Giełkot – terapia, objawy i przyczyny

Giełkot, inaczej mowa bezwładna czy trzepotanie mowy, to wielopostaciowe zaburzenie podobne do rozwojowej niepłynności mówienia, jąkania czy tachylalii. Cechuje się nieświadomością zaburzenia, małym zakresem uwagi, zakłóceniem percepcji, artykułowania i formułowania wypowiedzi. Czym się objawia giełkot? Jakie są przyczyny tego rodzaju nieprawidłowości mowy? Na czym polega terapia?

1. Co to jest giełkot?

Giełkot, inaczej mowa bezładna, trzepotanie mowy, dawniej tachyfemia, to patologiczne zaburzenie płynności mówienia. Objawia się zmiennym tempem i zbyt długimi przerwami w trakcie mówienia, często również innymi zaburzeniami mowy, błędami fonetycznymi oraz deficytami uwagi.

W myśl definicji giełkot jest centralnym zaburzeniem mowy, powstające jako efekt zaburzonych procesów myślowych programujących mowę (przyśpieszone tempo mówienia i myślenia). Oddziałuje na wszystkie kanały komunikacji: mówienie, czytanie, pisanie, rytm i muzykalność, ale i zachowanie. Jego istotą jest niewspółmierność między zdolnościami umysłowymi (przeciętnymi lub wysokimi) a niską sprawnością językową.

2. Przyczyny giełkotu

Przyczyna nieprawidłowości nie została ustalona. Specjaliści są zdania, że mogą być różne, zarówno somatyczne, jak i psychiczne czy nawykowe. Do przyczyn giełkotu zalicza się także nieokreśloną lateralizację (czyli dominującą stronę ciała, lewą lub prawą), zaburzenia w orientacji czasoprzestrzennej lub zaburzenia dyspraksji (zaburzone odruchy). Najczęściej jednak uważa się, że giełkot ma charakter dziedziczny. W wielu przypadkach zaburzenia tego można doszukać się u jednego z rodziców pacjenta.

3. Cechy giełkotu

Giełkot to inaczej mowa bezwładna, trzepotanie mowy, czyli wielopostaciowe zaburzenie podobne do rozwojowej niepłynności mówienia, jąkania i tachylalii (przyśpieszone tempo mówienia i myślenia). Jak go od nich odróżnić?

Giełkot jest zaburzeniem płynności mowy, charakteryzującym się:

• szybkim lub nieregularnym, nierównym tempem mówienia, podczas którego może dochodzić do „zjadania” sylab lub słów,
• powtarzaniem głosek, sylab, wyrazów, fraz,
• nadmiernymi przerwami podczas mówienia,
• nieprawidłową budową zdań, ubogą składnią,
• błędami fonetycznymi, błędną artykulacją,
• deficytami uwagi, dezorganizacją myślenia,
• niską lub zaburzoną koordynacją ruchową,
• trudnościami w czytaniu i pisaniu,
• niskim poziomem rozumienia,
• nieświadomością problemu.

Warto zauważyć, że u osób z giełkotem obserwuje się pewne cechy psychiczne. To:

• niestałe usposobienie, pobudliwość, wybuchowość, porywczość,
• brak koncentracji,
• brak spostrzegawczości,
• skłonność do lekkomyślności,
• brak muzykalności,
• słaba pamięć bezpośrednia.

4. Jąkanie a giełkot

Giełkot jest często mylony z jąkaniem, jednak istnieje między nimi wiele różnic. Obydwa problemy różnią się zarówno symptomami, jak i cechami osobowości jednostek je posiadających. Jąkanie i giełkot to osobne zjawiska.

Jąkanie wiąże się ze świadomością zaburzenia i często narastającą logofobią. Mówienie w warunkach koncentracji na przebiegu mowy daje gorsze efekty. Z kolei giełkotowi towarzyszy brak świadomości zaburzenia czy strachu przed sytuacjami komunikacyjnymi.

Osoba jąkająca się wie, co chce powiedzieć, ale ciężko jej to zrealizować. Z kolei giełkot może wynikać z zaburzeń w planowaniu wypowiedzi, zbyt szybkiego tempa mowy, mówienia w sposób kaskadowy lub braku pewności, co się chce powiedzieć.

5. Rozpoznanie i terapia giełkotu

Zdiagnozowanie giełkotu nie jest proste, często wymaga kilku spotkań z logopedą, a także konsultacji specjalistycznych z neurologiem czy psychologiem. Badanie dziecka podejrzanego o giełkot powinno obejmować szczegółowy wywiad z rodzicami. Ważne są informacje na temat przebiegu ciąży i porodu, a także rozwoju psychoruchowego w pierwszych latach życia.

Pomocne są także badania obrazowe (tomografia komputerowa głowy, EEG), ale także neurologiczne, psychiatryczne czy psychologiczne i pedagogiczne (z uwzględnieniem trudności w pisaniu i czytaniu, lateralizacji, nadpobudliwości). Najważniejszym badaniem jest obserwacja uczestnicząca.

Przy zdiagnozowanym giełkocie konieczna jest intensywna terapia, która koncentruje się na płynności mówienia oraz zachowaniu koncentracji. Początkowo koryguje się zbyt szybkie tempo mowy. W przypadku współwystąpienia jąkania i giełkotu najpierw leczy się giełkot, dopiero potem jąkanie.

Terapia giełkot powinna obejmować nie tylko terapię logopedyczną, ale i psychoterapię oraz farmakoterapię. Rokowania są różne. W dużej mierze zależą od motywacji pacjenta i zaangażowania w ćwiczenia.

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.