Grzechy główne Polaków dewastują mózg. "Pierwszym objawem bywa udar"
To trzecia najczęstsza przyczyna zgonów i pierwsza przyczyna niepełnosprawności u osób po 40. roku życia w Polsce. Za statystykami w dużej mierze stoi lawina rozpoznań cukrzycy, otyłości, hiperlipidemii, a przede wszystkim nadciśnienia. Nowe wytyczne American Stroke Association pokazują, w jaki sposób można uchronić się przed udarem.
1. Uderza w 90 tys. Polaków rocznie
Po chorobach serca i nowotworach to właśnie udary stanowią trzecią najczęstszą przyczynę zgonów i pierwszą przyczynę trwałej niepełnosprawności wśród osób po 40. roku życia.
Raport Polskiego Towarzystwa Neurologicznego oraz Fundacji Zdrowie i Edukacja Ad Meritum pt. "Neurologia w Polsce. Stan obecny i perspektywy rozwoju" wskazuje, że każdego roku dotyka 90 tys. Polaków. Nawet 30 proc. pacjentów umiera w ciągu roku po udarze.
Według Centers for Disease Control and Prevention (CDC) w USA udary mózgu są główną przyczyną zgonów - zabijają jedną osobę co trzy minuty. Te alarmujące statystyki stały się przesłanką do zaktualizowania wytycznych dotyczących pierwotnej profilaktyki udaru mózgu.
Zalecenia na 2024 r., które opublikowano na łamach AHA Journals w październiku, obejmują czynniki dietetyczne, uwzględniają czynniki społeczne i ekonomiczne oraz podkreślają potencjalne ryzyko, na jakie narażone są kobiety stosujące leki hormonalne. Wytyczne są zgodne z Life's Essential 8 American Heart Association, czyli listą ośmiu zachowań zdrowotnych kluczowych w profilaktyce chorób układu krążenia.
2. Profilaktyka najważniejsza
American Stroke Association, oddział American Heart Association, po raz pierwszy od dekady dokonał rewizji dotychczasowych wytycznych. Jak wskazuje organizacja, mają one stanowić listę zaleceń zarówno dla lekarzy, jak i samych pacjentów. Ich celem jest "wsparcie zdrowia mózgu" i zmniejszenie ryzyka wystąpienia pierwszego udaru.
- Największe ryzyko wystąpienia udaru dotyczy osób, u których występuje wiele czynników ryzyka, które nie są dobrze kontrolowane - mówi dr Cheryl Bushnell, główna autorka zaleceń i wiceprzewodnicząca ds. badań w Szkole Medycznej Uniwersytetu Wake Forest.
Głównymi czynnikami ryzyka wystąpienia udaru są nadciśnienie tętnicze, otyłość i podwyższone stężenie cholesterolu we krwi. Inne to palenie tytoniu, picie alkoholu czy cukrzyca.
- Szereg internistycznych chorób pojawia się przed 50. rokiem życia. Nadciśnienie tętnicze bywa diagnozowane nawet u 40-latków, co ma związek ze stylem życia, dietą, tempem pracy, tym, jak o siebie dbamy. Bywa i tak, że ten 50-latek trafia na oddział z udarem i wtedy się dowiaduje, że ma nadciśnienie – przyznała w rozmowie z WP abcZdrowie dr n. med. Anna Filipek-Gliszczyńska, neurolog z Grupy Lux Med.
Ekspertka podkreśla, że obserwuje, jak coraz częściej w młodym wieku pojawiają się też cukrzyca, hipercholesterolemia i choroby serca.
- Nadciśnienie tętnicze zwiększa ryzyko udaru mózgu aż czterokrotnie. Im wyższe ciśnienie, tym wyższe ryzyko udaru - zaznacza w rozmowie z WP abcZdrowie prof. Konrad Rejdak, prezes Polskiego Towarzystwa Neurologicznego.
- Często pacjent nie wie, że ma cukrzycę i pierwszym objawem będzie udar. I dopiero po nim, gdy rozpoczyna się ścieżka diagnostyczna w poszukiwaniu przyczyn udaru, odkrywamy chorobę metaboliczną albo nawet kilka chorób, które przez długi czas się tliły, aż doprowadziły do udaru – podkreślił lekarz.
Stąd nowe zalecenia obejmują kontrolę masy ciała i leczenie otyłości oraz cukrzycy, w którym to działaniu szczególną funkcję pełnią analogi GLP-1. Leki, w tym semaglutyd. W badaniach z ostatnich miesięcy dowiodły bowiem, że nie tylko pomagają utrzymać stabilny poziom glukozy i redukują tkankę tłuszczową, ale też mogą zmniejszać ryzyko sercowo-naczyniowe.
3. Trzy kluczowe składniki dla mózgu
Jak zaznaczyła dr Filipek-Gruszczyńska, współczesny styl życia "bardzo mocno eksploatuje nasz organizm, w tym mózg". Ekspertka podkreśla, że narząd ten nie lubi nadmiaru cukrów prostych, tłuszczów nasyconych, siedzącego trybu życia. Prowadzą one bowiem do nadciśnienia, miażdżycy i cukrzycy, a te skorelowane są z zaburzeniami krążenia.
Nowe zalecenia amerykańskiej organizacji obejmują wprowadzenie zdrowej diety jako elementu profilaktyki udaru. W rekomendacjach ekspertów znalazły się dieta śródziemnomorska i druga uznawana za najzdrowszą, chroniącą przed demencją dieta dla mózgu, czyli dieta MIND.
- Ryzyko demencji jest zasadniczo takie samo jak ryzyko udaru mózgu. Wszystkie nasze zalecenia nie tylko doprowadzą do lepszej profilaktyki udaru mózgu, ale także poprawią zdrowie mózgu - powiedziała Bushnell.
W tym samym tonie wypowiadała się dr Filipek-Gruszczyńska - To dieta przeciwzapalna, która łączy elementy diety śródziemnomorskiej i DASH, czyli niskosodowej, chroniącej przed nadciśnieniem. Bardzo dobre wyniki uzyskuje również dieta IF, czyli tzw. post przerywany, pod warunkiem, że dobrze się czujemy z dłuższymi przerwami od posiłków - mówiła neurolog.
Ekspertka wyjawiła, że gdyby miała wskazać trzy kluczowe składniki dla mózgu, to byłby to resweratrol, witaminy z grupy B oraz kwasy tłuszczowe omega-3.
- Niestety, żyjemy bardzo szybko i bardzo intensywnie, co dla mózgu jest wycieńczające. Cały czas jest eksploatowany, nie dajemy mu szansy oraz czasu na regenerację. Jeżeli nie zadbamy o te elementy stylu życia, to odsetek osób cierpiących na choroby neurodegeneracyjne będzie się dalej zwiększać - alarmuje.
Karolina Rozmus, dziennikarka Wirtualnej Polski
Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.
