Choroby krwi - charakterystyka, diagnostyka, objawy, rodzaje, wczesne wykrywanie

Bardzo często nasze złe samopoczucie tłumaczymy przeziębieniem, osłabieniem lub też po prostu wiekiem. Ilość czynności, które wykonujemy na co dzień i tempo życia w dzisiejszych czasach sprawia, że nie zwracamy uwagi na sygnały, które wysyła nasz organizm. Najczęstsze objawy chorób krwi, takie jak pocenie się w nocy, spadek masy ciała czy też zmęczenie mogą być dla nas mylne. Według Krajowego Rejestru Nowotworów w ciągu ostatnich trzydziestu lat liczba zachorowań na nowotwory układów chłonnego i krwiotwórczego podniosła się ponad dwukrotnie. Choroby krwi to nie tylko domena osób starszych. Każdego roku pojawia się około 1100-1200 nowych zachorowań na choroby nowotworowe u dzieci do siedemnastego roku życia. Najczęstszym jest białaczka - nowotwór układu krwiotwórczego.

Zobacz film: "Możliwa przyczyna białaczki. Przełomowe odkrycie."

1. Charakterystyka chorób krwi

Krew pełni niezmiernie ważną funkcję w naszym organizmie. Gdy jest zdrowa, narządy wewnętrzne są w dobrej formie i dobrze odżywione, a nasz system obronny działa sprawnie.

Choroby krwi, mówiąc najogólniej, powstają z powodu nieprawidłowego tworzenia się elementów morfotycznych (czerwonych krwinek, płytek krwi, białych krwinek), który prowadzi do ich niedoboru lub nadmiaru. Podstawowym badaniem diagnostycznym jest morfologia, która pozwala ocenić poszczególne parametry, jak np. poziom hemoglobiny, liczbę płytek krwi, limfocyty T, hematokryt, MCV, czy też frakcje granulocytów.

Choroby krwi i układu krwiotwórczego (choroby hematologiczne) stanowią ważną grupę chorób. Należą do nich między innymi: niedokrwistość (anemia), granulocytopenia i agranulocytoza, nowotwory (m.in. ziarnica złośliwa, chłoniaki nieziarnicze, leukemia i inne), skazy krwotoczne.

Badaniem chorób krwi zajmuje się dział medycyny zwany hematologią, a objawiają się one zwykle zaburzeniami parametrów krwi.

2. Białaczka

Według ekspertów każdy z nas powinien przynajmniej raz do roku wykonać morfologię krwi. W rzeczywistości, mimo iż większość z nas zdaje sobie sprawę z ważności tego badania, aż 43% Polaków wykonuje ją dużo rzadziej.

Morfologia nie jest kojarzona przez nas jako badanie, które pozwala wykryć poważniejsze choroby krwi. Tylko 19% badanych wskazało białaczkę jako możliwą do wykrycia dzięki temu badaniu, tylko 17% osób wskazało możliwość wykrycia nowotworu, a już tylko 5% wskazało inne choroby krwi.

Liczba nowych zachorowań w ciągu ostatnich lat systematycznie wzrasta. Prognozy na przyszłość są niezbyt optymistyczne, ponieważ od kilku lat obserwujemy starzenie się społeczeństwa, co znacznie wpływa na wzrost zachorowań na schorzenia hematologiczne.

Nie jest to jednak domena tylko osób starszych, w każdym roku pojawia się około 1100-1200 nowych zachorowań na choroby nowotworowe u dzieci do siedemnastego roku życia, wśród których najczęstszym jest białaczka - nowotwór układu krwiotwórczego. Stanowi około 26% wszystkich nowotworów u dzieci.

Tak naprawdę pierwsze podejrzenie nowotworu, opierając się o wywiad z chorym i wynik badania morfologicznego może już lekarz rodzinny, a nawet nadać kierunek dalszej diagnostyce. Niestety, do lekarza zbyt często udajemy się dopiero, gdy jest to konieczne, np. przy uniemożliwiającym wykonywanie codziennych czynności bólu, lub przy okazji wykonania badań do pracy. Warto wtedy wykonać morfologię, która co prawda nie jest już obecna w badaniach profilaktycznych, jednakże wielu pracodawców posiada ją w pakiecie świadczeń i w takim wypadku warto ją wykonać.

3. Nawracające zakażenia

Objawy chorób krwi są zwykle niespecyficzne, mogą przypominać infekcje wirusowe czy też bakteryjne. Również nawracające zakażenia, które pojawiają się w wyniku zaburzeń odporności mogą być objawem chorób hematologicznych.

Wśród ogólnych objawów chorób krwi możemy zaobserwować:

• gorączkę,
• nocne poty,
• osłabienie,
• uczucie pełności lewej części jamy brzusznej,
• utratę apetytu,
• utratę masy ciała,
• krwotoki,
• zmęczenie,
• omdlenia,
• zawroty głowy.

W przypadku tego typu objawów warto udać się do poradni i wykonać podstawowe badanie morfologiczne, aby wykluczyć istnienie chorób hematologicznych.

4. Rodzaje chorób krwi

Rodzajów chorób krwi jest bardzo wiele. Do najczęściej występujących należą:

4.1. Nadkrwistość (czerwienica)

Czerwienica wynika z nadmiernej produkcji czerwonych krwinek, chory na nią pacjent ma zwykle czerwone lub czerwonosine zabarwienie skóry na twarzy, często ma przekrwioną jamę ustną i spojówki. Może powstać przez długotrwałe niedotlenienie, jak również przez zmiany rozrostowe szpiku kostnego. W przypadku tej choroby warto znaleźć pierwotną przyczynę zarówno niedotlenienia jak i zmian w szpiku - w pierwszym przypadku należy leczyć chorobę, która spowodowała ten stan - czyli serce i płuca. Jeżeli pacjent cierpi na zmiany rozrostowe powinny być podawane leki cytostatyczne.

4.2. Niedokrwistość (anemia)

Anemia wynika ze zbyt małej ilości hemoglobiny lub erytrocytów. Wśród objawów mozna zaobserwować:

• zawroty głowy,
• bladość skóry,
• bladość błon śluzowych,
• omdlenia,
• zaburzenia pamięci.

Anemia może wynikać z utraty krwi, niedoboru witamin z grupy B, niedostatecznej produkcji erytrocytów lub ich przyspieszonego rozkładu, niedoboru kwasu foliowego lub żelaza. Może także wynikać z nowotworu szpiku.

Leczenie jest zależne od przyczyny, która wywołała ten stan. Bardzo często zdarza się, że problem znika po wdrożeniu odpowiedniej diety, bogatej w witaminy i żelazo. Jeśli jednak stan pacjenta jest poważny, może pojawić się koniecznośc przetoczenia krwi, a nawet przeszczepu szpiku kostnego.

4.3. Białaczka (leukemia)

Może mieć różne postacie. W białaczkach szpikowych w bardzo znacznym stopniu zwiększa się produkcja leukocytów, a rosnąca ich liczba zaczyna wypierać inne komórki krwi, także krwinki czerwone, stąd przy tej chorobie pojawia się zwykle także anemia.

Wyróżniamy białaczki ostre i przewlekłe. Terapia zależy od stadium zaawansowania i rodzaju choroby. Standardowo stosuje się leczenie skojarzone, czyli przeszczep szpiku i jednocześnie chemioterapię.

4.4. Hemofilia (skaza krwotoczna)

Powstaje na skutek mutacji genu, który ma wpływ na przekształcenie fibrynogenu w fibrynę. Dochodzi u pacjenta do zaburzeń krzepnięcia krwi. Na hemofilię chorują wyłącznie mężczyźni. Bez żadnych przyczyn dochodzi do krwawień w stawach i mięśniach, może także dochodzić do obfitych krwotoków zagrażających nawet życiu. Chorzy na hemofilię dostają leki, które mają za zadanie przywrócić odpowiednie krzepnięcie.

4.5. Nowotwory

Są dużą grupą chorób układu krwiotwórczego. Możemy wyróżnić:

• Ziarnicę złośliwą (chłoniak Hodgkina) - najczęściej chorują na nią młodzi ludzie, w wieku 20-30 lat, zwykle mężczyźni, polega na rozroście komórek, w pierwszej fazie w węzłach chłonnych, następnie, w kolejnych stadiach również w innych narządach. Pierwszym i charakterystycznym objawem jest powiększenie węzłów chłonnych (zwykle karku, ale także pachowych i pachwinowych). Objawem jest także powiększona śledziona i wątroba, a także poty nocne, gorączka, utrata masy ciała. Rokowania biorąc pod uwagę chorobę nowotworową są dobre, w grupach w początkowym stadium choroby uzyskuje się do 80% wyleczeń.
• Chłoniaki nieziarnicze (nie-Hodgkin) - najczęściej zapadają na nie osoby w podeszłym wieku, w przewadze mężczyzn. Dużą rolę odgrywa tutaj genetyka oraz zakażenia wirusowe. Wyróżniamy różne rodzaje chłoniaków, m.in. limfocytowe, centrocytowe, plazmocytowe. Są to nowotwory złośliwe, zlokalizowane w tkance chłonnej, posiadają gorsze prognozy co do wyleczenia ich. Zwykle pierwszym objawem, z którym zgłaszają się chorzy do lekarza są powiększone węzły chłonne, jak również objawy ogólne - utrata masy ciała, poty, gorączka. W badaniu krwi może pojawić się niedokrwistość, poprzez zmniejszenie płytek krwi i bialych krwinek. Diagnoza jest stawiana po obejrzeniu pod mikroskopem powiększonego węzła chłonnego. Czas przeżycia chorego od momentu postawienia diagnozy zależy od stadium choroby. W najbardziej zaawansowanym stadium czas przeżywalności to około 6-12 miesięcy.

Wśród innych chorób układu krwionośnego i krwi możemy wyróżnić między innymi

• zespoły mielodysplastyczne,
• nadpłytkowość samoistna,
• pierwotne włóknienie szpiku,
• mastocytoza,
• niedobory odporności.

5. Próbka krwi

Dzięki morfologii, można stosunkowo wcześnie wykryć choroby krwi. Informacje, które są zawarte we krwi dają nam dość dokładne informacje o zmianach, jakie zachodzą w róznych narządach. W pobranej próbce krwi zwykle określane są:

• Erytrocyty (RBC) - norma to około 4-5 mln/mm3 dla kobiet i 5-5,5 miliona w mm3 u mężczyzn, niższa ich ilość może świadczyć o anemii,
• Leukocyty (WBC) - dla obydwu płci norma jest taka sama i wynosi od 6 do 8 tys. w 1mm3, może wzrastać podczas infekcji i utrzymywać się jeszcze jakiś czas po chorobie. Gdy poziom wzrasta bez wyraźnych przyczyn, a także zaburzenie proporcji pomiędzy ich poszczególnymi rodzajami może świadczyć o białaczce lub chorobie nowotworowej,
• Hematokryt (HTC) - jest stosunkiem objętości krwinek czerwonych do objętości całej krwi badanej osoby, powinien wynosić około 40 procent, u mężczyzn może być wyższy niż u płci przeciwnej, niski poziom może oznaczać anemię,
• Hemoglobina (HGB) - poziom tego parametru oznacza zdolność przenoszenia przez krwinkę czerwoną tlenu, niski może świadczyć o niedokrwistości, dla kobiet norma to 12-15 g/dl, dla mężczyzn 13.6-17 g/dl.,
• Płytki krwi (PLT) - w normie jest 150-400 tys. Jeżeli jest ich mniej, możemy mieć do czynienia z zaburzeniami krzepnięcia krwi; gdy jest większa, pojawia się ryzyko zakrzepicy,
• OB (opad krwinek) - zwykle wynosi 10 mm na godzinę, gdy pojawia się wzrost, może to świadczyć o procesie zapalnym toczącym się w organizmie lub o chorobie nowotworowej.

Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.