Koagulacja – rodzaje, działanie i zastosowanie w medycynie
Koagulacja to proces przejścia od rozproszonego stanu koloidalnego do stabilniejszej i bardziej zwartej struktury. Proces może być zarówno odwracalny, jak i nieodwracalny, spontaniczny i wymuszony. Wykorzystuje się go w medycynie, zarówno estetycznej, jak i podczas wykonywania zabiegów ginekologicznych czy laryngologicznych. Co warto wiedzieć?
1. Co to jest koagulacja?
Koagulacja to proces łączenia cząstek koloidowych, naturalnie występujących w stanie rozproszonym, w większe, zbite struktury tworzące spoistą masę. Z punktu widzenia medycyny to niszczenie zbędnej tkanki wysoką temperaturą.
Rodzaje koagulacji
Ze względu na odwracalność przekształceń koagulację dzieli się odwracalną i nieodwracalną. O koagulacji odwracalnej mówi się w sytuacji, gdy możliwe jest cofnięcie procesu i przywrócenie stanu rozproszonego po zbiciu cząsteczek w agregaty. W przypadku koagulacji nieodwracalnej nie jest to możliwe.
Z uwagi na charakter zainicjowania procesu wyróżnia się koagulację spontaniczną (np. krzepnięcie krwi, żelowanie) oraz wymuszoną. Wówczas wykorzystuje się ją do wykonywania zabiegów medycznych i kosmetycznych (np. przypalanie). Jest ona inicjowana przez czynniki zewnętrzne. To na przykład promieniowanie jonizujące, elektrolit (np. roztwór wody z solą), koloid o przeciwnym ładunku, wysoka temperatura, środki odwadniające (np. aceton).
2. Koagulacja w medycynie estetycznej
W medycynie estetycznej proces koagulacji tkanek stosuje się w zabiegach elektrokoagulacji (diatermia chirurgiczna). Polega ona na oddziaływaniu na warstwy skóry prądem zmiennym, który jest emitowany przez igłę elektrokoagulacyjną.
Podczas koagulacji powierzchniowej stosuje się niską częstotliwość prądu, a przy koagulacji głębokiej – wysoką. W efekcie tego dochodzi do wypalenia, czyli kontrolowanego poparzenia warstwy skóry.
Elektrokoagulacja pozwala usunąć:
- nadmierne owłosienie,
- nieestetyczne zmiany skórne,
- tatuaże i makijaż permanentny,
- rozszerzone i popękane naczynka krwionośne,
- naczyniaki gwiaździste,
- kurzajki (popularne jest także wymrażanie kurzajek),
- brodawki,
- prosaki,
- przerośnięte gruczoły potowe i łojowe.
3. Koagulacja w zabiegach ginekologicznych
Koagulacja jest wykorzystywana w medycynie podczas wykonywania zabiegów ginekologicznych, zwykle do leczenia nadżerki. Nadżerka szyjki macicy to nieregularny zaczerwieniony obszar, występujący na szyjce macicy. Jest to po prostu ubytek nabłonka, czyli niewielka ranka o nierównej powierzchni.
W leczeniu nadżerek zastosowanie znajduje koagulacja fotonowa, zwana inaczej fotokoagulacją oraz rzadziej koagulacja chemiczna. Niegdyś najbardziej popularna była elektrokoagulacja, tak zwana wypalanka, która wykorzystywała iskrę elektryczną.
Elektrokoagulacja polega na denaturacji białka nieprawidłowych tkanek poprzez termiczne uszkodzenia, wykorzystując działanie prądu elektrycznego. Mówiąc obrazowo polega na spalaniu chorych tkanek iskrą elektryczną.
Zaletą tej metody jest duża skuteczność przy trwałym usuwaniu zmian na szyjce. Wadą - nieprzyjemny zapach przypalonego ciała oraz dyskomfort wynikający z działanie prądu (szyjki macicy nie można znieczulić, ponieważ nie jest unerwiona czuciowo).
Ponadto elektrokoagulacja może pozostawić trwałe zbliznowacenie szyjki lub zwężenie jej kanału, co bywa przyczyną bolesnych miesiączek i trudności z rozwieraniem się szyjki podczas porodu.
Koagulacja fotonowa wykorzystuje światło o dużej mocy. Do zmiany przykłada się głowicę emitującą laser. Ponieważ z komórek nadżerkowych zostaje odparowana woda, następuje jej obumarcie. Z kolei do koagulacji chemicznej stosuje się kwasy. Jej minusem jest to, że jest mało skuteczna. Oznacza to, że by zlikwidować nadżerkę, zabieg trzeba powtarzać kilka razy.
Zjawisko koagulacji wykorzystuje się także w diagnostyce. Podczas kolposkopii powierzchnię szyjki macicy pokrywa się 5-procentowym roztworem kwasu octowego. Tam, gdzie występuje nieprawidłowy nabłonek, białko koaguluje i pojawiają się tak zwane zmiany octowo-białe.
4. Koagulacja w laryngologii
Zabieg koagulacji wykorzystuje się także w laryngologii, na przykład do zamykania naczynek krwionośnych w nosie, co pozwala wyleczyć nawracające krwawienia. Lekarze stosują ją, gdy nie działają inne metody leczenia.
Do zabiegu wykorzystuje się aparat wyposażony w elektrody, ponieważ konieczny jest udział prądu elektrycznego o wysokiej częstotliwości. Ponieważ koagulacja naczyń krwionośnych nosa wykorzystuje wysokie temperatury, uszkadza komórki znajdujące się w tkankach, przypalając je w sposób kontrolowany.
Elektryczna koagulacja naczyń krwionośnych nosa to metoda nieinwazyjna. Do leczenia krwawień z nosa wykorzystuje się także metody inwazyjne, zarówno chirurgiczne podwiązanie i koagulację naczyń krwionośnych nosa, jak i embolizację naczyń krwionośnych.
Zobacz także:
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.