Grypa a przeziębienie

Przeziębienie (ostre zapalenie nosa i gardła) to zakażenie górnych dróg oddechowych, wywołane przez kilkadziesiąt rodzajów wirusów do których najczęściej zalicza się: rinowirusy, koronawirusy, adenowirusy i wirusy pagrypy (wirusy RS – respiratory syncytial virus).

Do zarażenia dochodzi poprzez kontakt z wydzieliną dróg oddechowych chorego, która może znajdować się bezpośrednio na jego skórze, jak również na przedmiotach, z którymi miał styczność. Proces chorobowy rozwija się powoli w ciągu 2–3 dni i trwa do około tygodnia. Temperatura ciała oscyluje przeważnie wokół 37 stopni C.

Grypa jest chorobą ogólnoustrojową wywoływaną przez wirusy grypy A, B i C. Zakażenia typem B i C przebiegają łagodnie, a ich przechorowanie prowadzi zazwyczaj do odporności. Za prawdziwą, pełnoobjawową grypę odpowiada wirus typu A – to on wywołuje groźne pandemie i bywa śmiertelny. Zakażenie odbywa się drogą kropelkową.

Choroba rozwija się błyskawicznie, nawet na przestrzeni godzin, i powoduje bardzo nasilone objawy, które ustępować mogą z trudem dopiero po 2–3 tygodniach. Chorzy rozwijają gorączkę nierzadko przekraczającą 39 stopni C, odpowiadającą za silne bóle głowy oraz uczucie całkowitego wyczerpania i bezsilności.

Przeziębienie, choć uciążliwe ze względu na występujące objawy, jest w istocie znacznie „bezpieczniejsze” od grypy. Pacjenci skarżą się na ból i uczucie drapania w gardle, bóle mięśni i stawów czy zmęczenie.

Najpierw pojawia się wodnisty i przezroczysty wyciek z nosa, który prowadzi do kichania, podrażnienia śluzówek i zatkania nosa – jest to faza zwiększonej przepuszczalności naczyń krwionośnych. W miarę ustępowania tych objawów może pojawić się tzw. nieefektywny kaszel – suchy, męczący, bez odksztuszania plwociny i nieprzynoszący ulgi.

Powikłania w przebiegu przeziębienia pojawiają się rzadko, a do najczęstszych należą nadkażenia bakteryjne, których objawem może być zmiana koloru wydzieliny z nosa na zieloną i pojawienie się „mokrego” kaszlu. Do innych powikłań można zaliczyć: zapalenie zatok obocznych nosa, zapalenie ucha środkowego, zapalenie gardła, anginę, zapalenie krtani, zapalenie oskrzeli.

Przeziębienie może być groźniejsze dla osób o obniżonej odporności lub w podeszłym wieku. Może zaostrzyć przebieg astmy czy przewlekłej obturacyjnej choroby płuc. Niektóre choroby predysponują do cięższego przebiegu przeziębienia i częstszego występowania jego powikłań. Należą do nich: niewydolność serca, cukrzyca, nowotwory.

Realnym zagrożeniem jest natomiast grypa. Dla dorosłych zakażenie wirusem grypy typu B i C przebiega łagodnie, a po wyzdrowieniu zostaje nabyta na stałe odporność. Wśród dzieci przebieg takiej infekcji może jednak być cięższy i z tego względu zasługuje na większą ostrożność.

Wirus grypy typu A, posiadający zdolność mutacji oraz zmiany składu swoich antygenów, jest odpowiedzialny za najgorsze skutki choroby i epidemii. Z godziny na godzinę pogarsza się stan pacjenta i w ciągu niecałej doby pojawiają się wszystkie objawy – wysoka gorączka, dreszcze, bóle kostno-stawowe, bóle mięśni, kaszel oraz charakterystyczne uczucie osłabienia i bezsilności.

Sporadycznie możemy spotkać się dodatkowo ze światłowstrętem, bezsennością, drażliwością, bólami brzucha i nawet wymiotami. U dzieci wysoka gorączka doprowadzić może do wystąpienia drgawek, które zmuszają rodziców do natychmiastowego zgłoszenia się do lekarza.

Choć bezpośrednio sama choroba nie wydaje się groźna, jednak niektóre powikłania z niej wynikające są wyjątkowo niebezpieczne. To właśnie w wyniku powikłań każdego roku w Polsce odnotowuje się od 50 do 212 zgonów rocznie z tego powodu.

Śmierć nie jest oczywiście prostym następstwem infekcji wirusowej, a tragicznym przebiegiem grypy prowadzącej do zapalenia płuc, opon mózgowych albo mięśnia serca. To właśnie te komplikacje bezwzględnie wymagają leczenia szpitalnego. Tak fatalny przebieg grypy zdarza się na szczęście bardzo rzadko. Do częstszych powikłań należą zapalenie płuc lub oskrzeli, zapalenie ucha środkowego lub zatok obocznych nosa.

Przeziębienie i grypa różnią się także pod względem metod zapobiegania. Przeziębienia dość łatwo uniknąć, starając się zachowywać względnie stałą temperaturę ciała, nie przebywając zbyt długo na mrozie czy deszczu. Jeśli już dojdzie do takiej sytuacji, należy po prostu zastosować wszystkim znaną profilaktykę przeciw przeziębieniu: gorącą herbatę z miodem i cytryną, wygrzanie się, witaminę C i rutynę w tabletkach. W wielu przypadkach takie środki zaradcze zapobiegną dalszemu rozwojowi przeziębienia.

W przypadku grypy jedyną skuteczną metodą profilaktyki jest szczepienie przeciw grypie. Zakażenia wirusem grypy można również uniknąć poprzez unikanie kontaktu z osobami zakażonymi. Ponieważ jest to raczej trudne, taka profilaktyka grypy może być mało skuteczna, chyba że planujemy nie wychodzić z domu. Szczepionka na grypę, nawet jeśli dopuści do infekcji wirusem, uczyni przebieg grypy dużo łagodniejszym i bez powikłań.

Antybiotyki są lekami przepisywanymi wyłącznie przez lekarza. Nigdy nie używamy antybiotyków, które zostały w apteczce po ostatniej chorobie. Obecnie mogą być one nieskuteczne i wywołać więcej szkód niż pożytku, nawet jeśli objawy wydają się podobne.

Antybiotykoterapia jest wykorzystywana w przypadku infekcji bakteryjnych, czyli na przykład anginy. Raczej nie stosuje się ich w przypadku przeziębienia. W przypadku grypy będą one całkowicie nieskuteczne, gdyż nie działają na wirusy.

Leczenie grypy i przeziębienia to głównie łagodzenie objawów. Stosuje się leki przeciwgorączkowe, zmniejszające obrzęk nosa, leki na katar, na kaszel i ból gardła, a także witaminę C i rutynę.

Źródła

1. Tylżanowska-Kisiel J. Przeziębienie i grypa, Helion, Gliwice 2007, ISBN 978-83-246-0977-2
2. Brydak LB. Diagnostyka i profilaktyka grypy niezbędna w praktyce lekarza rodzinnego. Standardy Medyczne, 2001, 12 (2), 16-29
3. Brydak L.B. Grypa i jej profilaktyka. Springer PWN, Warszawa 1998, ISBN 8391659496
4. Batura-Gabryel H. Infekcje układu oddechowego, Termedia, Poznań 2009, ISBN 978-83-89825-91-9