Gorączka plamista - rozpoznanie i leczenie gorączek plamistych
Gorączka plamista to ogólna nazwa dla kilku chorób wywoływanych przez zakażenie riketsjami, które są przenoszone przez różne gatunki kleszczy. Gorączka plamista występuje niemalże na całym świecie w miejscach odznaczających się ciepłym klimatem (południowa Europa, Afryka, Azja Południowa, Azja Południowo-Wschodnia, Australia). Do objawów wspólnych dla wszystkich postaci gorączki plamistej należy bardzo wysoka gorączka, a także zmiany skórne. Diagnoza gorączki plamistej obejmuje pojawiające się objawy gorączki plamistej oraz badanie krwi na obecność DNA riketsji lub przeciwciał przeciwko riketsjom.
1. Rodzaje gorączek plamistych
Riketsje są to Gram-ujemne pałeczki, należące do pasożytów wewnątrzkomórkowych. Jak już wspomniano, występują prawie na całym świecie i są przenoszone przez kleszcze. W zależności od położenia geograficznego można wyodrębnić różne gatunki riketsji, różne są też gatunki kleszczybiorących udział w ich rozprzestrzenianiu. I tak np.:
- w Europie występuje głównie Rickettsia conori (wywołująca tzw. gorączkę plamistą śródziemnomorską), której wektorem jest kleszcz psi Rhipicephalus sanguineus,
- w Europie rozprzestrzenione są też Rickettsia slovaka i Rickettsia helvetica, przenoszone przez kleszcze z rodzaju Ixodes, przede wszystkim Ixodes ricinus i Ixodes persulcatus,
- w Ameryce Północnej i Południowej występuje głównie Rickettsia rickettsii (wywołująca gorączkę plamistą Gór Skalistych), w której rozprzestrzenianiu biorą udział kleszcze z rodzaju Dermacentor andersoni i Dermacentor variabilis,
- na Syberii występuje Rickettsia siberica (wywołująca syberyjską gorączkę plamistą),
- w Afryce występuje Rickettsia africae, przenoszona przez kleszcze z rodzaju Amblyomma,
- w Australii występuje Rickettsia australis, której wektorem są kleszcze Ixodes holocyclus.
2. Objawy gorączek plamistych
2.1. Gorączka plamista Gór Skalistych
Do najbardziej charakterystycznych objawów w przebiegu gorączki plamistej Gór Skalistych należą:
- wysoka gorączka (40-41ºC), której towarzyszą: ogólne złe samopoczucie, ból głowy, utrata łaknienia, obfite poty, dreszcze, ból i drżenia mięśni,
- wysypka, w postaci czerwonych plam na kończynach, pośladkach, brzuchu i plecach,
W przypadkach nieleczonej choroby śmiertelność sięga nawet 6%, a przyczyną zgonu może być rozwijająca się niewydolność oddechowa, niewydolność wątroby, niewydolność nerek i niewydolność serca.
2.2. Gorączka śródziemnomorska
Gorączka śródziemnomorska (również gorączka guzkowa) najczęściej objawia się pod postacią:
- charakterystycznego, czarnego strupa w miejscu ukłucia przez kleszcza, ze współistniejącym powiększeniem okolicznych węzłów chłonnych,
- wysokiej gorączki z towarzyszącą plamistą wysypką.
Ponadto pojawić się mogą: bóle mięśniowe, wymioty, zapalenie spojówek.
Choroba aż w 30% przypadków kończy się zgonem, szczególnie u osób starszych i schorowanych.
3. Rozpoznanie i leczenie gorączek plamistych
Należy dążyć do jak najwcześniejszego rozpoznania choroby, gdyż przekłada się to na lepsze rokowanie. W diagnostyce gorączek plamistych bierze się pod uwagę przede wszystkim wywiad epidemiologiczny (możliwość kontaktu z kleszczami) oraz charakterystyczne objawy. Rozpoznanie można potwierdzić, badając krew chorego w poszukiwaniu DNA riketsji z wykorzystaniem metody PCR lub szukając specyficznych przeciwciał przeciwko riketsjom z użyciem testów serologicznych (np. immunofluorescencji bezpośredniej, ELISA czy Western blot). W razie potwierdzenia diagnozy wdraża się leczenie w postaci antybiotykoterapii. Najczęściej stosuje się doksycyklinę, ciprofloksacynę lub chloramfenikol przez ok. 10-14 dni. Ponadto podaje się leki objawowe: przeciwgorączkowe, przeciwzapalne, poprawiające krążenie itd.
Profilaktyka polega przede wszystkim na unikaniu miejsc występowania kleszczy. Pajęczaki upodobały sobie za miejsce bytowania lasy zasiedlone przez zwierzynę łowną. Tam, gdzie żyją sarny, jelenie i wilki, kleszcze występują stadnie. Zdarza się, że pojedynczy pasożyt może być przenoszony przez ptaki. Osoby, które wybierają się do lasu powinny założyć ubranie chroniące skórę całego ciała. Dlatego zaleca się zakładanie bluzek z długimi rękawami, spodni z nogawkami do kostek oraz czapek. Istnieją także specjalistyczne preparaty zabezpieczające skórę przed ukąszeniem przez owada. Jeśli jednak już doszło do ukąszenia, należy jak najszybciej usunąć owada.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.