ITBS - objawy i leczenie zespołu pasma biodrowo-piszczelowego

ITBS (Iliotibial Band Syndrome) to syndrom pasma biodrowo-piszczelowego, nazywany również "kolanem biegacza". Pojawia się on u osób, które uprawiają dziedziny sportu bardzo forsujące stawy kolanowe.

Nie bez znaczenia jest praca, która wymaga częstego zginania i prostowania stawów kolanowych. ITBS to najczęstszy uraz biegaczy. Pasmo biodrowo-piszczelowe zlokalizowane jest z boku uda. Ta gruba, szeroka i ścięgnista struktura miękkotkankowa rozpościera się od miednicy do kości goleni.

Jej główną funkcją jest hamowanie przywodzenia oraz usztywnianie i stabilizacja kolana w ustawieniu wyprostnym. Zwiększone napięcie w obrębie struktury może być przyczyną kompresji znajdującej się pod nią kanki łącznej. To jest przyczyną różnych dotkliwych dolegliwości.

Etiologia ITBS określana jako wieloczynnikowa, a jego przyczyna nie jest do końca potwierdzona. Niemniej badania wskazują kilka możliwości. To:

• uraz, wynikający z tarcia o kłykieć boczny kości udowej,
• nacisk pasma biodrowo-piszczelowego na tkanki - silnie unaczynioną i unerwioną strukturę pod ITB,
• przeciążanie innych mięśni oraz powstawanie restrykcji mięśniowo-powięziowych wskutek osłabienia siły mięśnia pośladkowego średniego.

Najnowsze badania dowiodły, że przyczyną bólu oraz stanu zapalnego nie jest przeskakiwanie spiętego pasma poprzez obciążenia i ocieranie o nadkłykieć kości udowej przy ruchach zgięcia i prostowania stawu kolanowego, jak niegdyś twierdzono.

Jak objawia się zespół pasma biodrowo–piszczelowego? Najbardziej charakterystycznym objawem ITBS jest ból po zewnętrznej stronie kolana, w jego przednio- bocznej części poniżej rzepki. Dolegliwości zazwyczaj pojawiają się po pokonaniu pewnego dystansu lub na początku biegu.

Dolegliwości wywołuje zapalenie w okolicy nadkłykcia bocznego kości piszczelowej. Ból pojawia się podczas chodzenia, biegania, jazdy na rowerze czy wchodzenia po schodach.

Może promieniować wzdłuż przebiegu pasma biodrowo–piszczelowego, do zewnętrznej strony uda lub biodra. Nie dokucza podczas spoczynku. Inne objawy ITBS to:

• uczucie kłucia i mrowienia w udzie,
• drętwienie uda po zewnętrznej stronie,
• nasilający się ból podczas kontaktu pięty z podłożem,
• trzaski w kolanie,
• obrzęk w okolicy nadkłykcia bocznego kości udowej, poniżej stawu kolanowego.

Diagnostyka zespołu pasma biodrowo-piszczelowego opiera się na wywiadzie lekarskim i badaniu fizykalnym. Specjalista, by upewnić się w podejrzeniu, przeprowadza test Obera oraz test Noble’a.

Pomocny jest rezonans magnetyczny, pozwala bowiem na różnicowanie ITBS z innymi zaburzeniami i schorzeniami, które mogą być źródłem bólu.

Leczenie zespołu pasma biodorowo-piszczelowego opiera się na zastosowaniu protokołu RICE (rest, ice, compression i elevation). To standardowe postępowanie u urazach tkanek miękkich i zbiór narzędzi i działań, które mają skrócić czas trwania kontuzji i znieść dolegliwości bólowe.

Kluczowy jest odpoczynek, który umożliwia regenerację tkanek. Ulgę przynoszą zimne kompresy i okłady lodu. W początkowym okresie leczenia niezbędne bywa zażywanie środków o działaniu przeciwbólowym, zarówno tabletek, jak i maści działających miejscowo. Czasem lekarz zleca ostrzykiwania z kortykosteroidów.

Ważne są zabiegi fizjoterapeutyczne. Pomocna jest krioterapia, czyli leczenie zimnem oraz fonoforeza, która wykorzystuje ultradźwięki z zastosowaniem środków farmakologicznych.

Czasem stosuje się również laser i rozluźniające prądy TENS. Dobrym pomysłem jest masaż rozluźniający napięty mięsień oraz powięź szeroką uda. Przyda się roller lub zabiegi u fizjoterapeuty. Warto również stosować opaski na kolano.

Gdy dokucza ITBS, trzeba reagować. Nieleczony zespół pasma biodrowo-piszczelowego może być nie tylko przyczyną bólu i dyskomfortu, ale i wyrządzić poważne szkody. Warto również pamiętać, że przewlekłe urazy utrwalają i pogłębiają niewłaściwe wzorce ruchowe. Im szybsza interwencja, tym leczenie krótsze i bardziej efektywne.