Trwa ładowanie...

Cenimy Twoją prywatność

Kliknij "AKCEPTUJĘ I PRZECHODZĘ DO SERWISU", aby wyrazić zgodę na korzystanie w Internecie z technologii automatycznego gromadzenia i wykorzystywania danych oraz na przetwarzanie Twoich danych osobowych przez Wirtualną Polskę, Zaufanych Partnerów IAB (874 partnerów) oraz pozostałych Zaufanych Partnerów (403 partnerów) a także udostępnienie przez nas ww. Zaufanym Partnerom przypisanych Ci identyfikatorów w celach marketingowych (w tym do zautomatyzowanego dopasowania reklam do Twoich zainteresowań i mierzenia ich skuteczności) i pozostałych, które wskazujemy poniżej. Możesz również podjąć decyzję w sprawie udzielenia zgody w ramach ustawień zaawansowanych.


Na podstawie udzielonej przez Ciebie zgody Wirtualna Polska, Zaufani Partnerzy IAB oraz pozostali Zaufani Partnerzy będą przetwarzać Twoje dane osobowe zbierane w Internecie (m.in. na serwisach partnerów e-commerce), w tym za pośrednictwem formularzy, takie jak: adresy IP, identyfikatory Twoich urządzeń i identyfikatory plików cookies oraz inne przypisane Ci identyfikatory i informacje o Twojej aktywności w Internecie. Dane te będą przetwarzane w celu: przechowywania informacji na urządzeniu lub dostępu do nich, wykorzystywania ograniczonych danych do wyboru reklam, tworzenia profili związanych z personalizacją reklam, wykorzystania profili do wyboru spersonalizowanych reklam, tworzenia profili z myślą o personalizacji treści, wykorzystywania profili w doborze spersonalizowanych treści, pomiaru wydajności reklam, pomiaru wydajności treści, poznawaniu odbiorców dzięki statystyce lub kombinacji danych z różnych źródeł, opracowywania i ulepszania usług, wykorzystywania ograniczonych danych do wyboru treści.


W ramach funkcji i funkcji specjalnych Wirtualna Polska może podejmować następujące działania:

  1. Dopasowanie i łączenie danych z innych źródeł
  2. Łączenie różnych urządzeń
  3. Identyfikacja urządzeń na podstawie informacji przesyłanych automatycznie
  4. Aktywne skanowanie charakterystyki urządzenia do celów identyfikacji

Cele przetwarzania Twoich danych przez Zaufanych Partnerów IAB oraz pozostałych Zaufanych Partnerów są następujące:

  1. Przechowywanie informacji na urządzeniu lub dostęp do nich
  2. Wykorzystywanie ograniczonych danych do wyboru reklam
  3. Tworzenie profili w celu spersonalizowanych reklam
  4. Wykorzystanie profili do wyboru spersonalizowanych reklam
  5. Tworzenie profili w celu personalizacji treści
  6. Wykorzystywanie profili w celu doboru spersonalizowanych treści
  7. Pomiar efektywności reklam
  8. Pomiar efektywności treści
  9. Rozumienie odbiorców dzięki statystyce lub kombinacji danych z różnych źródeł
  10. Rozwój i ulepszanie usług
  11. Wykorzystywanie ograniczonych danych do wyboru treści
  12. Zapewnienie bezpieczeństwa, zapobieganie oszustwom i naprawianie błędów
  13. Dostarczanie i prezentowanie reklam i treści
  14. Zapisanie decyzji dotyczących prywatności oraz informowanie o nich

W ramach funkcji i funkcji specjalnych nasi Zaufani Partnerzy IAB oraz pozostali Zaufani Partnerzy mogą podejmować następujące działania:

  1. Dopasowanie i łączenie danych z innych źródeł
  2. Łączenie różnych urządzeń
  3. Identyfikacja urządzeń na podstawie informacji przesyłanych automatycznie
  4. Aktywne skanowanie charakterystyki urządzenia do celów identyfikacji

Dla podjęcia powyższych działań nasi Zaufani Partnerzy IAB oraz pozostali Zaufani Partnerzy również potrzebują Twojej zgody, którą możesz udzielić poprzez kliknięcie w przycisk "AKCEPTUJĘ I PRZECHODZĘ DO SERWISU" lub podjąć decyzję w sprawie udzielenia zgody w ramach ustawień zaawansowanych.


Cele przetwarzania Twoich danych bez konieczności uzyskania Twojej zgody w oparciu o uzasadniony interes Wirtualnej Polski, Zaufanych Partnerów IAB oraz możliwość sprzeciwienia się takiemu przetwarzaniu znajdziesz w ustawieniach zaawansowanych.


Cele, cele specjalne, funkcje i funkcje specjalne przetwarzania szczegółowo opisujemy w ustawieniach zaawansowanych.


Serwisy partnerów e-commerce, z których możemy przetwarzać Twoje dane osobowe na podstawie udzielonej przez Ciebie zgody znajdziesz tutaj.


Zgoda jest dobrowolna i możesz ją w dowolnym momencie wycofać wywołując ponownie okno z ustawieniami poprzez kliknięcie w link "Ustawienia prywatności" znajdujący się w stopce każdego serwisu.


Pamiętaj, że udzielając zgody Twoje dane będą mogły być przekazywane do naszych Zaufanych Partnerów z państw trzecich tj. z państw spoza Europejskiego Obszaru Gospodarczego.


Masz prawo żądania dostępu, sprostowania, usunięcia, ograniczenia, przeniesienia przetwarzania danych, złożenia sprzeciwu, złożenia skargi do organu nadzorczego na zasadach określonych w polityce prywatności.


Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień Twojej przeglądarki oznacza, że pliki cookies będą umieszczane w Twoim urządzeniu końcowym. W celu zmiany ustawień prywatności możesz kliknąć w link Ustawienia zaawansowane lub "Ustawienia prywatności" znajdujący się w stopce każdego serwisu w ramach których będziesz mógł udzielić, odwołać zgodę lub w inny sposób zarządzać swoimi wyborami. Szczegółowe informacje na temat przetwarzania Twoich danych osobowych znajdziesz w polityce prywatności.

Dżuma (czarna śmierć) - rodzaje, objawy, zapobieganie, rozpoznanie i leczenie

Avatar placeholder
09.07.2021 11:32
Chorzy na dżumę są w Polsce poddawani przymusowej hospitalizacji
Chorzy na dżumę są w Polsce poddawani przymusowej hospitalizacji (123rf.com)

Dżuma, znana także jako zaraza morowa, mór i czarna śmierć, to ostra bakteryjna choroba zakaźna. Występuje w Afryce, Azji i obu Amerykach, wywołują ją bakterie Yersinia pestis, których nosicielami są szczury i inne gryzonie. Człowiek zaraża się przez ugryzienie pchły bytującej na zarażonych zwierzętach lub drogą kropelkową.

spis treści

1. Czym jest dżuma?

Dżuma to bakteryjna choroba zakaźna o ostrym przebiegu. Dotarła do Europy w 1347 roku, a pierwsze jej ogniska wykryto w Mesynie na Sycylii. Prawdopodobnie rozprzestrzeniła się z Azji, gdzie epidemia panowała już od roku.

Wystarczyło kilka miesięcy, aby dżuma zajęła teren Hiszpanii, Francji, Wielkiej Brytanii, Skandynawii, Niemczech i Rosji. Przyczyny choroby nie były znane. Uważano, że do jej powstawania może przyczyniać się szkodliwe powietrze.

Podjęto zatem próbę oczyszczenia okolic z intensywnych i nieprzyjemnych zapachów. Wyganiano Żydów, prostytutki, a dzielnice nędzy były likwidowane. Niektórzy lekarze zaczęli dostrzegać charakter zakaźny dżumy.

Zobacz film: "Dżuma - prawdopodobnie największa epidemia w historii"

Choroba po pojawieniu się w Europie zabiła prawie 1/3 europejskiej populacji, szacuje się, że mogło zginąć nawet 28 milionów ludzi. W XVII wieku nastąpił rozwój nauki, odkryto wtedy świat mikroorganizmów, co pozwalało zbadać przyczyny tej choroby. Jednak nie było to wtedy możliwe, gdyż dżuma w tamtym okresie wygasła.

Badania można było wznowić pod koniec XIX wieku. Na obszarze południowych Chin i Indii wybuchła wtedy epidemia dżumy dymieniczej. Pozwoliło to w 1894 roku odkryć bakterię wywołującą dżumę, czyli pałeczkę dżumy.

Dokonał tego francuski bakteriolog Alexandre Yersin. Odkrycie pozwoliło na opracowanie skutecznego sposobu leczenia dżumy wykorzystując swoistą surowicę. Według niektórych badaczy dżuma występująca w średniowieczu mogła być wywoływana przez inny mikroorganizm niż choroba z XIX wieku.

Przyczyny powstania tak wielkiej i śmiertelnej epidemii nie są nadal w pełni znane. Stale powstają nowe teorie starające się wyjaśnić co przyczyniło się do wybuchu jednej z najpoważniejszych chorób ludzkości.

2. Rodzaje dżumy

Można wyróżnić kilka postaci choroby dżumy:

  • postać posocznicowa (septyczna) – jest bardzo niebezpieczna i rozwija się niezwykle szybko, toksyna bakterii dostaje się do krwiobiegu i wraz z nim dociera do wielu narządów, powoduje śmierć po 2-3 dniach,
  • postać płucna pierwotna – jest bardzo zaraźliwa i przenoszona drogą kropelkow,; pierwsze objawy to suchy i męczący kaszel, później krwioplucie i płynna wydzielina, następnie niewydolność serca i śmierć,
  • postać dymienicza – wysoka gorączka i dreszcze, węzły chłonne nabrzmiewają i pękają, są obecne wybroczyny skórne, chorzy zapadają w śpiączkę, są niewydolni krążeniowo, bez podjęcia leczenia połowa chorych umiera.

3. Objawy dżumy

3.1. Objawy dżumy dymieniczej (łac. pestis bubonica)

Pojawiają się w okresie od dwóch dni do tygodnia od ukąszenia.

  • wysoka gorączka,
  • poty,
  • dreszcze,
  • rozszerzenie naczyń krwionośnych,
  • znaczne osłabienie,
  • powiększenie węzłów chłonnych (nawet do 10 cm),
  • ból węzłów chłonnych,
  • pękanie węzłów chłonnych.

3.2. Objawy dżumy septycznej (łac. pestis septica)

  • wysoka gorączka,
  • dreszcze,
  • zgorzel palców rąk i stóp,
  • zgorzel nosa.

3.3. Objawy dżumy płucnej (łac. pestis pneumonica)

  • objawy ciężkiego zapalenia płuc,
  • krwioplucie,
  • duszność,
  • sinica.

4. Zapobieganie dżumie

  • należy unikać kontaktu z martwymi dzikimi zwierzętami,
  • podczas karmienia gryzoni należy zachować ostrożność,
  • konieczne jest stosowanie środków na pchły u zwierząt domowych,
  • warto się zaszczepić.

5. Rozpoznanie i leczenie dżumy

Diagnostyka dżumy bazuje na badaniu klinicznym i wywiadzie epidemiologicznym. W celu potwierdzenia dżumy wykorzystuje się hodowle bakteriologiczne materiału z plwociny, krwi lub węzłów limfatycznych.

Stosowane są również metody serologiczne i PCR. Ostateczne potwierdzenie ma miejsce w laboratoriach o klasie bezpieczeństwa biologicznego trzeciego lub czwartego stopnia.

Dżuma leczona jest w szpitalu, stosuje się antybiotykoterapię po rozpoznaniu pałeczek dżumy w krwi, plwocinie lub ropie. Chorzy na dżumę są w Polsce poddawani przymusowej hospitalizacji.

6. Rokowania w przypadku dżumy

Śmiertelność nieleczonej dżumy w postaci dymieniczej szacuje się na nawet 80%. Nieleczona dżuma septyczna i płucna jest praktycznie zawsze śmiertelna. Chorzy umierają zazwyczaj w przeciągu kilku dni.

Dżuma zdiagnozowana odpowiednio wcześnie, leczona antybiotykoterapią pozwala zmniejszyć śmiertelność poniżej 5% w postaci dymieniczej oraz poniżej 20% w przypadku wystąpienia postaci septycznej.

7. Dżuma broń biologiczna

Bakterie dżumy zaliczają się do broni biologicznej przynajmniej od XIV wieku, pierwszy znany przypadek ich użycia pochodzi z 1346 roku. Wówczas bakterie dżumy wykorzystano podczas oblężenia krymskiego portu Kaffa przez Tatarów.

Wrzucali oni za pomocą katapult za mury miasta zwłoki osób zmarłych na dżumę. Uciekinierzy z Kaffy doprowadzili do rozniesienia zarazy na całą Europę. Także we współczesnej historii miały miejsce przypadki zbrodniczego użycia bakterii dżumy.

W latach 1937-1945 japońscy wojskowi eksperymentowali z bakteriami na terenie Mandżurii pod dowództwem generała Shira Ishiiego. W jednostce „731” opracowane zostały między innymi bomby porcelanowe, które miały za zadanie rozsiewanie zakażonych pcheł.

Podczas zimnej wojny, zarówno Stany Zjednoczone, jak i Związek Radziecki prowadziły badania nad pałeczkami dżumy, które mogłyby zostać wykorzystane jako broń biologiczna. Na szczęście dla ludzkości, plany te nie zostały wcielone w życie.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.

Oceń jakość naszego artykułu: Twoja opinia pozwala nam tworzyć lepsze treści.
12345
Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze