Lit jako pierwiastek, lek i suplement. Co warto o nim wiedzieć?
Lit to pierwiastek śladowy, który swą popularność zawdzięcza obecności w medycynie. Sole litu to jeden z najstarszych leków psychotropowych, stosowanych w zaburzeniach psychiatrycznych, takich jak depresja czy choroba dwubiegunowa. Działa również korzystnie na zdrowie fizyczne. Co warto o nim wiedzieć?
1. Co to jest lit?
Lit (Li) to pierwiastek śladowy, który występuje w glebie, wodach podziemnych i wodzie pitnej. Jest najlżejszym spośród metali. Choć w organizmie człowieka wszelkie procesy życiowe odbywają się bez niego, lit może znacznie wpływać na jakość życia. W czystej postaci lit jest miękkim metalem o srebrzystobiałej barwie. Aby go uzyskać, przeprowadza się elektrolizę chlorku litu i chlorku potasu, choć pierwiastek można również pozyskać z wód mineralnych, stawów solankowych i solanek. Warto pamiętać, że lit to pierwiastek silnie reaktywny i żrący, a co za tym idzie niebezpieczny przy bezpośrednim zetknięciu ze skórą.
Lit należy do grupy metali alkalicznych. Łatwo wchodzi w połączenia z innymi jonami, tworząc złożone sole, takie jak azotek litu czy węglan litu, który jest stosowany jako lek w zaburzeniach psychiatrycznych. Lit wykorzystywany jest również na szeroką skalę w przemyśle lotniczym, do produkcji akumulatorów litowo-jonowych oraz szkła i ceramiki o właściwościach żaroodpornych.
2. Lit jako lek
Lit w postaci soli, najczęściej węglanu litu, to jeden z najdłużej i najpowszechniej stosowanych leków w psychiatrii. Po raz pierwszy użyto go w 1949 roku. Substancja należy do leków stabilizujących nastrój (leków normotymicznych). Jego mechanizm działania nie został do końca poznany.
Lit w psychiatrii jest wykorzystywany w leczeniu:
- zaburzeń afektywnych dwubiegunowych (cechuje go wysoka skuteczność w redukowaniu jej objawów i w zapobieganiu nawrotom choroby). Aktualne standardy leczenia choroby afektywnej dwubiegunowej psychiatrycznego rekomendują zastosowanie litu jako jednego z leków pierwszego wyboru. Jest wskazany w przypadku wystąpienia epizodu maniakalnego w zaburzeniach afektywnych dwubiegunowych, jak również w zapobieganiu nawrotom zaburzeń afektywnych dwubiegunowych,
- choroby schizoafektywnej, zmniejszając nasilenie i częstotliwość występowania kolejnych epizodów manii u chorych ze stanami maniakalnymi w wywiadzie,
- lekoopornej depresji jednobiegunowej (jako lek wspomagający). Zapobiega występowaniu epizodów depresji w zaburzeniach depresyjnych nawracających.
Lit jest lekiem, z zażywaniem którego wiąże się wiele poważnych działań niepożądanych. Wchodzi też w liczne interakcje z innymi lekami. Wiąże się z nim jeszcze jedno zagrożenie - stosunkowo wysokie ryzyko przedawkowania. Ma to związek z tym, że zakres dawek terapeutycznych jest niewiele niższy od dawek toksycznych.
Przy wysokich dawkach mogą pojawić się efekty uboczne takie jak zaburzenia żołądkowo-jelitowe, osłabienie siły mięśniowej, uczucie znużenia, zawroty głowy. Ponadto lit wpływa na uwalnianie hormonów tarczycy, przez co może prowadzić do jej niedoczynności. Z tego względu, z uwagi na jego toksyczność, stosowanie litu wymaga ścisłego kontaktu z lekarzem psychiatrą, jak również częstego monitorowania poziomu litu w krwi pacjenta.
3. Właściwości i działanie węglanu litu
Jak działa lit? Pierwiastek bierze udział w transportowaniu witamin B12 i B8 do komórek, zwiększa właściwości immunologiczne limfocytów i makrofagów, może naśladować właściwości sodu i potasu w czynności komórek nerwowych, a także wpływać na uwalnianie niektórych neuroprzekaźników. Ponadto nasila uwalnianie serotoniny z określonych obszarach mózgu, co wpływa na jego działanie przeciwdepresyjne i przeciwagresywne.
Lit osłabia działanie dopaminy, wywierając działanie przeciwmaniakalne. Hamuje również działanie hormonu antydiuretycznego, przez co dochodzi do zwiększonego wydalania moczu i nadmiernego pragnienia. W psychiatrii stosuje się zazwyczaj węglan litu. To lek na receptę, który można kupić wyłącznie w aptece. Standardowe dawki w tabletkach zaczynają się od 150 mg węglanu litu, ale są dostępne też 300 i 600 mg.
4. Lit jako suplement diety
Istnieją również suplementy diety dostępne bez recepty, które zawierają sole litu. Najpopularniejszy jest orotan litu, choć można spotkać również asparaginian litu. Zwykle używana jest ilość 5 mg na kapsułkę. Oznacza to, że o ile mogą wspierać zdrowie, o tyle nie mają zastosowania terapeutycznego. W celu uzupełniania litu można sięgać po wysokozmineralizowaną wodę mineralną lub wody lecznicze zasobne w jony litu.
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.