Kserostomia
Kserostomia prawdziwa to zespół objawów wywołanych przez zmniejszenie funkcji gruczołów ślinowych z prawidłową błoną śluzową lub towarzyszącym jej zanikiem. Natomiast kserostomia rzekoma jest schorzeniem, które objawia się subiektywnym uczuciem suchości i pieczenia jamy ustnej u osób z prawidłowym wydzielaniem śliny przez gruczoły ślinowe. Niekiedy kserostomia jest objawem niektórych chorób ogólnoustrojowych. Kserostomii nie można lekceważyć i należy ją wnikliwie badać. Co może prowadzić do suchości w jamie ustnej?
Kserostomia
Przyczyny suchości w jamie ustnej
Kserostomię możemy podzielić na prawdziwą oraz rzekomą. Prawdziwa kserostomia związana jest z zaburzeniem wydzielania gruczołowego. Rzekoma kserostomia to subiektywne odczucie suchości jamy ustnej – tzw. nerwica wegetatywna.
Suchość w ustachmoże być spowodowana przez:
- Długotrwałe przyjmowanie leków – środków o działaniu moczopędnym, preparatów przeciwdepresyjnych, leków przeciwhistaminowych, leków hipotensyjnych, środków o działaniu neuroleptycznym, preparatów rozszerzających oskrzela, leków przeciwlękowych, leków cholinolitycznych oraz chemioterapeutyków, a także środków o działaniu stymulującym układ immunologiczny. Wszystkich leków mogących powodować suchość w jamie ustnej jest ponad 400.
- Choroby ogólnoustrojowe – nadczynność tarczycy, cukrzycę, reakcję odrzucenia po przeszczepach, np. szpiku kostnego, stany lękowe i psychogenne, sarkoidozę, amyloidozę, anemię mikrocytarnę, niedokrwistość z niedoboru żelaza, niedobór witamin B1 i B6, AIDS, odwodnienie, grzybicę jamy ustnej, schorzenia alergiczne, jak pokrzywka, choroba posurowicza czy atopowe zapalenie skóry, a także toczeń rumieniowaty, kolagenozy, zespół Sjögrena.
- Czynniki miejscowe – palenie papierosów, noszenie całkowitych protez zębowych, oddychanie przez usta.
- Radioterapię głowy i szyi.
Objawy, diagnostyka i leczenie kserostomii
Kserostomia prawdziwa ze względu na objawy dzieli się na 2 typy:
- typ I – z prawidłową błoną śluzową,
- typ II – z uszkodzeniem błony śluzowej.
Symptomy kserostomii to wynik uszkodzenia oraz niechronienia poprzez wystarczającą ilość śliny delikatnych tkanek oraz narządów jamy ustnej. Dochodzi do zmian w ilości i jakości śliny. Skutkiem jest wzrost liczby mikroorganizmów odpowiadających za powstanie próchnicy oraz wzrost kolonii grzybów. Suchość w jamie ustnej objawia się przede wszystkim pieczeniem języka i warg, trudnościami w przyjmowaniu i połykaniu pokarmu, zaburzeniami odczuwania smaku, utrudnioną mową, skłonnościami do owrzodzeń błony śluzowej oraz wtórnych zakażeń bakteryjno-grzybiczych, zaburzeniami w odczuwaniu smaku, szybko postępującą próchnicą, kandydozą oraz suchością i zmianami zabarwienia błony śluzowej.
W diagnostyce kserostomii wykonuje się badania mające na celu kontrolę ilości śliny niestymulowanej i stymulowanej oraz kontroli poziomu wydzielania z gruczołów podniebienia oraz gruczołów przyusznych. Leczenie kserostomii zaczyna się od ustalenia jej przyczyny. Podawane są także leki zwiększające wydzielanie śliny. Niekiedy stosowane są preparaty substytucyjne śliny (sztuczna ślina), które powodują zmiękczenie i nawilżenie błony śluzowej.
Małgorzata Kozbieruk
Źródła
- Kserostomia - obraz kliniczny i terapia
- Szczeklik A. (red.), Choroby wewnętrzne, Medycyna Praktyczna, Kraków 2011, ISBN 978-83-7430-289-0
- Czech A., Tatoń J. Diagnostyka internistyczna, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2005, ISBN 83-200-3156-7
- Kokot F. Diagnostyka różnicowa objawów chorobowych, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007, ISBN 978-83-200-3295-6
Treści w naszych serwisach służą celom informacyjno-edukacyjnym i nie zastępują konsultacji lekarskiej. Przed podjęciem decyzji zdrowotnych skonsultuj się ze specjalistą.
