Czas kefalinowy (PTT)
Czas kefalinowy (PTT) służy do oceny wewnątrzpochodnej drogi aktywacji układu krzepnięcia. Droga ta jest zależna od kaskady reakcji z udziałem czynników krzepnięcia XII, XI, IX i VIII, które prowadzą do powstania aktywnego czynnika X. Z kolei aktywny czynnik X z udziałem czynnika V przekształca nieaktywną protrombinę (II czynnik krzepnięcia krwi) w aktywną trombinę, a ta fibrynogen w fibrynę, czyli włóknik. Włóknik jest podstawowym elementem skrzepu krwi. Czas kefalinowy zależy przede wszystkim od zawartości w osoczu czynników krzepnięcia układu wewnątrzpochodnego (II, V, VIII, IX, X, XI, XII), a także od zawartości fibrynogenu. Na czas kefalinowy nie ma natomiast wpływu ilość płytek krwi. Oznaczenia czasu kefalinowego wykonuje się przy podejrzeniu istnienia nabytych lub wrodzonych skaz osoczowych, choroby von Willebranda, czy w celu monitorowania leczenia przeciwkrzepliwego heparyną niefrakcjonowaną. Podobnym badaniem, również służącym do diagnostyki zaburzeń aktywacji układu wewnątrzpochodnego krzepnięcia, jest czas kaolinowo-kefalinowy APTT.
1. Sposób oznaczania i wartości prawidłowe czasu kefalinowego
W celu oznaczenia czasu kefalinowego pobiera się do badania próbkę krwi żylnej, najczęściej z żyły łokciowej. Do badania należy przygotować się jak do zwykłego badania krwi, tzn. należy być na czczo (co najmniej 8 godzin po ostatnim, lekkostrawnym posiłku). Należy pamiętać, że wynik może być niemiarodajny w przypadku kobiet w ciąży i kobiet w czasie miesiączki.
Materiałem biologicznym do badania czasu kefalinowego jest osocze cytrynianowe lub osocze cytrynianowe ubogopłytkowe. Otrzymujemy je poprzez umieszczenie próbki krwi w probówce z 3,8% roztworem cytrynianu sodu, w stosunku 9:1 (9 części osocza krwi i 1 cytrynianu). Do osocza cytrynianowego dodajemy następnie fosfolipid kefalinę i mierzymy czas do powstania w probówce skrzepu krwi. Wartość prawidłowa dla czasu kefalinowego mieści się w przedziale 65 - 80 sekund.
2. Interpretacja wyników oznaczania czasu kefalinowego
Do wydłużenia czasu kefalinowego dochodzi w przypadku:
- występowania hemofilii – jest to wrodzony, uwarunkowany genetycznie niedobór czynnika krzepnięcia VIII (hemofilia typu A), IX (hemofilia typu B), XI czynnika (hemofilia typu C); stany te wymagają stałego uzupełniania brakującego czynnika i monitorowania układu krzepnięcia (układu hemostazy), w przeciwnym razie mogą prowadzić do wystąpienia zagrażających życiu krwawień;
- wrodzonych niedoborów innych czynników wewnątrzpochodnej drogi aktywacji układu krzepnięcia;
- choroby von Willebranda – w chorobie tej dochodzi do upośledzenia adhezji płytek krwi i uszkodzenia VIII czynnika krzepnięcia, co prowadzi do zaburzeń hemostazy;
- stosowanie heparyny – w przypadku leczenia przeciwzakrzepowego heparyną niefrakcjonowaną należy monitorować stan układu krzepnięcia oznaczając czas kefalinowy lub (częściej) czas kaolinowo-kefalinowy;
- produktów degradacji fibryny – stanowią one inhibitor układu krzepnięcia i ich obecność w osoczu zaburza hemostazę.
Skazy krwotoczne naczyniowe lub płytkowe, a także niedobory czynników krzepnięcia drogi zewnątrzpochodnej nie prowadzą do zmian czasu kefalinowego.
Natomiast skrócenie czasu kefalinowego występuje w przypadku stanów nadkrzepliwości krwi. Należy także pamiętać, że na wynik badania ma wpływ zarówno sposób pobrania krwi, jak i sposób oznaczania w laboratorium i błędy w tych procedurach mogą przyczynić się do otrzymania błędnych wartości czasu kefalinowego.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.