Leśnik radzi, by nie wyganiać ich z ogrodu. Są niezwykle pożyteczne
Zwalczamy w ogrodzie mrówki, pozbywamy się mszyc i ślimaków, stosujemy repelenty i opryski na komary i kleszcze. Warto jednak prowadzić krucjatę przeciw szkodnikom z rozwagą, bo niektóre z nich nie tylko są nieszkodliwe, ale wręcz pożyteczne.
1. "Mogą być pożyteczne"
Wiosną i latem w ogrodzie może zaroić się od owadów, ale ci, którzy mają rabaty kwiatowe albo grządki z owocami czy warzywami, najczęściej nie są im przychylni. Naszą obawę budzą też wszechobecne osy, pająki czy muchy. Pewnym rozwiązaniem wydaje się oprysk, ten jednak może stanowić zagrożenie dla dzieci i zwierząt domowych. Ponadto najczęściej nie działa selektywnie, więc tępiąc komary, możemy też doprowadzić do śmierci chociażby pszczół.
- Duża część owadów, istotnych dla ekosystemu, to owady roślinożerne. Można powiedzieć, że będą nam bruździły, ale jest też grupa owadów uznawanych za szkodniki, które w rzeczywistości mogą być pożyteczne - wyjaśnia w rozmowie z WP abcZdrowie Dariusz Dziektarz, leśnik, autor książki "Rozejrzyj się! Fascynujący świat polskiej przyrody".
No i jest!
— Dariusz Dziektarz (@ddziektarz) May 28, 2024
Dziwne uczucie trzymać swoją książkę, ale i miłe :)
To na tej łące obserwuję w czerwcu świetliki, a teraz każdy może przeczytać, co tam o nich naskrobałem.
A może o porywaczach ciał? Można się zaskoczyć, kto tak właściwie jest tym porywaczem i czarnym charakterem! :)… pic.twitter.com/rNo4rf9gcm
- Stąd nie traktujmy całego świata owadów z góry jako wroga i przestańmy myśleć tylko o tym, jak tych małych mieszkańców ogrodu wybić. Zresztą warto spojrzeć inaczej na ogród i potraktować go jako swoiste obserwatorium przyrody - dodaje Dariusz Dziektarz, miłośnik przyrody, który popularyzuje wiedzę przyrodniczą w serwisie X i YouTube.
2. Pogromcy ogrodowych szkodników
Między kwietniem a październikiem największą aktywność wykazują osy. Tak jak pszczoły czy szerszenie należą do owadów błonkoskorzydłych, a spotkanie z nimi może być niebezpieczne dla alergików. Dla pozostałych osób nie tylko są nieszkodliwe, ale mogą okazać się przydatne, szczególnie w ogrodzie.
- Nie lubimy ich, bo są natrętne i późnym latem czy wczesną jesienią wabi je do nas wszystko, co słodkie. Oczywiście z uwagi na to, że mogą żądlić, nie życzymy sobie gniazda os w pobliżu naszego domostwa, bo byłby to znaczący konflikt interesów - tłumaczy Dariusz Dziektarz. Dodaje jednak: - Trzeba sobie zdawać sprawę, że ich larwy są mięsożerne, a osy dużą część swojej aktywności poświęcają na polowanie i dostarczanie pożywienia dla larw. Dodatkowo polują głównie na owady, które dla nas są szkodnikami, tj. owady roślinożerne.
Ekspert wyjaśnia również, że osy w swojej skuteczności tępienia szkodników mogą być równie wydajne, co ptaki. - Były prowadzone takie badania, które dowiodły, że w określonych warunkach populacja os w swojej skuteczności polowania dorównuje owadożernym ptakom, które żyją w tym samym miejscu. Nie traktujmy os jako natrętnych szkodników - mówi leśnik.
Inną kategorią owadów są bzygowate, muchówki, które przypominają osy. Tymczasem nie tylko nie żądlą, ale są bardzo przydatne.
- Część z nich to również drapieżniki w postaci larwalnej, jako dorosłe owady są z kolei bardzo istotne w procesie zapylenia roślin. Mają taką życiową strategię, by wyglądem imitować owady groźne, choć są "tylko" muchówkami. Przypominają osy, niektóre nawet trzmiela czy pszczołę, mogą więc wystraszyć nie tylko swoich wrogów, ale i człowieka - wyjaśnia Dariusz Dziektarz. Dodaje, że w swoim "apetycie na mszyce" bzygi są do tego stopnia nienasycone, że można nawet kupić ich larwy do zastosowania w szklarni jako środek owadobójczy.
Z kategorii nieszkodliwych, a nawet rozkosznych: biedronki. Żerują na mszycach, tarczownicach, przędziorkach i innych szkodnikach roślin. Przyciągają je takie rośliny jak nagietki czy koper włoski, ale schronieniem dla nich mogą być także usypane w ogrodzie liście. Kiedy zbliża się jesień i próbują wejść do domu, przestają budzić naszą sympatię. Podobnie jak inny owad, który z nadejściem jesieni próbuje przezimować wśród ludzi.
- Biedronki znane są z tego, że jedzą mszyce, ale takich owadów jest znacznie więcej - zwraca uwagę Dariusz Dziektarz. - Należą do nich złotooki, które jesienią pojawiają się w naszych domach, szukając schronienia przed zimnem. Głównie w postaci larwalnej, choć nie tylko, są bardzo sprawnymi drapieżnikami, polują na mszyce z intensywnością porównywalną do biedronek.
3. Mały pogromca komarów
Ci, którzy za pająkami nie przepadają i tylko z powodu ich wyglądu je zabijają, powinni zrewidować swoje poglądy. Stawonogi te są ważnym elementem ekosystemu, a także stworzeniami szczególnie pożytecznymi latem w ogrodzie. Leśnik wyjaśnia, że w Polsce nie ma gatunków pająków, które byłyby dla człowieka szczególnie groźne.
- Nie ma się co ich obawiać, zwłaszcza że ich rola jest nie do przecenienia. Polują na owady, także te, które są nam wyjątkowo niemiłe, tj. na komary - mówi ekspert i powołuje się na jeden przykład - skakuna arlekinowego, zwanego też pląsem zebrą, który mierzy zaledwie pięć do ośmiu milimetrów.
- Skakun arlekinowy żyje na budynkach lub w ich wnętrzu, lubi się wygrzewać na elewacji. Było takie badanie, które dowiodło, że skakuny arlekinowe polują głównie na muchówki i 60 proc. ich diety to są komary. To naturalny pogromca komarów - wyjaśnia ekspert.
Dodaje, by nie obawiać się także nieco większego przedstawiciela pajęczaków - kątnika, który lubi ciemne zarośla w ogrodzie, ale późnym latem przenosi się z chęcią do domu.
- Nie ma powodu do strachu, to pająki o bardzo łagodnym usposobieniu, trochę takie łamagi w świecie pająków. Co ciekawe, w naszych domach bardzo często obecny jest niewielki, ale długonogi nasosznik trzęś, który siedzi sobie gdzieś w kącie. Wydawałoby się, że to taka pajęcza miernota, bo wygląda dość niepoważnie. A tymczasem nasoszniki to jedne z najbardziej znanych i zapiekłych wrogów kątników - opowiada Dariusz Dziektarz.
4. Zaproś je do ogrodu. Pożyteczni pomocnicy
Na pytanie o to, jak zaprosić pożyteczne owady do ogrodu, leśnik wyjaśnia, że przede wszystkim warto mieć nawet niewielki skrawek ogrodu, który będziemy rzadziej kosić, w którym są gęste krzewy i roślinność mogąca posłużyć owadom za schronienie. Przypomina, że na drzewach warto wieszać budki dla ptaków, które żywią się owadami, można też pomyśleć o tzw. hotelach dla owadów. Warto też sadzić różnorodne rośliny kwitnące.
- Nie zapominajmy też o jaszczurkach, u nas licznie występują zwinki. Lubią się wygrzewać na słońcu, więc jeśli mamy na to przestrzeń w ogrodzie, to możemy im usypać kopczyk z kamieni - radzi ekspert. - Jaszczurki polują na bezkręgowce, w tym także na kleszcze. Jednocześnie są słabym wektorem chorób odkleszczowych, stąd pojawiła się kiedyś taka hipoteza naukowa, że im więcej jaszczurek w ekosystemie, tym zdrowsze są populacje kleszczy i tym mniejsze ryzyko, że ugryziony człowiek zarazi się od kleszcza.
Dodaje, że wśród wrogów kleszczy jest też pasożytnicza błonkówka. Jest tak mała, że raczej nikt z nas na nią uwagi w ogrodzie nie zwróci. - Działa jak wiele innych parazytoidów, czyli owadów, które w stadium larwalnym są pasożytami, a w stadium dorosłym już nie. Samica składa jaja w nimfie kleszcza, larwa rozwija się wewnątrz, a gdy przychodzi czas na przepoczwarzenie, dosłownie rozrywa kleszcze od środka. Brutalnie go traktuje, ale są już badania mające na celu próby wykorzystania tego czy innego gatunku jako biologicznej broni przeciwko kleszczom - podsumowuje leśnik.
Karolina Rozmus, dziennikarka Wirtualnej Polski
Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.
