Małe ukłucie, wielki problem. Objawy neuroboreliozy atakują nocą

Jak wskazuje niedawno opublikowany raport Narodowego Funduszu Zdrowia, w 2023 r. na choroby odkleszczowe zachorowało ponad 104 tys. osób. Wśród schorzeń 99 proc. stanowiła borelioza. Raport wskazuje również na sezonowość zachorowań. Najwięcej osób zgłasza się do lekarza pierwszego kontaktu w miesiącach wakacyjnych - od czerwca do sierpnia. Wszystko zatem wskazuje, że najgorsze wciąż przed nami.

Niewiele osób zdaje sobie jednak sprawę z tego, że istnieje postać neurologiczna boreliozy, która daje bardzo charakterystyczne symptomy. Jak wyjaśnia prof. Joanna Zajkowska z Kliniki Chorób Zakaźnych i Neuroinfekcji Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku, tę postać choroby z Lyme wywołuje jeden spośród pięciu gatunków krętków Borrelia, które występują w Europie.

- Mają predyspozycje do rozszczelniania naczyń i usadowiania się tam, gdzie jest im wygodnie. Często dostają się do ośrodkowego układu nerwowego, ale nie infekują bezpośrednio mózgu, bo mózg jest otoczony przestrzenią płynową, w której zanurzone są korzenie nerwowe - tłumaczy specjalistka chorób zakaźnych w rozmowie z WP abcZdrowie.

Dlatego najczęstszą postacią neuroboreliozy jest porażenie nerwów czaszkowych bądź zapalenie korzonków nerwowych.

Silny ból, który najczęściej dotyka odcinka lędźwiowego i promieniuje do nogi, utrudnia siedzenie, leżenie i poruszanie się. Zapalenie korzonków to dolegliwość, z którą większość z nas miała lub będzie miała do czynienia. To może być jednak również najbardziej typowy objaw choroby odkleszczowej. Co odróżnia go od problemów z kręgosłupem? Prof. Zajkowska mówi krótko: ból jest bardzo silny.

- Co jest bardzo charakterystyczne, nasila się w nocy. Pacjenci w dzień funkcjonują całkiem nieźle, ale trudny do zniesienia ból odbiera im sen nocą - mówi i dodaje: - Rozgrzanie ciała, obniżenie progu receptorów bólowych sprawia, że noce są nieprzespane.

Ekspertka zwraca uwagę, że objaw pojawia się ok. półtora miesiąca od pokłucia przez kleszcza.

- Często to słyszymy od pacjentów: bóle nocne trudne do zniesienia, a jeśli do tego pojawi się porażenie nerwów czaszkowych, to diagnoza jest właściwie jednoznaczna - podkreśla.

Porażenie nerwów czaszkowych najczęściej dotyka nerwu siódmego. Wówczas, jak mówi prof. Zajkowska, chory nie może zamknąć oka, zmarszczyć czoła ani podnieść kącika ust po porażonej stronie. To tzw. porażenie Bella.

- Czasami zdarzają się porażenia innych nerwów czaszkowych. Np. trzeciego, kiedy chory nie może patrzeć w górę jednym okiem lub też porażenie nerwu szóstego, kiedy gałka oczna nie obraca się w kierunku skroni. Z kolei porażenie nerwu trójdzielnego - piątego, powoduje nadwrażliwość skóry policzka.

Pacjenci przyznają w wywiadzie, że nie mogą położyć głowy na poduszce, czują mrowienie czy kłucie w okolicy policzka. W przebiegu choroby może również wystąpić tzw. triada Bannwartha. To jednoczesne porażenie nerwów czaszkowych, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych oraz zespół korzeniowy.

- Co ważne jednak, zapalenie opon wykrywane jest dopiero po wykonaniu punkcji, bo w neuroboreliozie nie przebiega z gorączką, nie ma intensywnego bólu głowy i mdłości, które są typowe dla zapalenia opon mózgowych - wyjaśnia ekspertka.

Dodaje, że niekiedy zdarzają się mniej typowe postaci, jak utrata słuchu. Pojedyncze, niezmiernie rzadkie przypadki neuroboreliozy przebiegają z demencją, zapaleniem mózgu bądź mózgu i rdzenia, polineuropatiami. Towarzyszą późnym rozpoznaniom, to jest po co najmniej sześciu miesiącach od zakażenia.

- Natomiast postać skórna może ujawniać się po kilku latach i wywołuje ją jeden typ krętków, które powodują przewlekłe zanikowe zapalenie skóry dotyczące dystalnych części kończyn. Infekcja przebiega w sposób bezobjawowy bądź niedający dolegliwości przez kilka lat, potem ujawnia się, powodując ścieńczenie skóry i zmianę zabarwienia, może towarzyszyć jej polineuropatia. Mówimy wówczas o neuroboreliozie obwodowej - wyjaśnia prof. Zajkowska.

Ostatni raport opublikowany przez Zakład Epidemiologii Chorób Zakaźnych i Nadzoru NIZP PZH - PIB wskazuje, że od początku roku do końca kwietnia zdiagnozowano w Polsce 3427 przypadków boreliozy i 80 przypadków neuroboreliozy. Zdaniem ekspertki dane dotyczące postaci neurologicznej choroby z Lyme są niedoszacowane.

- Neuroborelioza powinna stanowić ok. dziesięć procent wszystkich rozpoznań choroby z Lyme. Być może występuje u nas nadrozpoznawalność innych postaci boreliozy i niedodiagnozowanie neuroboreliozy - mówi prof. Zajkowska.

Wyjaśnia, że w Polsce w ubiegłym roku zaraportowano 400 przypadków, podczas gdy w Danii, będącej krajem siedmiokrotnie mniejszym, stwierdzono 200 przypadków.

- Zdawajmy sobie sprawę z ryzyka, pamiętajmy o repelentach i odpowiednim ubiorze. Oglądanie ciała i usuwanie kleszcza przed upływem 24 godzin od ukłucia to najlepsza profilaktyka - radzi specjalistka chorób zakaźnych.

- Borelioza była, jest i będzie zagrożeniem, ale nie ma powodów do paniki, warto zachować czujność i zaufać medycynie. Jeśli dzieje się coś niepokojącego, nie czekajmy z wizytą u lekarza, zwłaszcza specjalistów chorób zakaźnych - podsumowuje ekspertka.

Karolina Rozmus, dziennikarka Wirtualnej Polski

Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl