Kosmówka – budowa, funkcje i problemy w ciąży
Kosmówka to jedna z ważnych błon płodowych. Leży między owodnią a błoną śluzową macicy. Jest niezbędna do prawidłowego przebiegu ciąży, ponieważ z czasem tworzy się z niej łożysko. Jaką pełni rolę? Czy mogą pojawić się problemy z kosmówką w ciąży?
1. Co to jest kosmówka?
Kosmówka to najbardziej zewnętrzna błona płodowa, znajdująca się między owodnią a błoną śluzową macicy. Powstaje w 2-3 tygodniu rozwoju płodu. Tworzą ją dwie warstwy: ektodermalna (zewnętrzna) oraz mezodermalna (wewnętrzna). Z zewnętrznej wyrastają uwypuklenia chłonne, które zwiększają jej powierzchnię funkcjonalną (tzw. kosmki).
Około 12-16 tygodnia kosmówka powiększa swój rozmiar, dzieli się na kosmówkę gładką i kosmatą. Z kosmówki kosmatej powstaje łożysko (łac. placenta). Jej naczynia krwionośne łączą się z macicą.
2. Funkcje kosmówki
Kosmówka odgrywa w ciąży bardzo ważną rolę. W początkach ciąży wytwarza hormon HCG, zadaniem którego jest stymulacja ciałka żółtego do produkcji progesteronu. Odgrywa ogromną rolę w utrzymywaniu ciąży. Ponadto osłania płód oraz pozostałe błony: owodnię, omocznię i pęcherzyk żółtkowy.
Z kosmówki i błony śluzowej macicy tworzy się łożysko To przejściowy narząd płodowy. Dzieje się tak, gdy kosmki kosmówki zagłębiają się i łączą z błoną macicy. Od strony matczynej łożysko składa się z wielu zrazików, od strony płodowej jest gładkie.
Łożysko powstaje z:
- tkanki łącznej,
- błony śluzowej macicy (część matczyna),
- z zewnętrznej warstwy komórek otaczających zarodek.
Co ważne, krew matki i płodu nie miesza się, ale do krwi płodu, dzięki łożysku oraz pępowinie, która jest splotem naczyń krwionośnych, przedostają się składniki odżywcze, witaminy i przeciwciała, jak również niektóre wirusy czy antybiotyki. Za pomocą łożyska zarodek otrzymuje z krwi matki także tlen, a oddaje dwutlenek węgla i zbędne produkty przemiany materii.
3. Odklejenie kosmówki i krwiak podkosmówkowy
W ciąży, która przebiega prawidłowo, nie powinno dojść do odklejenia się kosmówki, zaś łożysko powinno odkleić się dopiero podczas porodu, po przyjściu dziecka na świat. Odklejenie kosmówki jest tożsame z odklejeniem łożyska. Oznacza to, że jeżeli kosmówka odklei się wcześniej niż w czasie porodu, to tak samo jak w przypadku łożyska, sytuacja ta stanowi zagrożenie dla matki i dziecka. W pierwszych tygodniach ciąży może skutkować poronieniem. Odklejenie kosmówki na dużej powierzchni skutkuje obumarciem płodu na skutek niedotlenienia.
Odklejenie się kosmówki i łożyska daje nagłe objawy. Pojawia się bardzo silny ból w dole brzucha, a także krwawienie lub plamienie. W takiej sytuacji konieczny jest pilny kontakt z lekarzem. Jeżeli odklejenie się kosmówki jest nieznaczne, tworzy się krwiak podkosmówkowy, czyli wynaczynienie krwi między ścianą macicy a jajem płodowym. Przyczyną mogą być zarówno niedobory hormonalne, jak i wysiłek fizyczny czy uraz w okolicy brzucha.
Ponieważ krwiak stwarza zagrożenie zarówno dla matki, jak i dziecka, gdy pojawią się nieprawidłowości, zalecane jest przyjmowanie leków na podtrzymanie ciąży oraz leżenie przez kilka dni w domu. Dobra wiadomość jest taka, że w większości przypadków małe krwiaki, zaczynają się wchłaniać po mniej więcej tygodniu. Po miesiącu najczęściej znikają. Ważna jest przy tym kwestia: odklejenie kosmówki - jak leżeć. Okazuje się bowiem, że ma to znaczenie. Kobieta powinna leżeć na wznak lub na lewym boku. Wówczas macica jest optymalnie ukrwiona.
Jeśli kosmówka odklei się na dużej powierzchni, a objawy związane z patologią utrzymują się lub nasilają, konieczne jest leżenie w szpitalu do ostatniego dnia ciąży. Wówczas decyzja o momencie i sposobie rozwiązania ciąży należy do lekarza. W sytuacji, gdy w konsekwencji odklejenia się kosmówki wystąpi krwotok, oznacza to konieczność natychmiastowego zakończenia ciąży, ponieważ grozi niedotlenieniem i obumarciem płodu.
4. Co to jest biopsja kosmówki?
Biopsja kosmówki, nazywana CVS, może być wykonana między 8. a 10. tygodniem ciąży. Badanie polega na pobraniu przez powłoki brzuszne, albo od strony pochwy i szyjki macicy, małego fragmentu kosmówki. Dzięki niej możliwe jest wykrycie chorób płodu z wyjątkiem wad rozwojowych jego cewy nerwowej, w tym niedokrwistości, zwłóknień torbielowatych, talasemii, zespołu Downa i Tay-Sachsa. Ponieważ zabieg jest inwazyjny, wiąże się z nim ryzyko poronienia (1–2 %) oraz powikłań, takich jak krwawienie, plamienie, infekcje i deformacje kończyn.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.