Fotouczulenie – przyczyny, objawy i leczenie

Fotouczulenie stanowi reakcję uczuleniową, która pojawia się, gdy osoba o skłonnościach do reakcji alergicznych stosuje substancje fototoksyczne i eksponuje ciało na promieniowanie UV. Jak wygląda wyprysk fotoalergiczny? Jak sobie z nim radzić?

1. Co to jest fotouczulenie?

Fotouczulenie to rodzaj skórnej reakcji alergicznej. Odpowiada za nią działanie promieni słonecznych podczas stosowania niektórych leków, ziół i kosmetyków zawierających substancje fotouczulające.

Odczyny fotoalergiczne pojawiają się po kontakcie ze światłem słonecznym zarówno natychmiast, w ciągu kilku minut lub godzin, jak i z opóźnieniem, po dobie lub dwóch. To odpowiedź układu odpornościowego na działanie promieni UV, które skóra rozpoznaje jako czynnik szkodliwy.

Zobacz film: "Polacy żyją aż 7 lat krócej niż Szwedzi"

Warto pamiętać, że fotouczulenie może nastąpić także w czasie zabiegów kosmetycznych (np. peelingi na bazie kwasów, depilacja laserowa), korzystania z solarium czy rehabilitacji fizykoterapeutycznej (np. naświetlania lampami, helioterapii, laseroterapii).

2. Co wyzwala fotouczulenie?

Fotouczulenie wywołują substancje fotouczulające, które pod wpływem promieni słonecznych ulegają przekształceniu w alergeny lub hapteny. To wyzwala uczuleniowe zmiany zapalnych o charakterze wyprysku kontaktowego.

Odczyny fotoalergiczne najczęściej wywołują:

• leki fotouczulające podawane doustnie lub stosowane zewnętrznie, na skórę, także witaminy fotouczulające,
• kosmetyki zawierające substancje fotouczulające (np. na bazie kwasów, enzymów, ekstraktów roślinnych, olejków eterycznych, retinoidów),
• produkty spożywcze i napoje zawierające substancje fototoksycznych (zawierające słodziki, barwniki tak naturalne, jak i chemiczne).

Zioła i leki fotouczulające – lista

Środki farmakologiczne, które wyzwalają efekt fotoalergiczny lub fototoksyczny to:

• niesteroidowe leki przeciwzapalne, np. ibuprofen, naproksen, celekoksyb, diklofenak,
• leki antybakteryjne, np. pefloksacyna, nitrofurantoina,
• leki antyalergiczne, np. loratadyna, astemizol, cetyryzyna,
• leki przeciwgrzybicze, np. ketokonazol,
• leki przeciwpadaczkowe, np. karbamazepina,
• leki stosowane w terapii cukrzycy, np. metformina,
• leki wykorzystywane w terapii hipercholesterolemii, np. statyny, fibraty,
• leki przeciwtrądzikowe, np. tetracyklina, azytromycyna, izotretynoina,
• leki przeciwpasożytnicze, np. chinidyna, chlorochina,
• leki przeciwnowotworowe, np. paklitaksel, 5-fluorouracyl,
• leki stosowane w leczeniu chorób serca i układu krążenia, np. kaptopryl, bisoprolol,
• leki antydepresyjne i wykorzystywane w terapii zaburzeń psychotycznych, np. doksepina, amitryptylina, prometazyna.

Zioła fotouczulające to na przykład:

• arnika górska,
• dziegieć,
• arcydzięgiel,
• krwawnik pospolity,
• słonecznik zwyczajny,
• nagietek lekarski,
• nawłoć pospolita,
• rumianek,
• skrzyp polny,
• wrotycz.

Należy także na koper, pietruszkę, sumak i dziką marchew.

3. Fotouczulenie - objawy

Objawami fotouczulenia mogą być:

• wysypka,
• grudki,
• ogniska rumieniowe,
• ogniska rumieniowo-grudkowe,
• pęcherze wypełnione płynem, które po zagojeniu pozostają na skórze w formie zmian pigmentacyjnych, to jest przebarwień,
• łuszczenie skóry i przebarwienia pozapalne w przypadku zmian przewlekłych,
• świąd.

Fotouczulenie występuje zwykle w miejscach, które są narażone na działanie promieniowania ultrafioletowego, przy czym zmiany często rozprzestrzeniają się na obszary, które nie są poddawane napromienianiu (fotoalergia nie jest ograniczona wyłącznie do miejsc wystawionych na działanie).

4. Fotouczulenie – leczenie i rozpoznanie

Rozpoznanie fotouczulenia wymaga przeprowadzenia wywiadu oraz badania lekarskiego. Kluczowe są informacje na temat przyjmowanych leków i stosowanych kosmetyków.

Zmiany skórne związane z fotouczuleniem różnicuje się głównie z odczynami fototosycznymi. Te przywodzą na myśl oparzenia słoneczne, nie szerzą się poza miejsca eksponowane na działanie światła.

Czasem niezbędne jest wykonanie tak zwanych fototestów, które polegają na nałożeniu na skórę wytypowanych alergenów i naświetlaniu promieniowaniem UVA.

Gdy pojawią się objawy wskazujące na reakcję fotoalergiczną, najważniejsze jest odstawienie potencjalnego alergenu i konsultacja dermatologiczna. Leczenie miejscowe polega głównie na stosowaniu glikokortykosteroidów lub inhibitorów kalcyneuryny.

W fazie ostrej wdrażane są leki przeciwalergiczne (przeciwhistaminowe), które łagodzą świąd i wykazują działanie przeciwzapalne. Pomocne są okłady z soli fizjologicznej lub kwasu bornego.

Bardzo ważne jest, by podczas stosowania leków fotouczulających pamiętać o ochronie przeciwsłonecznej, przy czym najlepiej unikać ekspozycji na promieniowanie UV.

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.