Budowa naczyń krwionośnych
Układ krążenia człowieka składa się serca oraz naczyń krwionośnych: tętnic, żył i łączących je sieci naczyń włosowatych. Naczynia są rodzajem przewodów, rur, jednak ich funkcja wykracza poza transport krwi z serca do narządów i z narządów do serca. Naczynia biorą także czynny udział w regulacji krążenia i ciśnienia krwi. Odgrywają bardzo ważną rolę w utrzymywaniu temperatury ciała.
1. Tętnice
Tętnice dzielimy na dużego, średniego i małego kalibru. Do pierwszych zaliczamy aortę i jej główne odgałęzienia. Tętnice średniego kalibru, to tak zwane tętnice mięśniowe, na przykład tętnice wieńcowe serca czy tętnice krezkowe układu pokarmowego. Małe tętnice nazywane są tętniczkami i przechodzą bezpośrednio w naczynia włosowate.
Ściana tętnic każdego z wymienionych typów składa się z warstwy wewnętrznej wyściełanej nabłonkiem (śródbłonkiem), warstwy środkowej składającej się głównie z komórek mięśni gładkich oraz warstwy łącznotkankowej zewnętrznej. Trzy typy tętnic różnią się grubością poszczególnych warstw ściany oraz wzajemnym stosunkiem ilości komórek mięśniowych, włókien kolagenowych i sprężystych.
2. Naczynia włosowate
Sieć mikroskopijnych naczyń włosowatych tworzy 99% masy całego układu naczyniowego. Kapilary są zbudowane z warstwy śródbłonka, błony postawnej i warstwy komórek tkanki łącznej. Taka budowa umożliwia sprawną wymianę składników odżywczych, tlenu i dwutlenku węgla oraz metabolitów pomiędzy komórkami danego narządu, a krwią płynącą w kapilarach.
3. Żyły
Naczynia żylne dzielimy podobnie jak tętnice. W odróżnieniu od naczyń tętniczych mają jednak większe światło, a warstwy ścian (również wewnętrzna, środkowa, zewnętrzna) posiadają więcej elementów łącznotkankowych niż mięśniowych. Pierwsze dwie warstwy są cienkie, najgrubsza jest warstwa zewnętrzna. Warstwa wewnętrzna tworzy fałdy zwane zastawkami. Zapobiegają one cofaniu się krwi.
4. Transport krwi
Transport krwi w naczyniach utrzymywany jest dzięki regularnej pracy serca. Największymi tętnicami są aorta, prowadząca krew na obwód i tętnica płucna, dostarczająca krew do płuc. Aorta następnie oddaje gałęzie zaopatrujące ważne narządy i tkanki poprzez jeszcze mniejsze tętniczki. W naczyniach włosowatych krew praktycznie staje w miejscu i dzięki śródbłonkowi zachodzi wymiana substancji z tkankami. Następnie naczynia włosowate przechodzą w żyłki i żyły. Żyły uchodzą do dwóch dużych naczyń - żyły głównej górnej i dolnej. One natomiast uchodzą do prawego przedsionka.
5. Autoregulacja
Mięśnie gładkie znajdujące się w naczyniach krwionośnych mają możliwość zmiany średnicy naczynia. Skurcz mięśni daje efekt zmniejszenia średnicy, czyli wazokonstrukcji. Rozkurcz skutkuje wazodilatacją, czyli zwiększeniem średnicy. Na wielkość naczynia mają wpływ substancje chemiczne, zarówno te produkowane przez organizm, jak i dostarczane z zewnątrz. Przykładowo wazokonstrukcję powoduje adrenalina, kofeina, efedryna, a wazodilatację tlenek azotu, adenozyna, histamina, inozyna i prostacyklina. Zjawisko to umożliwia autoregulację ciśnienia krwi i temperatury ciała. Jest również wykorzystywane przy leczeniu różnych chorób układu krążenia, np. nadciśnienia i wstrząsu.
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.