Leki recepturowe – zastosowanie i zalety

Leki recepturowe są przygotowywane w aptece przez farmaceutów. Wykonuje się je na podstawie specjalnej recepty lekarskiej, która dokładnie opisuje ilości poszczególnych składników i postać leku. Ponieważ są sporządzane indywidualnie dla każdego pacjenta, mogą być dostosowane do jego potrzeb oraz nasilenia objawów choroby. Co warto wiedzieć?

1. Co to są leki recepturowe?

Leki recepturowe to produkty lecznicze sporządzane w aptece przez farmaceutów. Potocznie mówi się o nich „leki robione”. Lekarze zalecają je zwykle w sytuacji, gdy według ich opinii żaden lek nie zadziała wystarczająco dobrze, a i nie odpowiada w pełni potrzebom pacjenta. Leki recepturowe występują w postaci maści, roztworów, kropli, emulsji, czopków, zawiesin i proszku.

W Polsce leki recepturowe wytwarza wyłącznie farmaceuta lub technik farmaceutyczny, przy czym technik farmaceutyczny nie może sporządzać leków z substancjami bardzo silnie działającymi lub odurzającymi. Tym samym robi się je tylko w aptekach, w których pracują osoby przeszkolone i posiadające uprawnienia do wyrobu leków. Lokal musi posiadać zaplecze ze specjalnym wyposażeniem.

2. Recepta na lek recepturowy

Leki recepturowe są wytwarzane na podstawie recepty lekarskiej, która określa skład i formę leku oraz ilość poszczególnych składników. Na jednej recepcie lekarz może przepisać tylko jeden lek recepturowy.

Skład leku recepturowego powinien być podany w języku łacińskim. Ilości składników podaje się cyframi arabskimi w gramach, a nazwa każdego składnika jest zapisywana od nowego wiersza (od dużej litery w dopełniaczu).

Skład leku recepturowego uwzględnia następującą kolejność substancji:

• lek główny (basis),
• lek wspomagający (adiuvans),
• substancja nadająca smak, zapach lub wygląd (corrigens),
• podstawa, podłoże, rozpuszczalnik (vehiculum, constituens, excipiens, solvens, menstruum).

Przepisy na leki recepturowe są bardzo różne. Lista leków, które mogą zostać wykorzystane jako surowce farmaceutyczne w Polsce znajduje się w rozporządzeniu ministra zdrowia z dnia 6 listopada 2012.

3. Jak powstają leki recepturowe?

Wytwarzanie leków recepturowych polega na połączeniu w odpowiedni sposób wszystkich surowców chemicznych lub roślinnych, tak ziół, jak i leków gotowych, umieszczeniu mikstury w opakowaniu właściwym dla danej postaci leku oraz jego zaetykietowaniu.

Proces produkcji leku recepturowego polega na połączeniu w odpowiedni sposób substancji leczniczych i pomocniczych. Oznacza to, że są one rozdrabniane, mieszane, rozpuszczane i poddane zdyspergowaniu w odpowiednim rozpuszczalniku lub podłożu, w zależności od konsystencji i innych cech.

4. Zalety „leków robionych”

Lek recepturowy ma wiele zalet. Przede wszystkim oznacza możliwość zastosowania preparatu mającego optymalny skład, który został ustalony indywidualnie: w zależności do stopnia zaawansowania choroby i cech pacjenta. Można powiedzieć, że lek recepturowy jest "skrojony na miarę" jego potrzeb. Ponadto lek recepturowy może być także zalecony osobie uczulonej lub źle reagującej na dodatki obecne w aptecznych produktach przemysłowych.

Leki recepturowe pozwalają na:

• dostosowanie optymalnej liczby składników o właściwościach leczniczych,
• dostosowanie postaci leku indywidualnie dla danego pacjenta,
• dostosowanie optymalnej dawki leki bądź stężenia substancji czynnej do: do wieku, zaawansowania choroby, nasilenia stanu chorobowego lub stanu pacjenta,
• użycie unikalnych składników,
• uzyskanie produktu leczniczego pozbawionego środków konserwujących czy barwników,
• refundację leku.

Leki robione najczęściej wykorzystuje się w:

• dermatologii (na przykład maści na trądzik),
• stomatologii (na przykład zawiesiny do pędzlowania jamy ustnej),
• ginekologii (na przykład globulki na infekcje intymne),
• laryngologii (na przykład krople do ucha),
• leczeniu dzieci (stosuje się na przykład proszki z bardzo małymi dawkami leków na serce).

5. Cena leków recepturowych

Na cenę leku refundowanego wpływa ilość i rodzaj substancji oraz leków gotowych użytych do jego wykonania. Ponieważ jednak te produkty lecznicze podlegają refundacji, ich koszy są stosunkowo niskie.

Zgodnie z przepisami odpłatność ryczałtowa za lek recepturowy wnoszona przez pacjenta wynosi 0,50% wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę ogłaszanego w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów wydanym na podstawie art. 2 ust. 4 ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, z zaokrągleniem do pierwszego miejsca po przecinku.

Ponieważ od 1 stycznia 2021 r. kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę została ustalona na 2800,00 PLN brutto, odpłatność ryczałtowa za lek recepturowy wynosi 14 zł (2800 zł x 0,50% = 14 zł).