Trwa ładowanie...
Artykuł zweryfikowany przez eksperta: Lek. Monika Szafarowska

Jak działa test ciążowy? Wskazania, rodzaje i przebieg testu ciążowego

Avatar placeholder
13.12.2019 08:10
Test ciążowy, czyli inaczej próba ciążowa, to badanie wykonywane w celu potwierdzenia lub wykluczenia ciąży.
Test ciążowy, czyli inaczej próba ciążowa, to badanie wykonywane w celu potwierdzenia lub wykluczenia ciąży. (iStock)

Test ciążowy, czyli inaczej próba ciążowa, to badanie wykonywane w celu potwierdzenia lub wykluczenia ciąży. U kobiety, u której doszło do zapłodnienia, test ciążowy wykrywa specyficzny hormon – gonadotropinę kosmówkową, czyli HCG, a dokładnie jej podjednostkę beta. Hormon HCG jest wydzielany przez zarodek, a później przez łożysko. Po zagnieżdżeniu blastocysty w błonie śluzowej macicy, w siódmym dniu od zapłodnienia, wzrasta poziom HCG i stan taki trwa do 2-3 miesiąca ciąży, po czym powoli spada, aż do porodu. Testy ciążowe można wykonać z krwi (w laboratorium) lub z moczu.

spis treści

1. W jaki sposób test wykrywa ciążę?

Zasada działania testów ciążowych dostępnych na rynku jest dość prosta. Sprowadza się ona do wykrywania we krwi lub moczu hormonu nazywanego gonadotropiną kosmówkową (hCG). HCG (human choriotic gonadotropin – gonadotropina kosmówkowa) jest jednym z najwcześniej wykrywanych hormonów w czasie ciąży – już od początku 2. tygodnia po owulacji i zapłodnieniu (tuż po implantacji zarodka w jamie macicy). Źródłem hCG we krwi i moczu kobiety są komórki trofoblastu rozwijającego się zarodka.

Testy ciążowe nie są bardzo czułe i nie wykluczają ciąży w 100 proc. Są jednak inne badania, które potwierdzają ciążę w prawie 100 proc. i to na nich powinniśmy polegać.

Zobacz film: "Jak wykonać test ciążowy?"

Tuż po owulacji w miejscu pękniętego pęcherzyka jajnikowego powstaje ciałko żółte, którego głównym zadaniem jest wydzielanie dużych ilości progesteronu i w mniejszym stopniu estrogenów. Hormony te są niezbędne do właściwego przygotowania śluzówki macicy i utrzymywania przy życiu bardzo wczesnej ciąży.

Wysokie stężenie tych hormonów działa supresyjnie (hamująco) na przysadkę mózgową, co objawia się bardzo niskim stężeniem gonadotropin przysadkowych (FSH, LH). Gonadotropiny te w tak niskim stężeniu nie są w stanie dalej stymulować ciałka żółtego do produkcji hormonów. Od początku drugiego tygodnia od zapłodnienia rolę stymulatora zaczyna pełnić wydzielana przez kosmówkę gonadotropina kosmówkowa.

Dzięki temu ciałko żółte ciążowe może w dalszym ciągu produkować niezbędne hormony potrzebne do utrzymania ciąży, aż do momentu wykształcenia się łożyska, które przejmuje tę funkcję. Stężenie hCG w czasie ciąży zmienia się, osiągając maksymalną wartość między 60. a 80. dniem ciąży, następnie znacznie spada, aby w połowie trzeciego trymestru znów osiągnąć wysokie wartości.

2. Rodzaje testów ciążowych

2.1. Testy ilościowe

Testy ilościowe (tzn. oznaczenie ilości hormonu) opierają się na oznaczeniach hCG we krwi. Cechują się znacznie większą czułością – wykrywają hCG występujące w bardzo niskim stężeniu już od 1 mIU/mL.

Dzięki temu mogą być wykorzystane do potwierdzenia bardzo wczesnej ciąży (7 dni od zapłodnienia) u wyjątkowo niecierpliwych pacjentek. Dodatkowo mają zastosowanie w monitorowaniu wahań stężenia hCG, co ma miejsce w przypadku podejrzenia ciąży pozamacicznej lub monitorowania stanu pacjentki po poronieniu.

2.2. Testy jakościowe

Testy jakościowe (wykrywają obecność lub brak gonadotropiny kosmówkowej) – wykonywane są z moczu kobiety. Zwane domowymi testami ciążowymi dostępne są w każdej aptece bez recepty. Ich czułość jest nieco mniejsza (około 97 proc.), gdyż wykrywają gonadotropinę kosmówkową, dopiero gdy jej stężenie w moczu przekracza 25 mIU/Ml. W związku z tym należy je wykonywać po około 10–20 dniach od zapłodnienia.

Domowe testy ciążowe mogą mieć różną czułość:

  • czułość mniejsza od 500 IU/l - wynik dodatni testu ciążowego może pojawić się 10 dni po zapłodnieniu, tzn. u kobiety mającej regularne 28-dniowe cykle, przyjmując że do zapłodnienia doszło w momencie owulacji, tj. 14. dnia cyklu, test ciążowy będzie wykazywał wynik pozytywny 24. dnia cyklu, czyli 4 dni przed spodziewaną miesiączką
  • czułość 500-800 IU/l - wynik dodatni 14 dni od momentu zapłodnienia, tj. w dniu spodziewanej miesiączki
  • czułość powyżej 800 IU/l - wynik dodatni testu ciążowego występuje po 3 tygodniach, tzn. 7 dni po spodziewanej miesiączce.

W ultraczułych testach ciążowych, tzn. poniżej 500 IU/l w celu wyznaczenia daty zapłodnienia należy odjąć 7 dni od pierwszego dnia, w którym test ciążowy wyszedł pozytywnie. Od daty zapłodnienia ciąża trwa 280 dni (dziesięć miesięcy księżycowych). W przypadku, gdy na teście ciążowym pokazał się wynik ujemny, należy go powtórzyć po ok. 1-2 tygodniach. Jeżeli uzyskany wynik kolejny raz jest negatywny, można wykluczyć ciążę.

Poza tym wyróżnia się

  • testy paskowe
  • testy płytkowe
  • testy strumieniowe

3. Jak zrobić test ciążowy?

Choriongonadotropina pojawia się w moczu i krwi kobiety niedługo po zapłodnieniu, a dokładnie kilka dni po zagnieżdżeniu się zapłodnionego jajeczka w macicy. Poziom gonadotropiny kosmówkowej wzrasta aż do 10. tygodnia ciąży, po czym obniża się do momentu porodu.

Teoretycznie, zwykły, domowy test ciążowy jest w stanie wykryć ciążę, czyli podniesiony poziom gonadotropiny, jeszcze przed terminem spodziewanej miesiączki. Test ciążowy pozwala na wykrycie ciąży bardzo wcześnie, wcześniej niż badanie USG czy badanie ginekologiczne. Wystarczająco pewny wynik otrzymuje się jednak około tygodnia po miesiączce, która nie wystąpiła. Warto przeprowadzić dwa testy, w przeciągu 2-3 dni.

Większość testów działa na takiej samej zasadzie: na niewielkim urządzeniu jest miejsce na próbkę moczu. Mocz powinien być poranny i pobrany na czczo. Należy go jak najszybciej przenieść na płytkę (w przypadku testów płytkowych), zanurzyć w nim specjalny pasek (w przypadku testów paskowych). Można go przez krótki czas przechować w lodówce, w temperaturze od 2 do 6 stopni Celsjusza. Nie należy go jednak zamrażać.

Testy strumieniowe natomiast nie wymagają pobierania moczu do naczynia, a bezpośrednie skierowaniu strumienia moczu na test. Po kilku minutach, wynik badania można otrzymać w formie kreski (zwykle znaczy brak ciąży) lub dwóch kresek (zwykle znaczy ciążę) w specjalnym okienku. Bardzo ważne jest, by trzymać się instrukcji podczas badania.

Wynik pozytywny w większości przypadków oznacza ciążę, ale zdarzają się także fałszywe wyniki pozytywne. Wynik negatywny może oznaczać:

  • brak ciąży,
  • zanieczyszczenie moczu,
  • zbyt wysoką temperaturę,
  • zbyt wczesne przeprowadzenie badania,
  • zbyt długie zwlekanie z odczytaniem wyniku,
  • zbyt małą lub zbyt dużą próbkę moczu.

4. Kiedy wykonuje się test ciążowy?

Test na obecność i stężenie hCG we krwi można wykonać już po 7 dniach od przypuszczalnego momentu zapłodnienia. Natomiast domowe testy ciążowe wykonywane z moczu mogą dawać pozytywny wynik od około 10. dnia po zapłodnieniu. Jednak ich wykonywanie jest zalecane w terminie spodziewanej miesiączki – otrzymany wynik jest wówczas najbardziej wiarygodny.

Test ciążowy wykonuje się z powodu:

  • zatrzymania miesiączkowania w okresie rozrodczym lub przedmenopauzalnym;
  • gdy u kobiety stwierdzono wczesną ciążę i doszło do naturalnego poronienia;
  • w II połowie cyklu miesiączkowego, u osób, u których zaistniała możliwość zapłodnienia;
  • w sytuacjach przed badaniami z zastosowaniem promieniowania jonizującego lub rozpoczęciem terapii mogącej mieć wpływ na rozwój płodu.

Konieczny kontakt z lekarzem jest konieczny, gdy:

  • wynik testu jest pozytywny;
  • wynik testu jest negatywny, lecz został wykonany na zlecenie lekarza, a krwawienie nadal się nie pojawiło;
  • bez względu na wynik testu, gdy występują infekcje dróg moczowych;
  • wynik badania jest dodatni, mimo że ciąża jest raczej wykluczona - gdyż może to świadczyć o istnieniu choroby.

5. Fałszywie pozytywny wynik testu ciążowego

Bardzo rzadko zdarza się, że wynik testu ciążowego jest pozytywny, natomiast lekarz ginekolog nie stwierdza ciąży. Takie sytuacje mogą mieć miejsce w kilku przypadkach:

  • nieprawidłowości dotyczące samego testu (użycie testu, którego data ważności upłynęła wcześniej; niewłaściwe wykonanie testu, a zwłaszcza zbyt późno odczytany wynik (po 3–5 min)),
  • stosowane leki – dotyczy niemal wyłącznie stosowanego w iniekcjach hCG,
  • znaczne ilości hCG mogą być wytwarzane, a następnie uwalniane do krwiobiegu kobiety przez nowotwór jajnika z komórek rozrodczych, komórki nowotworów trofoblastu (przetrwała choroba trofoblastyczna, rak kosmówki, zaśniad inwazyjny) oraz zmiany rozrostowe trofoblastu (zaśniad groniasty częściowy i całkowity).

Dlatego też tak ważna jest konsultacja u lekarza po uzyskaniu pozytywnego wyniku testu ciążowego.

6. Fałszywie negatywny wynik testu ciążowego

Zdarza się także, że pomimo obecności ciąży wynik testu jest ujemny. Najczęstszą przyczyną, poza wadliwym testem ciążowym, jest zbyt wczesne wykonanie testu. Hormon hCG pojawia się we krwi dopiero po implantacji zarodka w macicy i to początkowo w małym stężeniu. W związku z tym, jeśli test wykonano jeszcze przed implantacją, niemożliwe jest wykrycie hCG. Jeżeli kobieta podejrzewa ciążę mimo wszystko, zalecane jest powtórzenie testu po 3 dniach. Wtedy stężenie hCG w moczu powinno osiągnąć już wartość wykrywaną przez domowy test ciążowy.

Test ciążowy nie wymaga specjalnego przygotowania w formie wcześniej wykonywanych badań. Dodatkowo nie niesie za sobą żadnych powikłań. Nie stwierdza on, czy ciąża jest prawidłowa.

7. Cena testu ciążowego

Cena testu ciążowego różni się w zależności od metody, na którą się zdecydowaliśmy. Bardzo często na to, ile kosztuje test ciążowy do domowego użytku, wpływa miejsce zakupu. Ceny testów ciążowych mogą się bowiem wahać od 8 do 20 zł. Jeśli nie zależy nam na czasie, warto kupić testy ciążowe w internecie, gdzie cena testu ciążowego to nawet 3-4 zł.

To ile kosztuje test ciążowy z krwi, również zależy od przychodni. O ile nie dostaniemy skierowania, cena testu ciążowego z krwi wynosi ok. 30zł.

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.

Następny artykuł: Wykonanie testu ciążowego
Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze