Gorączka chikungunya – przyczyny, objawy i leczenie
Gorączka chikungunya jest tropikalną chorobą arbowirusową występującą głównie w południowej Azji i wschodniej Afryce. Jej objawy pojawiają się krótko po ukąszeniu przez zainfekowanego komara. Przypominają grypę i utrzymują się kilka dni. Zdarza się jednak, że choroba ma charakter przewlekły. Jakie są objawy zakażenia? Jak przebiega leczenie?
1. Co to jest gorączka chikungunya?
Gorączka chikungunya (CHIK) to choroba zakaźna, którą wywołują jednoniciowe RNA-alfawirusy chikungunya (CHIKV). Patogeny nalezą do rodziny Togaviridae. Zawierają jednoniciowy RNA. Ich rezerwuarem są małpy, ale także gryzonie i ptaki. Podczas epidemii źródłem zakażenia może być także człowiek.
Chorobę po raz pierwszy stwierdzono w Tanzanii w 1952 r. Jej nazwa pochodzi z języka Kimakonde i oznacza „stawanie się pokrzywionym”, „zgarbienie”, „przykurczenie”. Ostatnie masowe zachorowania wywołane CHIKV odnotowano w 2006 roku na wyspach Oceanu Indyjskiego oraz w rejonach nadbrzeżnych Indii i Malezji.
2. Gdzie występuje gorączka chikungunya?
Gorączka chikungunya występuje endemicznie:
- w Azji Południowo-Wschodniej,
- na subkontynencie indyjskim,
- w Afryce Subsaharyjskiej,
- na Karaibach.
Nie ogranicza się jednak wyłącznie do tych terenów. Między 1995 a 2009 rokiem stwierdzono około 100 przypadków choroby w Stanach Zjednoczonych. W 2007 roku pierwsi chorzy pojawili się także w Europie (w Rimini w Włoszech). Pod koniec 2013 r. wykazano jej lokalną transmisję w obu Amerykach i na wyspach Karaibskich półkuli zachodniej.
Ma to związek z tym, że wirus rozprzestrzenił się na inne regiony świata dzięki komarom, które podróżują wraz z roślinami tropikalnymi czy innymi towarami transportowanymi z regionów, gdzie występowały pierwotnie.
Choć choroba dotąd nie jest obecna w polskich rejestrach chorób zakaźnych. Zakłada się jednak, że z racji dynamicznie zwiększającej się turystyki, także do rejonów będących ogniskami epidemii CHIK, może być chorobą importowaną.
3. Przyczyny gorączki chikungunya
Wektorem zakażenia CHIK są zainfekowane komary z rodzaju Aedes albopictus i Aedes aegypti. To te same, które mogą przenosić na ludzi wirusy wywołujące DEN - chorobę zagrażającą utratą życia.
Ponadto wykazano matczyno-płodową transmisję w drugim trymestrze ciąży, z jej najwyższym ryzykiem podczas porodu. Znane są także przypadki zakażenia wirusem chikungunya personelu medycznego. Doszło do tego w laboratorium, podczas analizy zainfekowanej krwi. Wirus może dostać się do organizmu również wskutek kontaktu z zakażonym zwierzęciem.
Chorobie można zapobiegać chroniąc się przed ukąszeniami komarów. Co jest ważne?
- stosowanie repelentów,
- noszenie odpowiednich ubrań: długie rękawy koszul i nogawki spodni,
- montowanie moskitier,
- unikanie przebywania w miejscach lęgowych komarów,
- unikanie przebywania nad zbiornikami wodnymi od zmierzchu do świtu.
4. Objawy gorączki chikungunya
Okres wylęgania choroby wynosi zwykle od 2 do 10 dni po ukąszeniu przez zakażone CHIKV samice komarów. Objawy kliniczne gorączki chikungunya to:
- ostra gorączka utrzymująca się od 2 do 5 dni,
- bóle głowy,
- bóle mięśni,
- bóle stawów,
- plamista lub wybroczynowa wysypka na skórze tułowia i kończyn,
- świąd skóry.
Pierwsze objawy zakażenia przypominają grypę. Następnie, po kilku dniach, wirus może zająć mięśnie, duże stawy i kości. Wówczas dokuczają długotrwałe bóle dużych stawów: kolanowych, skokowo-goleniowych, nadgarstków. Dolegliwości te utrzymują się wiele tygodni lub miesięcy, a nawet lat (3 czy 5).
Ponadto, choć infekcja wirusem chikungunya jest chorobą samoograniczającą się, może prowadzić do poważnych i zagrażających życiu powikłań neurologicznych, gastrologicznych czy powikłań krwotocznych.
Mogą pojawić się powikłania ze strony układu nerwowego, takie jak zapalenie nerwu wzrokowego, zapalenie mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych czy zapalenie rdzenia i korzeni rdzeniowych bądź piorunujące zapalenie wątroby. U niewielkiej liczby pacjentów dochodzi do przewlekłego zapalenia stawów, zaburzeń żołądkowo-jelitowych lub sercowo-naczyniowych.
5. Diagnostyka i leczenie
Pewność, że objawy chorobowe wywołuje gorączka chikungunya, dają jedynie wyniki badań. Rekomenduje się wykonanie badania genetycznego metodą RT-PCR oraz badania serologiczne w kierunku obecności we krwi pacjenta specyficznych przeciwciał.
Leczenie ma charakter objawowy. Opiera się na stosowaniu leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych. Nie należy zażywać kwasu acetylosalicylowego. Nie opracowano szczepionki ani leczenia przyczynowego choroby.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.