Choroby pasożytnicze – objawy, przyczyny i leczenie
Choroby pasożytnicze, za które odpowiadają pierwotniaki, płazieńce, obleńce czy stawonogi, w zależności od lokalizacji i intensywności zakażenia, wywołują wiele objawów i dolegliwości. Które rozpoznaje się najczęściej? Jakie symptomy wskazują na inwazję pasożytów? Jak się ich pozbyć?
1. Co to są choroby pasożytnicze?
Choroby pasożytnicze, inaczej parazytozy, są wywoływane przez pasożyty w momencie inwazji. Symptomy zakażenia mogą wystąpić zaraz po wniknięciu intruza lub po okresie inkubacji. Ten ma różną długość, zależną od gatunku pasożyta.
Pasożytnictwo to związek między osobnikami różnych gatunków, z których jeden (pasożyt) wykorzystuje drugiego (żywiciel) jako źródło pokarmu, często także środowisko życia (wywołując różne dolegliwości). Termin pasożyt pochodzi od greckiego słowa parasitos, oznaczającego współbiesiadnik, darmozjad.
2. Przyczyny choroby pasożytniczej
W organizmie człowieka może zadomowić się ponad 300 gatunków pasożytów. Do czynników etiologicznych chorób pasożytniczych zalicza się:
- pierwotniaki, np. lamblioza, pełzak czerwonki,
- płazińce (przywry), np. tasiemiec nieuzbrojony, tasiemiec uzbrojony,
- obleńce (nicienie, np. owsiki, glista ludzka,
- stawonogi, np. wesz ludzka.
Pasożyty najczęściej występujące u człowieka to:
- tasiemiec,
- glista ludzka,
- owsik,
- węgorek jelitowy,
- włosogłówka,
- wesz.
Pasożyty mogą wnikać do organizmu przez otwory ciała, błonę śluzową, miejsca zranienia. Znane drogi zarażenia to:
- droga pokarmowa. Zarażenie ma charakter bierny. Pasożyty dostają się do organizmu wraz z pożywieniem lub wodą. Do przewodu pokarmowego żywiciela trafiają postacie larwalne pasożyta. To najczęściej spotykana droga zarażenia,
- droga przez skórę, będąca drugą pod względem częstości zarażeń. Może mieć charakter bierny (co polega na wprowadzeniu do skóry żywiciela larw przenoszonych przez owady krwiopijne) lub aktywny (co polega na penetracji skóry poprzez larwy pasożyta przez wytwarzaniu enzymów proteolitycznych czy wykorzystywanie urazów skóry),
- kontakt bezpośredni, który polega na biernym przenoszeniu się pasożytów z osobnika zarażonego na kolejnego żywiciela,
- zakażenie laktogenne, czyli rodzaj zarażenia drogą pokarmową poprzez mleko zarażonej matki,
- zarażenie śródmaciczne, czyli przez łożysko.
- droga płciowa.
3. Jakie są choroby pasożytnicze?
Najbardziej powszechne choroby pasożytnicze ludzi to:
- owsica,
- giardioza (lamblioza),
- toksoplazmoza,
- bąblowica,
- toksokaroza,
- świerzb,
- borelioza, nazywana inaczej chorobą z Lyme lub krętkowicą kleszczową,
- tasiemczyca,
- glistnica,
- malaria,
- wszawica,
- włośnica,
- świerzb,
- cysticerkoza (wągrzyca),
- babeszjoza
- nużyca.
Najczęściej rozpoznaje się choroby wywołane przez pasożyty wewnętrzne. Te żyją głównie w jelitach (wywołują choroby pasożytnicze układu pokarmowego), ale i płucach, mięśniach, stawach, krwi czy mózgu. Pasożyty zewnętrzne atakują głównie włosy i skórę (wywołują choroby pasożytnicze skóry).
4. Objawy chorób pasożytniczych
Obecność pasożytów bytujących u swoich żywicieli prowadzi do pogorszenia stanu zdrowia zarażonego osobnika i pojawienia się różnych objawów klinicznych inwazji. Te w dużej mierze zależą od rodzaju pasożyta, który dokonał inwazji, a także nasilenia zakażenia.
Nie bez znaczenia jest jego lokalizacja. Inaczej będzie manifestowała się choroba pasożytnicza przewodu pokarmowego, inaczej pasożytnicze choroby skóry.
Najczęstsze objawy choroby pasożytniczej wewnętrzne to:
- bóle brzucha,
- nadpobudliwość,
- spadek masy ciała,
- brak apetytu lub ciągły głód,
- nudności,
- biegunki,
- wymioty,
- bezsenność,
- permanentnie towarzyszące uczucie zmęczenia,
- podkrążone oczy,
- anemia.
Najczęstsze objawy choroby pasożytniczej skórnej to:
- wysypka
- wyprysk,
- świąd,
- wypadające włosy,
- łamiące się paznokcie,
- wykwity skórne,
- zmiany trądzikowe,
- sucha skóra.
5. Diagnostyka, leczenie i profilaktyka chorób pasożytniczych
Diagnostyka chorób pasożytniczych opiera się na próbach wykrycia form inwazyjnych (jaj lub larw) lub postaci dorosłych w wydzielinach i wydalinach diagnozowanego (np. kał).
W rozpoznaniu parazytoz zastosowanie znajdująbadania mikroskopowe (preparaty niebarwione lub barwione), metody serologiczne (OWD, immunofluorescencja bezpośrednia lub test ELISA) oraz metody molekularne (PCR).
Leczenie choroby pasożytniczej polega na bezpośredniej, celowej likwidacji inwazji pasożytów za pomocą odpowiednio dobranych leków przeciwpasożytniczych(przeciwpierwotniakowych i przeciwrobaczych).
Jeśli chodzi o choroby pasożytnicze, warto pamiętać, że bardzo ważna jest profilaktyka. Ponieważ parazytozy często są skutkiem niewłaściwej higieny osobistej, braku odpowiednich warunków sanitarnych czy kontaktu ze skażonym jedzeniem i innymi przedmiotami, należy zwracać uwagę na takie kwestie jak:
- dbanie o higienę. Kluczowe jest mycie rąk: po skorzystaniu z toalety, przed jedzeniem i przygotowywaniem posiłków czy powrocie do domu,
- mycie owoców, warzyw i mięsa przed spożyciem, niejedzenie w przypadkowych barach i stołówkach,
- korzystanie z repelentów i preparatów owadobójczych.
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.