Trwa ładowanie...

Klaun - ma bawić, a przeraża. Współczesny wizerunek klauna

Wizerunek klauna budzi przerażenie
Wizerunek klauna budzi przerażenie (123RF)

Praca klauna bywa trudna. Z założenia ma on bawić dzieci i dorosłych, tymczasem nierzadko wywołuje strach czy nawet wstręt. Oprócz tego, że jest to postać dość irytująca, często jest powodem paniki i histerycznego płaczu u dzieci. Nie ma pewności co do tego, dlaczego tak się dzieje, jednak istnieją powody, aby sądzić, że klaun w obecnej kulturze kojarzy się źle. Co nas w nim tak przeraże?

1. Dlaczego klauni sa przerażający

Kto nie zna horrorów o przebierańcach, którzy ścigają swoje ofiary albo historii o seryjnych mordercach, którzy chowają się pod maską klauna? Dzieciom z reguły klaun powinien kojarzyć się z kimś sympatycznym, radosnym.

Ubrany w kolorowy kostium bawi i rozśmiesza najmłodszych, czasem wręcza kolorowy balon lub kwiatka. Czasem jednak nasi podopieczni panicznie boją się klaunów - ich dużych, okrągłych nosów, karykaturalnych butów, napompowanych strojów i nachalnego zachowania. Dorośli także nieco inaczej spoglądają na tę postać. Czują wobec niej niepewność, wręcz strach.

Trudno się temu dziwić, bo wizerunek klauna – tego przerażającego, budzącego lęk – znany jest nam z literatury i filmu. W pamięci mamy też historię seryjnego mordercy, Johna Wayne’a Gacy’ego, który w wolnych chwilach przebierał się za klauna i występował na imprezach charytatywnych. To, jak później zeznał, dawało mu możliwość swobodnego wyszukiwania ofiar.

1.1. Seyjny morderca w przebraniu klauna

Zobacz film: "Zaburzenia lękowe"

Mężczyzna został skazany na karę śmierci. Udowodniono mu dokonanie 33 morderstw. Jego ofiarami byli zwykle młodzi chłopcy. Przebywając w więzieniu, Gacy malował portrety klaunów.

Przeczytaj również:

Sprawa była szeroko komentowana w mediach. Dla wielu Amerykanów klaun od tego momentu stał się postacią demoniczną, budząca powszechne przerażenie.

Jego wizerunek zaczęto wykorzystywać w popkulturze, często pojawiał się w horrorach. Od tamtego czasu klaun zaczął kojarzyć się z potencjalnym zagrożeniem, a twórcy produktów popkultury chętnie wykorzystują to do dzisiaj. Wystarczy spojrzeć na film "To", będący adaptacją powieści Stephena Kinga, który doczekał się remake'u i kontynuacji.

Najdziwniejsze fobie na świecie
Najdziwniejsze fobie na świecie [11 zdjęć]

Fobofobia wiąże się z odczuwaniem strachu przed własnymi fobiami. To paradoks, który polega na tym,

zobacz galerię

2. Koulrofobia, czyli potwór zamiast klauna

Nauka paniczny lęk przez klaunami określa mianem koulrofobii. Francuski antropolog Claude Levi-Strauss zwrócił uwagę, że u klanów przeraża nas przede wszystkim jego mocny, przerysowany makijaż. Uniemożliwia on odczytanie emocji, przeszkadza w komunikacji.

Budzi niepokój, ponieważ zakrywa twarz, przez co utrudnia odczytywanie komunikatów niewerbalnych. Utrudnia również odbiór komunikatów werbalnych, o ile w ogóle takowe się pojawiają, bo zazwyczaj klauny nie mówią w ogóle, co może tym bardziej przerażać, ponieważ mowa jest naturalnym dopełnieniem komunikacji – wyjaśnia Ewelina Berlińska, psycholog z Fundacji ITAKA - Centrum Poszukiwań Ludzi Zaginionych.

Znakiem rozpoznawczym klaunów jest przesadnie duży i sztuczny zarazem uśmiech. Trudno odczytać nam, co się za nim kryje.

Wizerunek klauna budzi przerażenie
Wizerunek klauna budzi przerażenie (123RF)

3. Klaun? Tylko w cyrku!

W Stanach Zjednoczonych coraz popularniejsze staje się strasznie ludzi na ulicach w demonicznym stroju klauna (tzw. pranki). Najczęściej scenariusz jest taki sam: noc, ciemna ulica, przypadkowy przechodzień, którego zaskakuje wyskakujący zza rogu klaun. Całe zdarzenie nierzadko jest nagrywane i udostępniane w sieci. Nie jest to szczególnie rozsądne zachowanie, ponieważ jeśli ktoś boi się klaunów lub jest nieodporny na silny stres, takie doświadczenie może narazić go na poważny rozstrój zdrowia, a nawet przyprawić o zawał serca.

Klauna jesteśmy w stanie zaakceptować, jeśli występuje na scenie cyrkowej. W takim kontekście budzi mniejszy lęk. Ważne jest też dla nas to, że dzieli nas od niego arena, dlatego jest mniejsze ryzyko, że klaun nas zaczepi.

Z postacią klauna kojarzy się również dziwność i absurdalność, ironiczne i trudne do zrozumienia żarty oraz widzenie świata w krzywym zwierciadle. Klaun, który z założenia miał być postacią wesołą i rozśmieszającą innych, bardzo szybko stał się karykaturalną formą, niezrozumiałą dla odbiorcy, która poprzez swoją inność w wyglądzie oraz w zachowaniu budzi niepokój, strach czy wręcz paniczny lęk. Dzieje się tak jednak głównie w sytuacji, gdy jego wizerunek pojawia się poza cyrkiem – wyjaśnia Ewelina Berlińska.

  • W kulturze od lat można zaobserwować tendencję przedstawiania klaunów jako osób groźnych, niebezpiecznych i przerażających, które czasem mają wręcz mordercze zamiary. Taki obraz klauna przedstawiany w literaturze oraz filmie dodatkowo potęguje lęk.

Czy klaun to sympatyczny błazen czy krwiożerczy potwór? Wszystko uzależnione jest od kontekstu i własnej wyobraźni. Z pewnością złym pomysłem jest wzbudzanie w dzieciach lęku przed tą postacią. Dla najmłodszych jest ona usposobieniem zabawy. Nie warto im tej radości odbierać.

A dorośli? Cóż… nam pozostaje próba oswojenia strachu.

Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze