Jak można zarazić się grypą?

Grypa jest jedną z najczęściej występujących chorób zakaźnych oraz jednym z najpoważniejszych zagrożeń zdrowia publicznego w skali światowej. Zachorowania, powikłania oraz zgony występują we wszystkich grupach wiekowych na wszystkich kontynentach. W klimacie umiarkowanym do wzrostu ilości zachorowań dochodzi głównie w sezonie jesienno-zimowym, kiedy to gromadzenie się wielu ludzi w pomieszczeniach zamkniętych, stwarza dogodne warunki do szybkiego rozprzestrzeniania się wirusa.

1. Podstawowe informacje o grypie

Grypa jest jednym z rodzajów zakażeń układu oddechowego, które należą do najpowszechniej występujących na świecie chorób zakaźnych. Potwierdzają to dane epidemiologiczne. Według WHO co roku notuje się 330–990 milionów zachorowań, z czego 0,5–1 miliona przypadków kończy się zgonem w wyniku różnego rodzaju powikłań pogrypowych. Choroba atakuje wszystkie grupy wiekowe, ale największe zagrożenie stanowi dla dzieci poniżej 2. roku życia, osób starszych i przewlekle chorych.

Pierwsze zapiski o epidemiach grypy (412 r. p.n.e.) można odnaleźć u Hipokratesa – ojca medycyny, żyjącego ok. 460–375 r. p. n. e. oraz u Liwiusza. Hipokratesowi przypisuje się również pierwszy opis zapalenia ucha, które niejednokrotnie ma etiologię wirusową, a ściślej mówiąc grypową.

Zobacz film: "#dziejesienazywo: Jak rozpoznać grypę?"

Czynnik etiologiczny, Myxovirus influenzae, jest specyficzny nie tylko dla człowieka. Znane są trzy typy wirusów grypy – A, B i C. Sezonowe zachorowania oraz epidemie grypy u ludzi powodują wirusy typu A i B, przy czym zdecydowanie groźniejsze są zakażenia wywołane przez wirusy typu A. Tylko te też mogą wywołać pandemię. Z uwagi na zdolność do dużych zmian antygenowych, występujących co kilkadziesiąt lat (skok antygenowy) oraz drobniejszych zmian występujących praktycznie każdego roku (przesunięcie antygenowe) ten typ wirusa łatwo omija mechanizmy odporności związane z pamięcią immunologiczną. Przeciwciała skierowane przeciwko jednemu typowi lub podtypowi wirusa grypy nie zapobiegają zakażeniom innym podtypem lub typem wirusa.

2. Droga zarażenia grypą

Wirusy grypy powodują zachorowania i powikłania u osób ze wszystkich grup wiekowych. Cechą charakterystyczną wirusa jest jego łatwa transmisja, szczególnie w miejscach, w których znajduje się znaczne zagęszczenie ludzi, takich jak przedszkola, szkoły, urzędy, środki transportu, centra handlowe, dyskoteki czy kina.

Zarażenie grypą może nastąpić za pomocą jednego z trzech głównych mechanizmów:

• poprzez kontakt z wydzielinami, które zawierają wirusa, bezpośrednio od zakażonej osoby albo pośrednio z otaczających powierzchni;
• poprzez małocząsteczkowe aerozole utrzymujące się w powietrzu przez dłuższy okres;
• przez bezpośrednie uderzenie wielocząsteczkowych aerozoli od zakażonej osoby.

Chociaż najprawdopodobniej wszystkie te mechanizmy przyczyniają się do rozpowszechniania wirusów oddechowych, uważa się, że wirusy grypy rozprzestrzeniają się głównie za pomocą małocząsteczkowych aerozoli. Niektóre czynniki genetyczne mogą mieć również wpływ na podatność danej osoby na infekcje oddechowe, ale jakiekolwiek potencjalne mechanizmy pozostają w większości nieznane.

Z najnowszych danych jednoznacznie wynika, że największą zapadalność rejestruje się wśród dzieci. Procentowy udział zachorowań dzieci na ogólną liczbę zarejestrowanych przypadków waha się w przedziale 25–56%. Wydawałoby się, że to są jedynie tylko suche liczby. Jednakże tak nie jest. Wiele badań potwierdza, iż niemowlęta i małe dzieci są szczególnie efektywne w rozprzestrzenianiu wirusa. Największy zasięg infekcji grypowej występuje jednak wśród dzieci w wieku szkolnym. Udowodnione zostało to jednoznacznie poprzez najnowsze międzynarodowe badania opublikowane w 2007 r., przeprowadzone przez grupę badaczy amerykańsko- japońsko- francuskich.

Po wniknięciu do organizmu wirus grypy zakaża komórki nabłonkowe jamy nosowo-gardłowej, następnie replikuje się w komórkach rzęskowych układu oddechowego, prowadząc do ich martwicy, jak również martwicy komórek kubkowych błony śluzowej. W konsekwencji większość komórek ulega złuszczeniu, co przyczynia się następnie do obnażenia błony śluzowej dróg oddechowych, tym samym inwazji patogenów bakteryjnych, a w konsekwencji do różnorakich powikłań pogrypowych.

3. Przebieg grypy

Okres wylęgania choroby zakaźnej wynosi około 1–4 dni, średnio jest to natomiast 2 dni. Dorośli mogą zarażać zarówno na dzień przed wystąpieniem objawów jak i do około 5 dnia po wystąpieniu pierwszych objawów. Wśród dzieci oraz młodzieży okres zakaźności jest dłuższy i trwa nawet do 10 dni od ostrego początku choroby. Osoby z upośledzoną odpornością mogą zakażać przez tygodnie, a nawet miesiące od momentu zachorowania.

Po okresie krótkiej inkubacji pojawiają się bardzo szybko narastające objawy grypy, ogólne oraz ze strony układu oddechowego. Należą do nich między innymi suchy, męczący kaszel, katar, ból w klatce piersiowej, chrypka. U dzieci stosunkowo często współwystępuje zapalenie ucha środkowego, nudności i wymioty. Rzadko początek jest atypowy, z drgawkami gorączkowymi i objawami sepsy.

Nasilenie objawów grypy może być bardzo różne, od łagodnych, przypominających przeziębienie, do ciężkiej niewydolności oddechowej, szczególnie u osób w podeszłym wieku. Wysoka temperatura i objawy ogólne ustępują zazwyczaj po 3 dniach, rzadko dopiero po 4–9 dobach. Kaszel i osłabienie mogą przedłużać się do 2 tygodni. Całkowite wyzdrowienie następuje najczęściej po około 1–2 tygodniach. U osób w podeszłym wieku okres zdrowienia może być bardzo często dłuższy.

Ostre objawy grypy utrzymujące się ponad 5 dni – zwłaszcza wysoka gorączka, kaszel i trudności oddechowe – bardzo często są zwiastunem powikłań grypy. A lista takich powikłań jest naprawdę bardzo długa. Wiele z nich przechodzi się ciężko, ryzykując uszkodzenia narządów (serca, nerek), a nawet zgon. Część z nich występuje bezpośrednio po chorobie lub nawet wydaje się być kontynuacją grypy. Inne ujawniają się dopiero po kilku tygodniach, a nawet miesiącach.

Najczęstsze z powikłań grypy:

• powikłania ze strony układu oddechowego: zapalenia płuc i oskrzeli,
• ostre zapalenie ucha środkowego, zapalenie zatok przynosowych u dzieci,
• powikłania ze strony serca i układu krażenia: zapalenie mięśnia sercowego i osierdzia,
• powikłania u osób chorych na choroby ustrojowe – astmę, raka, cukrzycę, AIDS
- rzadko, ale zdarzają się: zapalenia mózgu i opon mózgowo rdzeniowych, zespół wstrząsu toksycznego, czy zespół Reye`a.

Znając skutki infekcji spowodowanej przez wirusa grypy, należy coraz powszechniej stosować profilaktykę grypy.
Postawienie wczesnej, prawidłowej i pełnej diagnozy w kierunku grypy ma bardzo duże znaczenie w zapobieganiu grypie, m.in. dla uniknięcia antybiotykoterapii bez wskazań, podjęcia właściwego leczenia, a w konsekwencji skrócenia pobytu w szpitalu, a także – co jest niezmiernie istotne – dla podjęcia stosownych środków w celu zapobieżenia szerzeniu się zakażenia, a tym samym zmniejszeniu kosztów, obaleniu mitów związanych ze szczepieniami, prowadzących do ich unikania, a także właściwego użycia dostępnych obecnie nowych leków.

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.