Kręg lędźwiowy – budowa, rola i choroby

Kręg lędźwiowy (łac. vertebrae lumbales) to kręg w lędźwiowym odcinku kręgosłupa. Kręgosłup (łac. Columna vertebralis) jest elementem szkieletu osiowego kręgowców. Składa się z kręgów (łac. vertebra). Kręgosłup człowieka dzieli się na 5 odcinków. To odcinek:

• szyjny,
• piersiowy,
• lędźwiowy,
• krzyżowy,
• guziczny.

Tym samym kręgosłup składa się z 7 kręgów szyjnych (C1–7), 12 kręgów piersiowych (Th1–12), 5 kręgów lędźwiowych (L1 - L5), 5 kręgów krzyżowych (S, które łączą się w jedną kość krzyżową) i 4 do 5 kręgów guzicznych, to jest w sumie od 33 do 34 kręgów. Kręgi lędźwiowe należą do końcowej części kręgosłupa. Znajdują się pomiędzy kręgami piersiowymi a kością krzyżową.

Pojedynczy kręg składa się z trzonu kręgu (corpus vertebrae), łuku kręgu (arcus vertebrae) oraz siedmiu wyrostków. Zewnętrzna warstwę kręgu to istota zbita. Ta jest gruba na łuku oraz wyrostkach, zaś cienka na trzonie.

Trzon kręgu i łuk kręgu tworzą otwór kręgowy, a otwory kręgowe kręgów tworzą kanał kręgowy, wewnątrz którego biegnie rdzeń kręgowy. Pomiędzy trzonami kręgów zlokalizowane są krążki międzykręgowe (tzw. dyski). Ich rolą jest amortyzowanie wstrząsów i zapewnienie ruchomości sąsiadującym kręgom.

Kręgi poszczególnych odcinków kręgosłupa różnią się od siebie budową i wielkością. Czym wyróżnia się kręg lędźwiowy? Kręgi lędźwiowe (L1-5) charakteryzują się tym, że:

• są masywne. Nie posiadają otworów w wyrostkach poprzecznych charakterystycznych dla kręgów szyjnych czy powierzchni stawowych dla przyczepów żeber jak kręgi piersiowe,
• posiadają większe trzony kręgów o nerkowatym kształcie. Trzony kręgów lędźwiowych są stosunkowo długie, o spłaszczonych głowach i dołach (mają płaską powierzchnię dolną i górną),
• wydłużonymi do tyłu wyrostkami kolczystymi i górnymi wyrostkami stawowymi kręgów. Dzięki temu, że są wysokie, zachodzące na górny kręg, utrudniają skręcanie kręgosłupa w obszarze lędźwiowym.
• wyrostki poprzeczne przypominają cienkie blaszki (wyrostki żebrowe). Na wyrostkach stawowych doczaszkowych obecne są wyrostki suteczkowate. U nasady wyrostka żebrowego znajduje się wyrostek dodatkowy (processus accessorius).

Kręg lędźwiowy – wyrostki

Kręgi lędźwiowe posiadają trzy rodzaje wyrostków:

• stawowe górne i dolne,
• kolczyste o kształcie płytek leżących w płaszczyźnie pośrodkowej. Odchodzą od łuku prosto ku tyłowi,
• poprzeczne odchodzące od podstawy łuku i od trzonu kręgu

Kręgi lędźwiowe, dzięki swojej budowie, pełnią ważną rolę. Przede wszystkim zapewniają stabilność kręgosłupa oraz umożliwiają przyczepienie wielu mięśni i więzadeł. Odcinek lędźwiowy kręgosłupa oraz przyczepione do niego mięśnie i więzadła umożliwiają:

• chodzenie, bieganie,
• siedzenie,
• podnoszenie,
• poruszanie ciałem we wszystkich kierunkach.

Połączenie piersiowo-lędźwiowe umożliwia ruchy zginania, prostowania, zgięcia bocznego i rotacji, z kolei połączenie lędźwiowo-krzyżowe pozwala na ruchy zginania, przeprostu i zgięcia bocznego. Warto pamiętać, że kręgi lędźwiowe utrzymują większość masy ciała.

Schorzenia kręgosłupa, przyczyną których jest uszkodzenie kręgu lędźwiowego, charakteryzuje się dolegliwościami bólowymi o charakterze przewlekłym. W zależności od jednostki chorobowej możliwe jest także osłabienie siły mięśnia piszczelowego przedniego i opadanie stopy, nasilający się przy zginaniu podudzia. Jakie są najczęstsze przyczyny bólu w obszarze kręgu lędźwiowego.

Do najczęstszych chorób kręgosłupa w odcinku lędźwiowym należy choroba zwyrodnieniowa, uszkodzenie krążka międzykręgowego, zwężenie otworu międzykręgowego, zespół uszkodzenia korzenia. Problemem może być także pęknięty kręg lędźwiowy.

Kręg lędźwiowy – diagnostyka i leczenie

Jakie są metody diagnostyczne problemów z kręgiem lędźwiowym? Badanie kręgosłupa składa się z badania fizykalnego wykonywanego przez lekarza oraz badań obrazowych, które umożliwiają uzyskanie dokładnego obrazu kręgosłupa. To:

• rezonans magnetyczny kręgosłupa (obrazuje budowę kręgosłupa, a zwłaszcza jego dysków, nerwów oraz przepuklin),
• RTG kręgosłupa (obrazuje głównie budowę kości),
• USG kręgosłupa (obrazuje jedynie zewnętrzną część kręgosłupa),
• tomografia komputerowa kręgosłupa (bardzo dobrze obrazuje kości).

W leczeniu problemów z kręgosłupem w odcinku lędźwiowym pomocne są zarówno leki (np. maści i tabletki przeciwbólowe, jak i zastrzyki steroidowe), jak i zabiegi chirurgiczne, co zależy od przyczyny problemu. Czasem pomagają domowe sposoby na ból kręgosłupa, takie jak zimne i ciepłe okłady, masaże, pasy ortopedyczne na lędźwie, fizykoterapia.