Jatrogenia - czym jest i na czym polegają błędy jatrogenne

Jatrogenia to wszystkie działania medyczne, które mają na celu poprawę stanu pacjentów. Kiedy trafiamy do gabinetu lekarskiego czy na szpitalne oddziały, wierzymy w kompetencje lekarzy i w to, że znajdą rozwiązanie naszych problemów. Każdy lekarz chce wyleczyć swoich pacjentów, a każdy pacjent marzy o powrocie do pełnego zdrowia. Czym są błedy jatrogenne i jak prawidłowo opiekować się pacjentami?

1. Co to jest jatrogenia?

Jatrogenia to ogół działań, podejmowanych przez lekarza, które mają na celu polepszenie stanu zdrowia pacjenta, wyeliminowanie czynnika chorobotwórczego lub zahamowanie postępu chorób nieuleczalnych. Najprościej mówiąc, to wszystko to, co lekarze mówią i robią, aby pomóc swoim pacjentom w powrocie do zdrowia. Jatrogenia to cały proces leczenia - od pierwszej wizyty, poprzez wszystkie badania i konsultacje, aż po zabiegi i operacje konieczne do poprawy samopoczucia pacjenta.

To zatem wszystkie podjęte działania całego personelu medycznego.

2. Błąd jatrogenny

O błędzie jatrogennym mówi się wówczas, kiedy działania i decyzje podjęte przez lekarza, pielęgniarkę lub kogokolwiek z personelu medycznego miały wpływ na pogorszenie stanu pacjenta, zamiast go polepszyć. Jeżeli na skutek podjęcia złej decyzji lub wykonania zabiegów nieprawidłowo chory nie tylko nie poczuł się dobrze, ale dodatkowo doszło do rozwoju innych schorzeń, wówczas mówi się o chorobach jatrogennych. Mogą one mieć także wymiar psychiczny - niewłaściwe działanie personelu medycznego może skutkować także takimi zaburzeniami, jak depresja, lęki czy nerwice.

2.1. Błędy jatrogenne w komunikacji

Błędy jatrogenne to nie tylko niewłaściwe działania ale także nieprawidłowa relacja między lekarzami, pielęgniarkami a pacjentami. Chodzi tu przede wszystkim o niedokładne przekazywanie informacji dotyczących metod leczenia i dalszych zaleceń medycznych. Błędem jatrogennym jest także krytykowanie i obwinianie pacjenta i traktowanie go tak, jakby sam sobie był winien tego, że zachorował.

O takim błędzie mówimy również wtedy, kiedy personel medyczny zwraca się do pacjenta w sposób niezrozumiały, nie wyjaśnia skomplikowanych kwestii i nie informuje pacjenta o dalszym postępowaniu medycznym. Nieprecyzyjne komunikaty mogą być przyczyną nadmiernego stresu u pacjenta. Niedopuszczalne jest także zupełne nieinformowanie pacjenta co do jego stanu zdrowia i kwestii związanych z diagnostyką i leczeniem.

2.2. Błędy jatrogene podczas diagnostyki i leczenia

W czasie leczenie i badania pacjenta również mogą mieć miejsce błędy jatrogenne. Najczęściej wynikają one z nieprawidłowo przeprowadzonych zabiegów lub zlecanie zbędnych badań (im więcej skierowań dostanie pacjent, tym bardziej zaniepokojony będzie, nie tylko swoim stanem zdrowia, ale i wątpliwymi kompetencjami lekarza, który zleca wszystkie możliwe badania "na chybił-trafił").

Błędem jatrogennym jest także brak poszanowania dla pacjenta, który w czasie badania może czuć się skrępowany. Chodzi tu przede wszystkim o przebywanie osób trzecich w gabinecie, jeśli sam pacjent nie wyraził zgody na ich obecność.

W trakcie leczenia błędem jatrogennym jest podawanie niewłaściwych środków farmakologicznych i podejmowanie decyzji, które mogą przyczynić się do rozwoju choroby jatrogennej.

Błąd jatrogenny może popełnić także pielęgniarka, która podczas opieki nad pacjentem zaniedba swoje obowiązki, narażając go tym samym na choroby jatrogenne takie jak odleżyny. Za błąd uważa się także takie działania, jak budzenie pacjenta w środku nocy celem podania leków, zmierzenia temperatury lub pobrania próbki moczu.

Treści w naszych serwisach służą celom informacyjno-edukacyjnym i nie zastępują konsultacji lekarskiej. Przed podjęciem decyzji zdrowotnych skonsultuj się ze specjalistą.