Innowacyjne terapie raka trzustki. "To może być największy od 30 lat krok w leczeniu"

"Szanowni Państwo, bardzo się cieszę za każdym razem, kiedy mogę przekazywać takie wieści. Nowy lek do stosowania u pacjentów z jednym z najgroźniejszych nowotworów – rakiem trzustki" – napisała w mediach społecznościowych prof. Agnieszka Szuster-Ciesielska, wirusolożka i immunolożka z Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie.

Chodzi o daraxonrasib (RMC-6236) – wieloselektywny, doustny inhibitor RAS(ON). Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) objęła go przyspieszoną procedurą przeglądu. Innowacyjny lek z myślą o chorych na raka trzustki rozwija kalifornijska firma biotechnologiczna Revolution Medicines. Procedura FDA ma skrócić czas oceny i potencjalnie przyspieszyć dostęp do terapii – jeśli jej korzyści zostaną potwierdzone.

Czytaj także: Przełom w badaniach nad rakiem trzustki i płuc. Odkrycie pozwoli na ich skuteczne leczenie?

W jednym z pierwszych badań klinicznych daraxonrasib podawano 83 pacjentom z przerzutowym rakiem trzustki, wcześniej już leczonym chemioterapią, u których choroba nadal postępowała. W ciągu ponad 16 miesięcy u co najmniej 29 proc. uczestników zaobserwowano zmniejszenie się guzów, podczas gdy u ponad 90 proc. nie zaobserwowano ich wzrostu. Mediana całkowitego przeżycia wyniosła 15,6 miesiąca, co według niektórych szacunków jest około dwukrotnie dłuższe niż przeżycie pacjentów poddawanych standardowemu leczeniu.

Lek nie jest jednak pozbawiony działań niepożądanych. W badaniu z udziałem 40 pacjentów, którzy otrzymywali daraksonrasib jako leczenie początkowe, aż 95 proc. zgłosiło wystąpienie reakcji niepożądanych, a u 35 proc. pojawiły się poważne skutki uboczne.

– Podstawą działania daraksonrasibu jest blokowanie sygnałów wzrostu komórek nowotworowych, które są wywoływane przez mutacje genów RAS. Lek ten jest jednym z nowoczesnych leków stosowanych w tzw. terapii celowanej. Patrząc na te badania, niewątpliwie jest to duży krok do przodu, a nawet postęp w leczeniu chorób nowotworowych, ale ja bym się tu nie spodziewał jakiegoś przełomu. Oczywiście każdy kolejny lek jest krokiem naprzód. Jednak w onkologii nie należy spodziewać się drastycznych przełomów. Tu kluczowa jest metoda małych kroków. Natomiast w przypadku raka trzustki z zaciekawieniem przyglądam się innej terapii, która może pomóc naprawdę wielu osobom – mówi w rozmowie z WP abcZdrowie onkolog dr n. med. Hubert Urbańczyk.

Lekarz dodaje, że chodzi szczepionki terapeutyczne. Najnowsze badania kliniczne pierwszej fazy, o których czytamy na łamach "Nature", wykazały, że szczepionka może być skuteczna u niektórych pacjentów, którzy zmagają się z rakiem trzustki.

Nowa szczepionka przygotowywana jest dla konkretnego pacjenta i wymaga pobrania od niego próbki komórek rakowych. Badacze chcą, by pod jej wpływem możliwe było uruchomienie wytwarzania przez organizm znacznych ilości limfocytów typu T (CD8+), nakierowanych na zmutowane komórki rakowe.

Z badań nie wynika jeszcze, że szczepionka będzie w stanie przedłużyć życie chorych z rakiem trzustki. Na to potrzebny jest dłuższy okres obserwacji, na większej grupie pacjentów. Temu ma służyć druga faza badań klinicznych.

– Wydaje mi się, że to może być największy od 30 lat krok w leczeniu nowotworów. Jest to moja opinia, ale dla mnie te badania są bardzo obiecujące. Szczepionka w technologii mRNA, tworzona indywidualnie dla konkretnego pacjenta tak, aby działała konkretnie przeciwko jego nowotworowi, to może być przełom. Oczywiście badania są jeszcze na bardzo wstępnej fazie, ale ich wyniki są obiecujące. Uznaje się, że mediana przeżyć pacjentów poddanych tej terapii może przekraczać nawet 8 lat. A w badaniu biorą udział chorzy z bardzo zaawansowanym rakiem trzustki. Więc te wyniki są wręcz oszałamiające, co zdarza się rzadko w przypadku nowych leków onkologicznych – podkreśla dr Urbańczyk.

– Szczepionka w technologii mRNA wykorzystuje podobny proces, jaki wykorzystują wirusy, by zmusić komórkę pacjenta do produkcji takiej substancji, która zimmunizuje pacjenta przeciwko temu, czemu dedykowana jest szczepionka. To jest bardzo ekscytująca technologia, ponieważ wiele antygenów w szczepionkach starszej generacji, które chcielibyśmy do organizmu wprowadzić, jest trudno wprowadzić tak, żeby nie wywołały burzliwej reakcji organizmu. Technologia szczepionek mRNA po części to obchodzi – wyjaśniał w rozmowie z WP abcZdrowie dr n. med. Paweł Potocki, onkolog kliniczny w Szpitalu Uniwersyteckim w Krakowie.

Czytaj także: Wczesny sygnał raka trzustki. "To odkrycie może poprawić przeżywalność"

Lekarze wciąż szukają nowych metod leczenia, bo rak trzustki jest jednym z najbardziej podstępnych nowotworów, często określanym mianem "cichego zabójcy". Lekarze szacują, że do 2030 roku rak trzustki będzie trzecią przyczyną zgonów z powodu nowotworów. W Polsce rozpoznaje się ok. 4 tys. przypadków raka trzustki rocznie. Niestety, ponad 80 proc. z nich jest diagnozowanych w zaawansowanym stadium, kiedy choroba może dać już przerzuty. Zgodnie ze wskaźnikami przeżyć jedynie 13 proc. chorych z rakiem trzustki przeżywa ponad 5 lat od momentu postawienia diagnozy. Najczęściej wtedy, gdy choroba została wykryta na wczesnym etapie, a guz był operacyjny.

– Nowotwór trzustki najczęściej jest wykrywany późno i do tej pory nie mamy standardowych metod leczenia tego raka, które mogłyby zapewnić chorym skuteczne wyniki leczenia. W chorobie przerzutowej tzw. 5-letnie przeżycia zdarzają się rzadko. Resekcja trzustki i późniejsza chemioterapia uzupełniająca jest u niektórych chorych w stanie do tego wyleczenia doprowadzić, jednak należy jasno powiedzieć, że rokowania w przypadku tego nowotworu z reguły nie są korzystne – tłumaczy dr Urbańczyk.

Czytaj także: Lekarka mówi, jak rozpoznać nowotwór trzustki. Wskazuje objawy i kluczowe badania

Powodów takiego stanu rzeczy jest kilka. Rak trzustki potrafi długo "ukrywać się". Nie daje charakterystycznych objawów i często umyka badaniom diagnostycznym.

– Objawy pojawiają się najczęściej, gdy choroba jest już zaawansowana i lekarze mają ograniczone możliwości leczenia. Do symptomów tego nowotworu zaliczamy m.in. przewlekłe zmęczenie, uporczywe swędzenie skóry, "blady" i luźny stolec. To tzw. stolec tłuszczowy, którego kolejną cechą charakterystyczną jest nieprzyjemny, cuchnący zapach. Nie ma natomiast najczęściej objawów, które pojawiają się na początku choroby – wyjaśnia dr Urbańczyk.

O raku trzustki mogą świadczyć także:

• ciemnożółty mocz,

• zmiana rytmu wypróżniania,

• ból podczas jedzenia,

• wzdęcia, nudności, zgaga,

• obrzęk brzucha,

• problemy z połykaniem,

• gorączka.

Czytaj także: Takie objawy daje rak trzustki. "Okrada chorego z substancji odżywczych"

– Problemem jest także fakt, że ten nowotwór bardzo trudno zdiagnozować. Oczywiście możemy wykonywać USG brzucha, jednak zdarzają się sytuacje, gdy tych zmian po prostu nie widać. Pomocny w diagnostyce może okazać się także rezonans magnetyczny. Ale znowu nie możemy wykonywać go u każdego prewencyjnie, bo to przyniesie więcej strat niż korzyści – podsumowuje dr Urbańczyk.

Anna Klimczyk, dziennikarka Wirtualnej Polski