Lanugo – kiedy powstaje i jaką pełni rolę?
Lanugo to miękkie, delikatne włoski, które najczęściej obserwuje się u noworodków. To meszek płodowy pojawiający się około 5. miesiąca ciąży i zanikający najczęściej w okolicy 8. Miesiąca życia płodowego dziecka. Zdarza się jednak, ze lanugo występuje nie tylko u niemowląt, ale i osób dorosłych. Od czego to zależy? Jakie funkcje pełni lanugo?
1. Co to jest lanugo?
Lanugo, czyli miękkie, drobne, delikatne włoski, to meszek płodowy, który okrywa ciało dziecka. Jego zadaniem jest zabezpieczenie skóry przed działaniem płynu owodniowego.
Lanugo pojawia się w okolicy 5. miesiąca ciąży (około 17.- 20. tygodnia ciąży). Tworzy się z warstwy rozrodczej naskórka, w tym samym czasie, gdy pojawiają się brwi i włosy na głowie.
Meszek płodowy pokrywa całą skórę płodu, a w trakcie ciąży podlega nieustannej wymianie: stare włoski wpadają do płynu owodniowego, a na ich miejsce wyrastają nowe. Ponieważ dziecko połyka je wraz z płynem owodniowym, są wydalane wraz ze smółką (pierwsza kupka dziecka) w 1. dobie po porodzie.
Meszek płodowy chroni skórę płodu przed nadmierną maceracją. Skóra pod wpływem długotrwałego moczenia mogłaby ulec uszkodzeniu. Wraz z tak zwaną mazią płodową tworzy barierę ochronną przed płynem owodniowym. To ważne, ponieważ płód przebywa w środowisku wodnym.
Lanugo może występować na całym ciele dziecka, oprócz dłoni, warg i podeszwy stóp. Najwięcej jest zazwyczaj na plecach, ramionach i policzkach. Jest puszyste i bezbarwne, co wynika nikłej pigmentacji. Nie posiada rdzenia. Można porównać go do futra lub sierści zwierząt, którego jest odpowiednikiem.
2. Kiedy znika meszek płodowy?
Meszek płodowy zanika zwykle pomiędzy 7. a 8. miesiącem ciąży, choć może być obecny także u noworodków, zwłaszcza dzieci urodzonych przedwcześnie. U wcześniaków meszek płodowy jest znacznie grubszy i może utrzymywać się nieco dłużej. Pewne jednak jest, że z czasem zaniknie samoistnie wskutek wycierania. Stanie się tak w ciągu kilku dni lub tygodni po narodzinach.
Ponieważ meszek płodowy zanika zwykle jeszcze na etapie życia płodowego, dzieci urodzone po terminie mogą mieć pomarszczoną skórę (skóra praczki). Dzieje się tak wskutek przebywania w środowisku wodnym bez ochrony przed nim.
3. Jak pozbyć się lanugo u noworodka?
Jak pozbyć się meszku z ciała dziecka po porodzie? Generalnie nadmierne owłosienie u niemowlaka nie powinno niepokoić i prowokować do podejmowania jakikolwiek działań mających na celu pozbycie się go. Jego usunięcie to tylko kwestia czasu.
Niecierpliwi rodzice zdecydowanie nie powinni go usuwać: golić, depilować, obcinać czy wyrywać. Mogą co najwyżej próbować przyspieszyć proces zanikania włosków. Pomóc może:
- codzienne kąpanie noworodka,
- masowanie ciała dziecka.
Warto pamiętać, że lanugo u dziecka nie wywołuje żadnego dyskomfortu, a jego skóra jest bardzo wrażliwa i delikatna, stąd intensywne zabiegi na niej mogą jej zaszkodzić.
4. Lanugo – anoreksja i inne choroby
Czasem delikatny meszek obserwuje się u starszych dzieci, młodzieży i osób dorosłych. Widać go nad górną wargą, bocznej powierzchni twarzy i karku. Nie jest to patologia, a cecha osobnicza (zależy to od indywidualnych cech genetycznych).
Czasem lanugo może być jednak objawem choroby. Jeśli nadmierne owłosienie u niemowlaka utrzymuje się zbyt długo, dobrze umówić się na wizytę u pediatry lub endokrynologa. Zdarza się, że to objaw zaburzeń hormonalnych czy choroby wrodzonej takiej jak na przykład hipertrichoza meszkowa (syndrom wilkołaka).
W jej przebiegu meszek płodowy może przekształcać się we włosy pierwotne. Hipertrichoza u dzieci i młodzieży najczęściej związana jest z PCOS (zespół policystycznych jajników), wrodzonym przerostem nadnerczy lub porfirią skórną.
Lanugo może pojawić się na skórze osoby dorosłej. Dzieje się tak na przykład w przypadku anoreksji (to zaburzenie odżywiania wynikające z zaburzeń emocjonalnych) lub stanów ciężkiego niedożywienia.
Pojawienie się lanugo jest spowodowane zarówno zaburzeniami gospodarki hormonalnej, jak i z termoregulacji. Pozbawiony tkanki tłuszczowej organizm próbuje sobie jakoś pomóc. Zaburzenia obejmują głównie hormony tarczycy (TSH, fT3, fT4) oraz hormony płciowe (estradiol, progesteron, testosteron).
Owłosienie tego typu zwykle pojawia się na klatce piersiowej, a także twarzy, szyi, ramionach i rękach. Co wówczas robić? Ponieważ lanugo zanika stopniowo, gdy chory zacznie jeść, należy skoncentrować się na poprawie kondycji organizmu.
Niestety w przypadku osób zmagających się z zaburzeniami odżywiania nie jest to tak proste, jak mogłoby się wydawać.
Najczęściej konieczna jest bowiem pomoc nie tylko dietetyka, ale i psychoterapeuty, psychiatry bądź psychologa. W bardzo trudnych przypadkach niezbędna jest hospitalizacja i leczenie farmakologiczne. Czasem przyczyną występowania nadmiernego owłosienia może być stosowanie niektórych leków.
Zobacz też:
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.