Dializa nerek - przebieg i przygotowanie do zabiegu

Podczas dializy nerek krew przepływa przez specjalne urządzenie, które usuwa dodatkowe płyny, szkodliwe produkty przemiany materii. Oczyszczona krew wraca do organizmu. Usunięcie szkodliwych płynów, soli i odpadów pomaga kontrolować ciśnienie krwi i utrzymywać właściwy poziom składników mineralnych. Kiedy pacjent rozpocznie hemodializy, musi trzymać się pewnego ściśle określonego rozkładu dializ. Większość pacjentów udaje się do centrum dializ trzy razy w tygodniu, gdzie spędza 3-5 godzin lub więcej. Rozkład wizyt może np. obejmować dni poniedziałek-środa-piątek lub wtorek-czwartek-sobota. Ustala się też porę dializy.

Indywidualnie należy rozważyć jaki sposób dializoterapii jest skuteczniejszy i bardziej komfortowy dla danego pacjenta, czy dzienne krótkie dializy, czy nocne podczas snu pacjenta. Nowsze maszyny sprawiają, że dializy w domu są bardziej praktyczne. Centra dializ uczą pacjentów, jak je przeprowadzać. Poza tym, w takim szkoleniu musi brać udział jeszcze druga osoba związana z pacjentem – członek rodziny, przyjaciel. Szkolenie trwa zwykle 4-6 tygodni. Domowe dializy dają większa elastyczność w zarządzaniu czasem.

Kilka tygodni lub miesięcy przed rozpoczęciem dializ należy przygotować stały cewnik, przez który krew będzie wypływać i wpływać. Maszyna do dializ jest wielkości zmywarki do naczyń. Ma ona spełniać trzy główne zadania: pompować krew i kontrolować jej przepływ, oczyścić krew, kontrolować ciśnienie krwi, poziom usuwanych zanieczyszczeń. Dializator ma kształt kanistra, w którym znajdują się tysiące włókien, przez które przechodzi krew. Pomiędzy nimi pompowany jest płyn, zatrzymujący zbędne składniki krwi. Wielu pacjentów uważa, że ciągłe ukłucia igłą są jedną z najtrudniejszych czynności podczas dializ. Jednak większość przyzwyczaja się do nich po kilku zabiegach. Przeważnie używa się dwóch igieł – jedna odprowadza krew do dializatora, druga wprowadza ją do organizmu. Niektóre igły są zaprojektowane w ten sposób, że mają dwa otwory, ale są rzadko stosowane.

Około raz na miesiąc bada się krew, by sprawdzić, czy niepotrzebne składniki są prawidłowo odprowadzane. Kiedy nerki chorują, pacjent może mieć problemy z anemią, schorzeniami mającymi wpływ na nerwy, kości i skórę. Najczęściej choroby nerek powodują nasilone zmęczenie, problemy z kośćmi i stawami, swędzenie, zespół niespokojnych nóg. Mogą pojawić się zaburzenia snu i amyloidoza. Spożywanie odpowiednich produktów może wspomóc dializy i zdrowie pacjenta. Dietetyk może pomóc wyznaczyć odpowiednią ilość płynów, ponieważ dodatkowe ich ilości mogą podnieść ciśnienie krwi, obciążyć serce.

Nadmiar potasu może negatywnie wpływać na serce, dlatego należy unikać pomarańczy, bananów, pomidorów, ziemniaków, suszonych owoców. Fosfor może osłabiać kości i powodować swędzenie skóry. Produkty takie jak mleko, sery, suszony groch, fasola, orzechy, masło orzechowe są bogate w fosfor i powinno się ich unikać. Większość żywności w puszkach i gotowych mrożonych dań zawiera duże ilości soli. Wzmaga ona pragnienie, a serce musi ciężej pracować, by pompować płyn. Z czasem może to doprowadzić do podniesienia ciśnienia krwi i rozwoju choroby serca. Dlatego też warto spożywać produkty przygotowywane ze świeżych warzyw.

Przed poddaniem się dializom lekarz może zalecić dietę niskobiałkową, by chronić czynność nerek. Niektóre źródła białka – te wysokiej jakości – produkują mniej odpadów. Takie białko znajduje się w mięsie, rybach, drobiu i jajach. Ich przyswajanie może ograniczyć ilość mocznika we krwi. Kalorie dostarczają organizmowi energii. Niektóre dializowane osoby muszą przybrać na wadze. Trzeba znaleźć właściwy sposób dodawania kalorii do posiłków. Oleje roślinne, olej z oliwek, rzepakowy, szafranowy, są dobrym źródłem kalorii i nie przyczyniają się do problemów z cholesterolem. Twarde cukierki, cukier, miód, dżemy, galaretki również dostarczają kalorii i energii. Jeśli pacjent choruje na cukrzycę, trzeba jednak bardzo uważać z jedzeniem słodyczy. Suplementy diety mogą być przydatne, ponieważ dializy usuwają część witamin i składników mineralnych z organizmu. Lekarz może przepisać specjalny preparat dla osób z chorymi nerkami.

Dializy mogą powodować zmniejszenie energii u pacjenta. Mogą także wymagać zmian w pracy, życiu osobistym, rezygnacji z niektórych aktywności i obowiązków. Utrzymanie dotychczasowego trybu życia może nie być możliwe. Poza tym, zaakceptowanie nowej rzeczywistości może być trudne zarówno dla pacjenta, jak i jego rodziny. Wielu pacjentów czuje się przygnębionych, gdy rozpoczynają dializy lub po kilku miesiącach ich prowadzenia. Warto wtedy zgłosić się po pomoc do lekarza.

Źródła

1. Dializoterapia - rokowanie i typowe powikłania
2. Szczeklik A. (red.), Choroby wewnętrzne, Medycyna Praktyczna, Kraków 2011, ISBN 978-83-7430-289-0
3. Książek A., Rutkowski B. Nefrologia, Czelej, Lublin 2004, ISBN 83-89309-36-X
4. Myśliwiec M., Wielka interna - nefrologia, Medical Tribune Polska, Warszawa 2009, ISBN 978-83-60135-62-4