Grzybica skóry - przyczyny, objawy, zapobieganie, diagnostyka, leczenie

Dermatofity przedostają się na człowieka ze zwierząt (psów, kotów, świnek morskich), z ziemi, z człowieka na człowieka za pośrednictwem przedmiotów. Pocenie się stóp i noszenie nieprzewiewnego obuwia to czynniki sprzyjające temu schorzeniu. Zakażenie drożdżakami rozwija się, gdy organizm jest osłabiony (ciąża, cukrzyca, długotrwałe leczenie antybiotykami, kortykosteroidami lub cytostatykami, nowotwory, AIDS itp.). Grzyby namnażają się nadmiernie i powodują zmiany chorobowe. Warto zauważyć, że zakażenie to rozwija się z grzybów, które występują w błonach śluzowych i skórze zdrowego człowieka, jednak wtedy ich ilość jest mała i nie wywołują choroby.

Grzybice skóry ze względu na zajęty obszar możemy podzielić na:

• powierzchowne grzybice naskórkowe,
• grzybice dotyczące zakażenia skóry właściwej, włosów i paznokci z odczynem zapalnym.

Do pierwszej grupy zalicza się łupież pstry. Jest to powierzchowne zakażenie naskórka, głównie na tułowiu i zewnętrznych powierzchniach kończyn, wywołane przez Pityrosporum ovale. Charakteryzuje się występowaniem licznych żółtobrunatnych plam, lekko złuszczających się, o nieregularnych zarysach, które pod wpływem słońca ulegają odbarwieniu.

Druga kategoria grzybic skóry to tzw. grzybice właściwe. Zaliczamy do nich:

• grzybicę powierzchowną owłosionej skóry głowy (większość z nich charakteryzuje się niewielkim odczynem zapalnym skóry, czemu towarzyszy duża łamliwość włosów jako wynik bytowania grzybów w mieszkach włosowych i strukturach włosa),
• grzybicę skóry gładkiej,
• grzybicę pachwin (często powikłana jest dodatkowym zakażeniem drożdżami lub bakteriami, a zmianom na skórze towarzyszy znacznie nasilony świąd),
• grzybicę stóp,
• grzybicę paznokci (najczęściej mamy do czynienia ze zgrubieniem i przebarwieniem paznokcia na kolor biały, żółtawy lub brunatny, jest bardziej łamliwy i często się rozwarstwia).

Objawy grzybicy, pojawiające się na skórze, to:

• czerwone plamy o wyraźnych brzegach,
• zaczerwienienie skóry często silniejsze na brzegach, a słabsze pośrodku,
• pęcherze z wydzieliną ropną,
• wyjątkowo jasny lub ciemny odcień skóry.

Jeśli grzybica pojawia się na skórze głowy lub brody, objawia się plamami łysienia.

Grzybica paznokci objawia się ich zgrubieniem, utratą koloru i połysku.

Grzybica skóry to bardzo zakaźna infekcja bakteryjna, wirusowa bądź grzybicza. Przenosi się poprzez kontakt z rzeczami i powierzchniami, które były używane przez osobę chorą na grzybicę. Często są to:

• grzebienie,
• nieuprane ubrania,
• prysznice i wanny,
• buty,
• płytki, po których chodzi się boso, na przykład na basenie.

Zarazić można się również od zwierząt. Grzybicę skóry bardzo często przenoszą koty.

Grzybica skóry rozwija się w wilgotnym i ciepłym środowisku. Dbaj więc o higienę skóry, także skóry na głowie, i zapobiegaj jej nadmiernemu poceniu. Uważaj też na drobne skaleczenia i ranki na skórze, głowie i paznokciach. Ułatwiają one rozwój grzybów.

Pamiętaj też, aby:

• myć włosy regularnie, szczególnie po wizycie u fryzjera,
• nie dzielić z nikim ręcznika, ubrań, butów, grzebieni, nakryć głowy,
• nie chodzić boso na siłowni czy pływalni,
• nie dotykać zwierząt, u których zauważysz łyse plamy na sierści.

Grzybice skóry rozpoznaje się na podstawie badania mikologicznego. Od chorego pobiera się włosy, łuski, zeskrobiny z paznokci, wykonuje preparat mikroskopowy i posiew. Na wynik posiewu na drożdżaki czekamy zwykle 2 doby, na dermatofity – 3 tygodnie. Często jednak leczenie grzybicy rozpoczynane jest, zanim są znane wyniki badania. Jest to błędem, podobnie jak powtórne noszenie zainfekowanego obuwia.

Grzybica na skórze może być leczona ogólnie i/lub miejscowo. O zastosowaniu odpowiedniego leczenia decyduje lekarz. Miejscowo można leczyć tylko niektóre postacie grzybicy stóp, grzybicę powierzchowną skóry gładkiej oraz pojedyncze ogniska grzybic odzwierzęcych. Leczenie preparatami doustnymi o działaniu ogólnym stosuje się w przypadku grzybicy skóry owłosionej, paznokci lub rozległych zmian na skórze gładkiej.

Źródła

1. Elewski B. Grzybicze zakażenia skóry, Alfa Medica Press, Bielsko-Biała 2000, ISBN 83-86019-86-1
2. Szepietowski J. Grzybice skóry i paznokci, Medycyna Praktyczna, Kraków 2001, ISBN 83-88092-48-0
3. Szepietowski J. Leczenie chorób skóry i chorób przenoszonych drogą płciową, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2002, ISBN 83-200-2625-3
4. Chorzelski T., Jabłońska S. Choroby skóry, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2001, ISBN 83-200-2430-7