Kosteczki słuchowe – budowa, funkcje i uszkodzenia
Kosteczki słuchowe to młoteczek, kowadełko i strzemiączko. Znajdują się w uchu środkowym, w jamie bębenkowej. Ich rolą jest pośredniczenie w przewodzeniu dźwięków ze świata zewnętrznego do ucha wewnętrznego. Są bardzo ważne, a ich zniszczenie grozi pogorszeniem słuchu. Uszkodzenie łańcucha przewodzącego dźwięki leczy się operacyjnie. Co warto wiedzieć?
1. Co to są kosteczki słuchowe?
Kosteczki słuchowe, inaczej kostki słuchowe (łac. ossicula auditus) to najmniejsze kości w ciele człowieka. Są zlokalizowane w uchu środkowym, w jamie bębenkowej, pomiędzy błoną bębenkową a okienkiem przedsionka. Jama bębenkowa to przestrzenna część ucha środkowego, która od strony zewnętrznej jest ograniczona błoną bębenkową, zaś od strony wewnętrznej ścianą kostną ucha wewnętrznego. Łączy się z trąbką Eustachiusza.
Jak przebiega odbiór dźwięków? To złożony proces, który w dużym uproszczeniu można przedstawić następująco: ucho zewnętrzne wychwytuje z otoczenia fale akustyczne. Te w dalszej kolejności, dzięki kosteczkom słuchowym w uchu środkowym oraz wypełnionemu płynem uchu wewnętrznemu, zamieniane są na impulsy elektryczne. Te za pośrednictwem neuronów docierają do mózgu. Ośrodek słuchu w mózgu odczytuje znaczenie docierających do błony bębenkowej wibracji. Reaguje na ich natężenie, częstotliwość i kierunek dźwięku.
2. Budowa kosteczek słuchowych
Kosteczki słuchowe to jedyne kości, które są ostatecznie ukształtowane w chwili narodzin. Nie zmieniają swojego rozmiaru przez całe życie.
Jakie są kosteczki słuchowe? To:
- młoteczek (malleus),
- kowadełko (incus),
- strzemiączko (stapes).
Kostki słuchowe to łańcuch trzech ułożonych szeregowo elementów: młoteczek z jednej strony łączy się z błoną bębenkową, a z drugiej z kowadełkiem (za pomocą stawu kowadełkowo-młoteczkowego, nazywanego stawem hamulcowym, śrubowym lub siodełkowym).
Kowadełko łączy się nie tylko z główką młoteczka, ale i strzemiączkiem (za pomocą stawu kowadełkowo-strzemiączkowego). Łączna długość tworzonego przez nie ciągu wynosi około 1 centymetra.
Strzemiączko ma około 3 milimetrów długości. Jest zbudowane z głowy strzemiączka, odnogi donosowej i odnogi doogonowej. Razem tworzą podstawę strzemiączka, która zamyka otwór (tzw. okienko przedsionka). Ten łączy ucho środkowe z uchem wewnętrznym.
Zobacz także
3. Jaką funkcje pełnią kosteczki słuchowe?
Rolą kosteczek słuchowych jest pośredniczenie w przekazywaniu bodźców dźwiękowych ze świata zewnętrznego do układu nerwowego. Dźwięk w uchu zewnętrznym przewodzony jest drogą powietrzną, zaś w uchu środkowym drogą kostną.
Ich zadaniem jest także wzmacnianie drgań błony bębenkowej i doprowadzenie ich do ucha wewnętrznego przez okienko owalne. Jest to osiągane dzięki temu, że powierzchnia młoteczka łącząca się z błoną jest większa od powierzchni strzemiączka, co tworzy przekładnię wzmacniającą. Dużą rolę odgrywa również mięsień napinacz błony bębenkowej oraz mięsień strzemiączkowy.
Mięsień napinacz błony bębenkowej przy rozluźnieniu osłabia drgania za mocnych dźwięków, zaś mięsień strzemiączkowy - kurcząc się - powoduje zmniejszenie drgań kosteczek i błon, co z kolei prowadzi do zmniejszenia natężenia dźwięku.
4. Uszkodzone kosteczki słuchowe
Przewlekłe stany zapalne, choroby oraz urazy mogą prowadzić do zniszczenia struktur ucha środkowego. W konsekwencji uszkodzone kosteczki słuchowe skutkują pogorszeniem słuchu (tzw. niedosłuch przewodzeniowy). Ma to związek z tym, że osłabia się przewodzenie dźwięków do ucha wewnętrznego. Sytuacja wymaga leczenia chirurgicznego.
Celem operacji, czyli plastyki kosteczek słuchowych (ossikuloplastyka) jest przywrócenie prawidłowych struktur i ruchomości łańcucha kostek słuchowych oraz wyeliminowanie bądź zmniejszenie niedosłuchu poprzez polepszenie przewodzenia dźwięków. Alternatywą leczenia operacyjnego jest zastosowanie aparatu słuchowego.
Ossikuloplastyka polega na rekonstrukcji łańcucha kosteczek słuchowych. Sam zabieg zależy od typu uszkodzenia kosteczek i w zależności od niego polega na:
- zastąpieniu zniszczonych kosteczek słuchowych przez materiały z tkanek własnych pacjenta lub odpowiednią protezę,
- rekonstrukcji kosteczki za pomocą cementu,
- połączeniu rozerwanego łańcucha kosteczek (klejem, cementem, tasiemką metalową),
- mobilizacji jego nieruchomych fragmentów.
Zabieg wykonywany jest zwykle przez przewód słuchowy zewnętrzny, stąd niewidoczne są ślady czy blizny. Efekt słuchowy operacji ujawnia się po usunięciu opatrunku z ucha po mniej więcej tygodniu.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.