Krótki termin i kusząca cena. Czy takie leki można kupować bez obaw?

Lada moment przeterminowane, ale tanie. Dobry sposób na szalejącą w Polsce inflację czy igranie ze swoim zdrowiem? Nasza czytelniczka usłyszała od jednej z farmaceutek, że leki są bezpieczne nawet do sześciu miesięcy po terminie. Wyjaśniamy.

1. Mail od czytelniczki

W aptekach bardzo często można znaleźć kosze z przecenionymi lekami, których data ważności wkrótce się skończy.

Wiele osób zastanawia się, czy preparaty są skuteczne i bezpieczne także po upływie daty umieszczonej na opakowaniu.

Zobacz film: "Rehabilitacja kardiologiczna"

Wśród nich jest nasza czytelniczka, pani Agnieszka, która usłyszała od farmaceutki, że preparaty są bezpieczne nawet po upływie pół roku od ich daty ważności.

"Szanowna Redakcjo,

Jako stała czytelniczka chciałabym zadać pytanie dotyczące spożywania leków, którym kończy się ważność. Ostatnio odwiedziłam jedną z aptek w moim mieście i zauważyłam, że w koszu z promocjami znajdowały się leki przeciwbólowe oraz leki dla dzieci, które za miesiąc stracą ważność.

Czy takie leki można stosować po upływie ich daty ważności, czy raczej powinno się je wyrzucić? Jedna z farmaceutek powiedziała mi, że leki przeciwbólowe można stosować nawet do sześciu miesięcy od daty ważności.

Zastanawiam się, czy w przypadku przeterminowanych leków mogą wystąpić jakieś niebezpieczne skutki uboczne? Będę wdzięczna za odpowiedź na moje pytanie, gdyż sądzę, że może to być ważne nie tylko dla mnie, ale również dla innych czytelników" – taką wiadomość wysłała na naszą skrzynkę mailową pani Agnieszka.

2. Czy można przyjmować przeterminowane leki?

Jak wyjaśnia farmaceutka mgr Angelika Talar-Śpionek z portalu GdziePoLek.pl, leki, którym kończy się ważność, powinno spożywać się wyłącznie do daty wskazanej na opakowaniu. Tylko w takim wypadku mamy pewność, że będą one bezpieczne i skuteczne.

- Producent deklaruje stuprocentowe bezpieczeństwo i skuteczność terapii tylko do daty ważności leku. Przykładowo - jeśli lek jest ważny do maja 2023 roku, to do końca maja faktycznie możemy się spodziewać, że wszelkie informacje zawarte w charakterystyce produktu leczniczego będą się zgadzały – mówi w rozmowie z WP abcZdrowie Talar-Śpionek.

- Po terminie ważności takiej pewności już nie mamy, bo nie zostało zbadane, jak taki lek będzie się zachowywać. U każdego może działać inaczej - czasami nie tylko straci swoją skuteczność, ale może także okazać się trujący i działać toksycznie – podkreśla farmaceutka.

Talar-Śpionek podkreśla, że okres sześciu miesięcy po dacie ważności jest terminem zbyt odległym, by sugerować pacjentom możliwość spożywania takiego leku, a tym bardziej zapewniać o jego bezpieczeństwie.

- Teoretycznie uważa się, że np. leki przeciwbólowe można przyjąć do miesiąca od daty ważności, natomiast jest to tylko teoria. Jeśli ktoś przyjmuje leki po dacie przydatności, to musi wiedzieć, że w takiej sytuacji działa już tylko na własną odpowiedzialność. Bo przyjmowanie przeterminowanych leków jest zdejmowaniem z producenta odpowiedzialności za bezpieczeństwo preparatu – nie ma wątpliwości ekspertka.

3. Uszkodzenia wątroby, zatrucia, napady drgawkowe

Talar-Śpionek podkreśla, że przyjmowanie przeterminowanych leków wiąże się nie tylko z brakiem skuteczności danego preparatu, lecz także zwiększa ryzyko nieprzewidywalnych efektów ubocznych, toksyczności lub interakcji z innymi lekami. Dzieje się tak dlatego, że po upływie terminu ważności - składniki leków ulegają zmianom chemicznym.

- Przykładowo, przyjmowanie leków przeciwbólowych czy przeciwzapalnych, które niemal każdy z nas ma w swojej apteczce, po kilku albo kilkunastu miesiącach po dacie ważności, może doprowadzić nawet do uszkodzenia wątroby, a więc do bardzo poważnego uszczerbku na zdrowiu – ostrzega farmaceutka.

Jak podkreśla farmaceutka, przeterminowane leki mogą ulegać zmianom w procesach wchłaniania, dystrybucji, metabolizmu i wydalania.

- Tak naprawdę niechciane reakcje organizmu na lek mogą się różnić w zależności od indywidualnej wrażliwości pacjenta oraz leku, którego dotyczą. Może dojść do wystąpienia wysypki, świądu, obrzęku, trudności z oddychaniem, a nawet anafilaksji. U innych mogą pojawić się problemy żołądkowo-jelitowe, takie jak: nudności, wymioty, biegunka, wzrost poziomu enzymów wątrobowych czy parestezje – tłumaczy Talar-Śpionek.

- Daty ważności leków nie powinny być także przekraczane w przypadku pacjentów z epilepsją, ponieważ przeterminowane leki przeciwdrgawkowe mogą spowodować, że napady powrócą – ostrzega specjalistka.

Podobnie jest w przypadku leków przeciwkrzepliwych – może dojść do ciężkich działań niepożądanych, z krwawieniami włącznie. Z wiadomych przyczyn odradza się także przyjmowanie przeterminowanych leków antykoncepcyjnych.

4. Termin ważności to nie tylko kwestia leków

Ekspertka dodaje, że przeterminowane leki, zwłaszcza te w postaci płynnej, takie jak syropy czy krople, mogą być narażone na wzrost liczby drobnoustrojów, co zwiększa ryzyko zakażeń. Zwłaszcza jeśli zostały wcześniej otwarte.

Uważać powinniśmy także na leki w postaci żelu lub maści, które tracą swoją stabilność, co może wpłynąć na ich właściwości lecznicze i spowodować podrażnienia skóry.

- Toksycznie mogą zadziałać także insuliny oraz antybiotyki, których zażycie po upływie daty ważności może skutkować biegunką, wymiotami i innymi zaburzeniami ze strony przewodu pokarmowego. Niebezpieczne jest także przyjmowanie przeterminowanych leków na nadciśnienie. Jeśli kontrola ciśnienia nie będzie zachowana, to w przypadku diuretyków może dojść nawet do uszkodzenia nerek – tłumaczy farmaceutka.

- Ryzyko dotyczy także leków aseptycznych, czyli takich, które muszą zachować swoją jałowość, np. kropli do oczu. Stosowane po terminie tracą sterylność i mogą prowadzić do zainfekowania gałki ocznej – dodaje Talar-Śpionek.

Farmaceutka przyznaje, że nawet podstawowe preparaty z domowej apteczki, takie jak ampułki soli fizjologicznej, zwykłe kompresy, pojemnik na mocz - mają swoją datę ważności.

- Po terminie ważności taki kompres jałowy nie będzie już jałowy, więc założony na ranę nie zachowa swoich właściwości. Przeterminowany pojemnik na mocz może natomiast zakrzywić wyniki badania moczu, ponieważ po pewnym czasie mogą się na nim pojawić bakterie – informuje specjalistka.

5. Czy warto kupować leki, którym kończy się ważność?

- Jeżeli widzimy, że dany preparat jest wart np. 1/4 ceny, ale wiemy, że zużyjemy większość opakowania, to taki preparat opłaca się kupić. Trzeba tylko pamiętać, że niezużytą resztkę należy zutylizować, a nie trzymać ją do momentu, w którym ponownie będziemy w potrzebie. Nadmiarem można się też podzielić z osobą, która także przyjmuje taki lek – radzi farmaceutka.

Katarzyna Gałązkiewicz, dziennikarka Wirtualnej Polski

Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.