Guz prolaktynowy - przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie
Guz prolaktynowy to zwykle łagodny nowotwór przysadki, którego skutkiem jest hiperprolaktynemia. Objawem nadmiaru prolaktyny w surowicy krwi może być brak miesiączki i niepłodność u kobiet oraz impotencja, obniżenie libido i niepłodność u mężczyzn. Co jeszcze warto wiedzieć o guzie prolaktynowym?
1. Czym jest guz prolaktynowy?
Guz prolaktynowy, czyli prolaktynoma (łac. prolactinoma) to gruczolak przysadki wydzielający prolaktynę. Rozwija się z elementów, które budują przysadkę. Może mieć różną wielkość. Z uwagi na rozmiar wyróżnia się mikrogruczolaki (poniżej 1 cm) oraz makrogruczolaki (powyżej 1 cm). Większość guzów prolaktynowych to zmiany małe.
Guz prolaktynowy to najczęstsza odmiana gruczolaka przysadki, choć zmiana występuje dość rzadko. Stwierdza się ją u około 100 osób na milion, zarówno u kobiet, jak i mężczyzn w każdym wieku.
2. Przyczyny powstania guza prolaktynowego
Przyczyny powstawania guzów prolaktynowych nie zostały do końca poznane. Specjaliści są zdania, że wpływają na to zarówno mutacje w obrębie materiału genetycznego, jak i obniżenie poziomu dopaminy, czyli substancji, która hamuje wydzielanie prolaktyny. Choroba najczęściej objawia się w drugiej do czwartej dekadzie życia.
Prolaktynoma może mieć związek z zespołem mnogiej gruczolakowatości wewnątrzwydzielniczej typu 1 (MEN1) i rodzinnym izolowanym gruczolakiem przysadki (FIPA). Do przyczyn hiperprolaktynemii niewywołanej gruczolakiem przysadki należą: ciąża, laktacja, zespół policystycznych jajników, a także aktywność fizyczna i stres.
3. Objawy guza prolaktynowego
W kontekście objawów guza prolaktynowego warto wspomnieć o funkcjach prolaktyny. Hormon pobudza produkcję mleka, wpływa na czynność gonad (jajników i jąder) oraz działanie hormonów płciowych, estrogenu i testosteronu.
Objawy prolaktynomy wynikają zarówno z obecności guza przysadki (guz wewnątrzczaszkowy), jak i podwyższonego poziomu prolaktyny w organizmie (hiperprolaktynemia). Tym samym zależą od stopnia nadmiaru prolaktyny oraz wielkości guza. Wysokie stężenia prolaktyny zaburza prawidłową funkcję gonad, może prowadzić do niedoczynności jajników lub jąder.
Nadmiar prolaktyny u kobiet to głównie brak miesiączki oraz mlekotok (produkcja mleka w gruczołach sutkowych, która nie jest związana z laktacją, pojawiająca się przy ucisku lub samoistnie u kobiet nieciężarnych i niekarmiących). Ponadto mogą pojawić się takie objawy jak:
- obniżenie libido,
- ból podczas współżycia,
- zaburzenia miesiączkowania: nihttps://portal.abczdrowie.pl/spadek-libido)eregularne, skąpe lub obfite krwawienia,
- zespół napięcia przedmiesiączkowego,
- zaburzenia płodności,
- objawy typowe dla menopauzy: uderzenia gorąca, suchość pochwy,
- odwapnienie kości (osteoporoza),
- hirsutyzm.
Nadmiar prolaktyny u mężczyzn wywołuje:
- obniżenie libido,
- impotencję,
- niepłodność,
- brak owłosienia w okolicach płciowych oraz na twarzy,
- spadek masy mięśniowej,
- odwapnienie kości (osteoporoza),
- powiększenie gruczołów piersiowych (ginekomastia).
Nie bez znaczenia jest sama obecność guza. W takiej sytuacji objawy zależą od jego wielkości. Mikrogruczolaki mogą powodować zaburzenia oraz obniżenie wydzielania gonadotropin przez przysadkę.
W przypadku makrogruczolaków, które uciskają okoliczne tkanki, mogą pojawić się:
- zaburzenia widzenia (ubytki pola widzenia),
- bóle głowy,
- nieprawidłowości w zakresie funkcji nerwów czaszkowych,
- upośledzenie funkcji przysadki, niedoczynność przysadki.
4. Diagnostyka i leczenie guza prolaktynowego
Proces diagnostyczny rozpoczyna zaobserwowanie objawów sugerujących hiperprolaktynemię lub obecność guza przysadki. Następnie wykonuje się badania krwi. Rozpoznanie stawia się na podstawie badań laboratoryjnych, w których stwierdza się hiperprolaktynemię oraz obniżony poziom estrogenów. Prolaktynomię wskazują wartości przekraczające 150 – 200 µg/l. Krok kolejny to badania obrazowe, takie jak tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny.
Leczenie prolaktynomy obejmuje obniżenie poziomu prolaktyny, zmniejszenie masy guza i zapobieganie powiększaniu się jego rozmiarów, a także utrzymanie funkcji przysadki i co za tym idzie również poprawę jakości funkcjonowania osoby chorej.
Terapia guza prolaktynowego opiera się na farmakologii, ściślej mówiąc na długotrwałym stosowaniu leków powodujących wzrost stężenia dopaminy, która wpływa na obniżenie poziomu prolaktyny, a także na leczeniu chirurgicznym u pacjentów słabo reagujących na leczenie farmakologiczne lub źle tolerujących leki.
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.