Cyklofrenia (choroba afektywna jedno- lub dwubiegunowa) - przyczyny, objawy, leczenie
Cyklofrenia to określenie, którym w przeszłości określano chorobę afektywną objawiającą się cyklicznymi wahaniami nastrojów (obecnie ten termin wyszedł już z użycia). Schorzenie może powodować u pacjentów smutek, przygnębienie, utratę chęci życia, a następnie stany euforii i manii. Co jeszcze warto wiedzieć o cyklofrenii? Jakie są jej przyczyny? Jak wygląda leczenie?
1. Czym jest cyklofrenia?
Cyklofrenia to dawna nazwa choroby afektywnej, w przebiegu której dochodzi do dochodzi do cyklicznych zmian nastroju. W tym schorzeniu nastrój zmienia się diametralnie od euforii do smutku, stanu depresji, a nawet skłonności do niewłaściwych i niebezpiecznych działań.
Według specjalistów cyklofrenia może być jednobiegunowa lub cyklofrenia dwubiegunowa w momencie, gdy choroba posiada nie tylko fazy depresji i manii (cechą charakterystyczną choroby afektywnej dwubiegunowej są naprzemiennie występujące okresy depresyjne, epizody maniakalne lub okresy hipomanii).
Cyklofrenia u dzieci występuje dosyć rzadko. Ten problem zdrowotny znacznie częściej dotyczy dorosłych pacjentów. Zazwyczaj pierwsze objawy występują około trzydziestego roku życia.
Współcześni lekarze nie używają nazwy cyklofrenia, ponieważ termin ten wyszedł już z użytku. Cykliczna choroba jednobiegunowa nazywana jest przez specjalistów nawracającą depresją.
1.1. Co to jest choroba afektywna jednobiegunowa?
Choroba afektywna jednobiegunowa, inaczej nawracające zaburzenia depresyjne stanowi problem trzech procent populacji ludzkiej. Nieco częściej występuje u płci damskiej. Do powstawania tej choroby przyczynia się podatność genetyczna. Zaburzenia depresyjne nawracające w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD-10 oznaczane są symbolem F33.
Jakie objawy powoduje choroba afektywna jednobiegunowa?
Osoba cierpiąca na depresję nie tylko może odczuwać obniżenie nastroju. Dodatkowo, może występować u niej brak odczuwania przyjemności, brak sił, apatia. W przebiegu choroby zaobserwować można także zmianę masy ciała, zaburzenia snu, spowolnienie lub pobudzenie psychoruchowe, obniżone poczucie własnej wartości, problemy z koncentracją, nieumiejętność podejmowania decyzji. W wielu przypadkach pojawiają się również myśli samobójcze.
1.2. Co to jest choroba afektywna dwubiegunowa?
Choroba afektywna dwubiegunowa, choć przebiega ze stanami depresyjnymi jest czymś zupełnie innym od choroby afektywnej jednobiegunowej, zwanej nawracającą depresją. To co jest charakterystyczne dla choroby afektywnej dwubiegunowej to naprzemiennie występujące okresy depresji oraz manii lub hipomanii. Między epizodami występuje zwykle okres remisji, oznaczający całkowity brak objawów. U niektórych pacjentów objawy mogą mieć wówczas niewielkie nasilenie. W Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD-10 zaburzenie afektywne dwubiegunowe oznaczane jest symbolem F31.
Zaburzenie afektywne dwubiegunowe sprawia, że pacjent musi zmagać się z ostrymi aberracjami nastroju. W tym czasie pacjenci mogą cierpieć na stany depresyjne lub epizody maniakalne, charakteryzujące się pobudzeniem, nadmierną aktywnością, brakiem potrzeby snu, utratą inhibicji.
Choroba afektywna dwubiegunowa rozpoznawana jest zazwyczaj przed trzydziestym piątym rokiem życia pacjenta. Istotnie wpływa na życie chorego, powoduje problemy w życiu zawodowym, prywatnym, społecznym. Wielu pacjentów nie jest w stanie kontynuować pracy zawodowej czy rozwijać swojego potencjału intelektualnego.
Osoba bipolarna to osoba dotknięta chorobą afektywną dwubiegunową. Termin ten odnosi się do wahań nastroju takiego pacjenta. Osobowość bipolarna czasami zmaga się z epizodami maniakalnymi, a czasem zanurza się w stanach depresyjnych.
Inne nazwy choroby afektywnej dwubiegunowej to: zaburzenia afektywne dwubiegunowe, zaburzenie maniakalno-depresyjne. Potocznie i błędnie o zaburzeniu afektywnym dwubiegunowym mówi się również depresja dwubiegunowa. ChAD w przeszłości określano mianem cyklofrenii (cyklofrenia maniakalno depresyjna). Nazwa ta nie jest już używana przez współczesnych lekarzy.
Specjaliści wyróżniają następujące podtypy schorzenia jakim jest choroba afektywna dwubiegunowa:
- choroba afektywna dwubiegunowa I typu – u pacjenta występują epizody depresyjne, pomiędzy którymi występuje co najmniej jeden epizod maniakalny,
- choroba afektywna dwubiegunowa II typu – u pacjenta występują epizody depresyjne (częstsze niż w I typie ChAD), pomiędzy którymi występuje co najmniej jeden epizod hipomanii,
- choroba afektywna dwubiegunowej typu III – pacjent zmaga się z nawracającymi epizodami depresyjnymi, stanami manii lub hipomanii. Objawy te nie występują samoistnie, tylko zazwyczaj powiązane są ze stosowaniem silnych leków antydepresyjnych.
- choroba afektywna typu III i półmania lub hipomania – stanowią one następstwo nadużywania napojów alkoholowych lub innych używek,
- cyklotymia – jest jednostką chorobową zaliczaną do grupy afektywnych zaburzeń nastroju. Typowe dla tego zaburzenia jest to, że na przemian występuje subdepresja oraz hipomania.
- mania jednobiegunowa – ta postać choroby afektywnej dwubiegunowej rozpoznawana jest u pacjentów bardzo rzadko. Charakterystyczne dla tej postaci są nawracające stany maniakalne lub hipomaniakalne bez epizodów depresyjnych.
2. Przyczyny cyklofrenii
Nie ma jednoznacznej przyczyny, która powoduje, że cyklofrenia się uaktywnia. Według specjalistów, naukowców i lekarzy cyklofrenia ma podłoże genetyczne. Udowodniono też, że cyklofrenia ma powiązanie z niewłaściwymi zmianami istotnych neuroprzekaźników takich jak: serotonina, noradrenalina, dopamina. Według wielu specjalistów choroba afektywna może być spowodowana mikrourazami mózgu. Cyklofrenia afektywna dwubiegunowa jest częściej diagnozowana u osób, które nie posiadają wsparcia społecznego. Często zmagają się z nią również osoby samotne, osoby, które w przeszłości doznały traumy.
Cyklofrenia została także przebadana pod względem naukowym i wyniki wykazały, że u chorych widoczne są zmiany w strukturze mózgu. Badania też potwierdzają, że cyklofrenia jest spowodowana zaburzeniami hormonalnymi. Cyklofrenia powoduje, że niektóre z ośrodków mogą się powiększać, a to ma wpływ na emocje, które mogą być nieskoordynowane.
3. Objawy podobne do depresji
Cyklofrenia dwubiegunowa ma klasyczne objawy, które mogą być mylone z depresją. Przykładowo chory może być przygnębiony, apatyczny, pozbawiony energii. Osoba cierpiąca na tego rodzaju schorzenie nie jest zmotywowana do działania, uważa, że nie jest w stanie pracować, ani wykonywać codzienne czynności.
Dodatkowo cyklofrenia objawia się problemami z koncentracją, pamięcią, obniża się również sprawność umysłowa. Cyklofrenia to również fiksacja na jednej i tej samej myśli, a wszystkiemu towarzyszy bardzo duże poczucie winy i strach. Bardzo często pojawiają się myśli samobójcze. Stany depresyjne mieszają się z epizodami maniakalnymi, kiedy pacjent odczuwa pobudzenie, zwiększoną aktywnością psychiczną, wzmożony nastrój.
Cyklofrenia nieleczona może utrzymać się nawet do 9 miesięcy, a potem następuje czas remisji, który może trwać bardzo długi czas, bo od 6 do 10 lat. Niestety dochodzi również do powrotów choroby do 8 razy w ciągu życia osoby chorej.
To też warto wiedzieć
4. Cyklofrenia a schizofrenia
Wielu osobom cyklofrenia dwubiegunowa może kojarzyć się ze schizofrenią. Warto jednak zaznaczyć, że choroby te podobne są do siebie wyłącznie z nazwy. W przebiegu schizofrenii, zwanej również psychozą schizofreniczną u chorych może występować nieadekwatne postrzeganie, przeżywanie oraz ocenianie otaczającej rzeczywistości. Typowymi objawami są również urojenia oraz pseudohalucynacje. To, co łączy schizofrenię z cyklofrenią to przebieg o charakterze przewlekłym oraz nawrotowym.
Schorzeń nie da się leczyć, a jedynie załagodzić objawy chorobowe. Odpowiednia farmakoterapia poprawia jakość życia pacjentów. Warto zaznaczyć, że u osób chorujących na cyklofrenię w przebiegu epizodu maniakalnego mogą wystąpić objawy psychityczne, stanowiące częsty element schizofrenii. Zarówno cyklofrenia, jak i schizofrenia uwarunkowane są genetycznie.
Objawy typowe dla schizofrenii i cyklofrenii występujące naprzemiennie mogą świadczyć o tym, że pacjent cierpi na tzw. zaburzenia schizoafektywne. Zaburzenia te mogą powodować objawy o charakterze psychotycznym, maniakalnym jak i depresyjnym (typ depresyjny).
5. Leczenie cyklofrenii
Leczenie cyklofrenii dwubiegunowej jest tak samo trudne, co leczenie cyklicznej choroby jednobiegunowej. Plan leczenia jest uzależniony od stadium choroby, ale najczęściej się opiera na lekach antydepresyjnych, stabilizatorach nastroju, w większości przypadków lekarz włącza również leki przeciwpsychotyczne, wyciszające i uspokajające.
Niestety cyklofrenia jest nieuleczalna, objawy mogą być wyciszane, ale nie jest dokładnie wiadomo, kiedy objawy chorobowe mogą wrócić. Działanie leków zależy przede wszystkim od stanu pacjenta i jego odporności. Lekarze sugerują samokontrolę, dzięki czemu można znacznie łatwiej wychwycić stany depresyjne, stany lękowe, a tym samym znacznie łatwiejsze jest dobranie właściwych leków.
Leczenie choroby afektywnej jednobiegunowej, czyli cyklicznej choroby jednobiegunowejopiera się na podawaniu selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny.
Pacjentom przepisuje się np. sertalinę, fluwoksaminę, fluoksetynę, citalopram, escitalopram. Inną metodą leczenia jest podawanie trójpierściennych leków przeciwdepresyjnych, np. doksepiny, imipraminy, dezypraminy, dibenzepiny. Innym sposobem terapii jest stosowanie atypowych leków drugiej generacji, trazadonu lub maprotyliny. Niektórzy lekarze zalecają stosowanie wybiórczych inhibitorów wychwytu zwrotnego noradrenaliny takich jak reboksetyna.
Podstawą leczenia choroby afektywnej dwubiegunowej są leki normotymiczne (tzw. stabilizatory nastroju). Stany depresyjne redukuje się przy zastosowaniu leków antydepresyjnych oraz leków nasennych, a także beznodwuazepiny.
Epizody maniakalne oraz hipomanie wymagają z kolei zastosowania leków przeciwpsychotycznych takich jak haloperidol czy zuclopenthixol. Wskazane jest również stosowanie leków nasennych.
6. Którzy znani ludzie chorowali na cyklofrenię?
Z cyklofrenią zmagali się również znani ludzie. Na chorobę afektywną dwubiegunową cierpiał Robert Schumann, krytyk muzyczny, felietonista, wybitny pianista i niezwykle uzdolniony kompozytor okresu romantyzmu. Jego „Wiosenna symfonia” B-dur została skomponowana w niecałe czternaście dni, kiedy u muzyka ujawnił się epizod maniakalny. Choroba afektywna dwubiegunowa, dawna cyklofrenia doskwierała również innemu niezwykłemu kompozytorowi, Piotrowi Czajkowskiemu. Jeden z najpopularniejszych rosyjskich muzyków tworzył suity, opery, symfonie oraz uwertury programowe.
Cyklofrenia dwubiegunowa stanowiła nieodłączny element życia Siergieja Rachmaninowa, rosyjskiego kompozytora, pianiasty oraz dyrygenta. Ze schorzeniem zmagali się również inni wybitni artyści np. pisarka Virginia Woolf, twórczyni takich powieści jak „Między aktami” czy „Pani Dalloway”, Herman Hesse, autor książki „Wilk stepowy” czy Ernest Hemingway, twórca dzieła „Stary człowiek i morze”.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.
