Dawka insuliny – od czego zależy i jak ją ustalić?

Dawka insuliny u cukrzyków musi być optymalnie dobrana, ponieważ zbyt mała prowadzi do hiperglikemii i jej powikłań, a za duża do wielu innych groźnych konsekwencji.

Co ważne, dawka insuliny nigdy nie jest ustalana raz na zawsze po zdiagnozowaniu cukrzycy i podjęciu decyzji o leczeniu choroby za jej pomocą. Dostosowanie jej do indywidualnego zapotrzebowania wymaga wielokrotnej zmiany dawki, co jest zależnie od stopnia wrażliwości organizmu na insulinę.

O tym, czy dawka insuliny jest właściwa, decyduje poziom cukru we krwi. Jest ona tak wysoka, by móc odpowiadać zapotrzebowaniu organizmu. Najważniejsze jest, by zawsze przestrzegać zaleceń lekarskich i nigdy nie przerywać insulinoterapii bez porozumienia ze specjalistą.

Co to jest insulina i kiedy się ją stosuje?

Insulina to hormon wydzielany przez trzustkę, którego działanie polega na obniżeniu stężenia glukozy we krwi (glikemii).

Gdy insulina jest produkowana w zbyt małej ilości lub nie działa prawidłowo, poziom glukozy we krwi jest stale podwyższony. Gdy sytuacja ma charakter przewlekły, pojawia się ryzyko powikłań wielu układów i narządów, głównie oczu, nerek, nerwów, a także serca i naczyń mózgowych.

To dlatego konieczne jest uzupełnianie niedoborów insuliny poprzez dostarczenie jej z zewnątrz, czyli w postaci zastrzyków (najczęściej w sytuacji, gdy leczenie lekami doustnymi jest nieskuteczne bądź nie mogą być one wdrażane). Nie można stosować insuliny doustnie, ponieważ jest trawiona w przewodzie pokarmowym i traci swoje właściwości lecznicze.

Wskazania do stosowania insuliny, tak do terapii czasowej, jak i stałej, to:

• cukrzyca typu 1,
• cukrzyca typu 2 w przypadku, gdy doustne leki cukrzycowe przestały być skuteczne,
• cukrzyca ciążowa, jeżeli nie uzyskano prawidłowych wartości glikemii dzięki zastosowaniu diety,
• ostre choroby (np. zawał serca, zapalenie płuc) u chorego na cukrzycę typu 2 leczonego doustnymi lekami przeciwcukrzycowymi (terapia okresowa),
• zabieg operacyjny u osoby chorującej na cukrzycę typu 2 dotychczas leczonego doustnymi lekami przeciwcukrzycowymi (terapia okresowa),
• ciężkie uszkodzenie wątroby i/lub nerek u chorego na cukrzycę typu 2 (terapia okresowa).

Insulinę podaje się podskórnie, w warstwę tkanki tłuszczowej leżącą pod skórą. Przy wyborze miejsca iniekcji bierze się pod uwagę rozkład tkanki tłuszczowej, jej grubość oraz budowę ciała.

Warto także wiedzieć, że insulina wchłania się najszybciej z okolicy brzucha, a najwolniej z okolicy ud. Insulina najczęściej jest wdrażana stopniowo, zaczynając od jednego wstrzyknięcia, zwykle w godzinach wieczornych.

Organizm potrzebuje tyle insuliny, by zapewnić optymalną kontrolę glikemii (odpowiedni poziom cukru we krwi). Na zapotrzebowanie organizmu na dawkę insuliny wpływa kilka czynników, takich jak:

• masa ciała,
• aktywność fizyczna (siedzący tryb życia, umiarkowana aktywność fizyczna, uprawianie sportu).
• dieta, to jest ilość i rodzaj spożywanego pokarmu,
• styl życia, narażenie na sytuacje stresowe, życie rodzinne, zawodowe i społeczne,
• przyjmowane z insuliną leki,
• infekcje, zwłaszcza przebiegające z gorączką.

Dawkę insuliny określa się w jednostkach. Stężenie insuliny to ilość jednostek insuliny (U) w 1 mililitrze roztworu (ml). Na przykład 100 U insuliny oznacza, że w każdym mililitrze roztworu znajduje się 100 jednostek.

U osoby dorosłej dawka insuliny powinna mieścić się w przedziale od 0,5 do 1 jednostki na kilogram masy ciała. Dawkę mniejszą niż 0,5 jednostki insuliny na kilogram masy ciała można stosować u chorego w okresie remisji, ale także przy bardzo dużej aktywności fizycznej, a dawka powinna być wyższa niż 1 jednostka insuliny ma kilogram masy ciała może być konieczna w okresie wzrastania, sterydoterapii oraz stwierdzenia nadmiaru hormonów kontrregulujących w stosunku do insuliny, takich jak hormon wzrostu czy glukagon.

Aby ustalić dawkowanie insuliny w cukrzycy typu 2 czy cukrzycy 1 można wykorzystać kalkulator dawki insuliny, zawsze jednak współpracując w ramach terapii z lekarzem prowadzącym.

Źródła

1. Colwell J.A. CUKRZYCA - nowe ujęcie diagnostyki i leczenia, Urban & Partner, Wrocław 2004, ISBN 83-87944-77-7
2. Tatoń J. Intensywne leczenie cukrzycy typu 1 - rekomendacje dla lekarzy praktyków, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2004, ISBN 83-200-2920-1
3. Koblik T. Insulinoterapia w cukrzycy typu 2, Via Medica, Gdańsk 2010, ISBN 978-83-7555-214-0
4. Howorka K. Funkcjonalna insulinoterapia, Alfa Medica Press, Bielsko-Biała 1997, ISBN 83-86019-26-3