C-telopeptyd kolagenu typu I
C-telopeptyd kolagenu typu I (ICTP) jest peptydem powstającym w procesie degradacji kolagenu typu I. Kolagen jest to białko będące głównym składnikiem budulcowym tkanki łącznej oraz macierzy kostnej. Istnieje kilkanaście typów kolagenu. Kolagen typu I jest najpowszechniej występującym w organizmie. Tworzy on ścięgna, tkankę bliznowatą, tkankę kostną, a także tkankę łączną skóry i tkanki podskórnej. Kolagen ulega degradacji pod wpływem enzymów zwanych kolagenozami. C-telopeptyd kolagenu typu I jest właśnie jednym z produktów rozkładu enzymatycznego tego białka. Jest to C-końcowy fragment łańcucha kolagenowego, który w diagnostyce laboratoryjnej jest wykorzystywany przede wszystkim jako marker osteolizy, czyli procesów resorpcji kości. Jego wzrost ponad normę obserwuje się w stanach chorobowych związanych z wzmożonym obrotem kostnym i wzmożoną aktywnością osteoklastów (komórek kościogubnych), tj. przede wszystkim w diagnozowaniu osteoporozy, nadczynności przytarczyc, nowotworów pierwotnych i przerzutowych kości.
C-telopeptyd kolagenu typu I
W tym artykule:
Sposób oznaczania i wartości prawidłowe C-końcowego telopeptydu kolagenu typu I
Materiałem wykorzystywanym do badania może być surowica krwi bądź mocz zebrany podczas dobowej zbiórki (to znaczy mocz zbierany do specjalnego pojemnika od drugiej porcji, pierwszego dnia, do pierwszej porcji dnia następnego). Oznaczenia wykonywane są metodami immunoenzymatycznymi.
Wartości prawidłowe w przypadku, gdy próbką była surowica krwi wynoszą:
- u kobiet przed menopauzą - poniżej 4000 pmol/l;
- u kobiet po menopauzie - poniżej 7000 pmol/l;
- u dzieci - 7500 ± 5000 pmol/l.
Natomiast w przypadku, gdy do oznaczenia wykorzystuje się dobową zbiórkę moczu wartości prawidłowe wynoszą:
- u kobiet przed menopauzą - poniżej 450 μg/mmol kreatyniny;
- u kobiet po menopauzie - poniżej 800 μg/mmol kreatyniny;
- u mężczyzn - poniżej 450 μg/mmol kreatyniny.
Najczęściej oznaczenia C-końcowego telopeptydu łańcucha kolagenu wykonywane są łącznie z innymi markerami obrotu kostnego, takimi jak fosfataza kwaśna oporna na hamowanie winianem (TRACP) oraz inne produkty degradacji kolagenu macierzy kostnej, na przykład fragmenty sieciujące kolagen (pirydynolina, deoksypirydynolina), N-końcowy telopeptyd łańcucha kolagenu typu I oraz hydroksyprolina i hydroksylizyna. Pełen panel tych badań pomaga we właściwej interpretacji wyników.
Wskazania do wykonania badania i interpretacja wyników oznaczania C-telopeptydu kolagenu typu I
ICTP jest markerem wykorzystywanym w badaniu procesu resorpcji kości i innych procesów degradacyjnych dotyczących kolagenu typu I. Podwyższenie jego stężenia obserwuje się u osób z osteoporozą, dlatego jego oznaczanie ma znaczenie przede wszystkim w badaniu stanu tkanki kostnej u kobiet po menopauzie i u osób w podeszłym wieku, kiedy to ryzyko wystąpienia osteoporozy jest największe. U chorych z osteoporozą wykonanie tego badania jest szczególnie pomocne przy określeniu ryzyka wystąpienia złamań osteoporotycznych, a także przy ocenie odpowiedzi na stosowane leczenie antyresorbcyjne.
Inną przyczyną zwiększonych wartości C-końcowego telopeptydu kolagenu jest przyjmowanie w celach leczniczych preparatów glikokortykosteroidów, gdyż zwiększają one obrót kostny i są przyczyną posterydowej osteoporozy.
ICTP rośnie także w przebiegu takich nowotworów, jak szpiczak mnogi oraz przerzutów do kości raka piersi, raka prostaty, raka płuca i raka tarczycy. Nowotwory te prowadzą do znacznie nasilonego niszczenia tkanki kostnej, nawet w takim stopniu, że stają się przyczyną złamań patologicznych kości.
Badanie może być wykorzystywane także w ocenie, czy obrót kostny u rosnących dzieci jest prawidłowy.
Źródła
- Ocena przydatności biochemicznych markerów przebudowy kości oraz perspektywy diagnostyczne w procesie rozpoznawania osteoporozy
- Petryński T., Sobczul A., Menopauza - podstawy diagnostyki, profilaktyki i terapii, Adi, Łódź 2001, ISBN 83-85815-63-5
- Dembińska-Kieć A., Naskalski J.W., Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej, Urban & Partner, Wrocław 2009, ISBN 978-83-7609-137-2
- Kokot F., Kokot S. Badania laboratoryjne - zakres norm i interpretacja, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2002, ISBN 83-200-2711-X
Treści w naszych serwisach służą celom informacyjno-edukacyjnym i nie zastępują konsultacji lekarskiej. Przed podjęciem decyzji zdrowotnych skonsultuj się ze specjalistą.
