Medycyna nuklearna – czym jest i co leczy?
Medycyna nuklearna jest gałęzią medycyny, która zajmuje się leczeniem i diagnozowaniem chorób przy użyciu izotopów promieniotwórczych. Badania z użyciem pierwiastków promieniotwórczych są niezwykle efektywne, ponieważ pozwalają na wczesne wykrycie chorób oraz ocenę skuteczności już prowadzonej terapii. Co warto wiedzieć?
1. Czym jest medycyna nuklearna?
Medycyna nuklearna to dziedzina zajmująca się diagnostyką oraz leczeniem z wykorzystaniem promieniowania jonizującego emitowanego przez radioizotopy, substancje znakowane radionuklidami.
Badania z użyciem pierwiastków promieniotwórczych pozwalają na wczesne wykrycie chorób oraz ocenę skuteczności już prowadzonej terapii. Są niezwykle efektywne.
Medycyna nuklearna znajduje zastosowanie w większości krajów na świecie. W Polsce znaczącą przeszkodą do jej dynamicznego rozwoju jest koszt koniecznej do jej funkcjonowania aparatury.
2. Obrazowanie w medycynie nuklearnej
Obrazowanie narządów za pomocą różnych technik w medycynie nuklearnej to badania scyntygraficzne. Polegają one na wprowadzeniu do organizmu pacjenta produktów farmaceutycznych znakowanych radioizotopami. Umożliwia to ocenę budowy i funkcjonowania narządów. Metodę tę wykorzystuje się w szczególności do badania tarczycy, przytarczyc, nerek i kości.
Scyntygrafię można wykonać również do obrazowania chorób serca i układu krwionośnego. To wysoko specjalistyczne badania, takie jak scyntygrafia perfuzyjna mięśnia sercowego, arteriografia izotopowa czy badanie pierwszego przejścia.
Nowoczesna technologia PET, czyli pozytonowa tomografia emisyjna, znajduje zastosowanie u pacjentów onkologicznych. Bada się nią zwykle całe ciało. Ta nieinwazyjna metoda umożliwia wykrycie ogniska nowotworu złośliwego na podstawie określenia miejsca zwiększonego metabolizmu glukozy w komórkach.
3. Co leczy medycyna nuklearna?
Do głównych zainteresowań medycyny nuklearnej należy:
- tarczyca (leczenie chorób łagodnych i złośliwych) i pozostałe narządy wydzielania wewnętrznego (endokrynologia),
- układ kostny (scyntygrafia planarna i trójfazowa, ale i PET/CT czy SPECT/CT),
- układ moczowy (badanie scyntygraficzne nerek),
- kardiologia,
- neurologia.
Metody medycyny nuklearnej wykorzystywane są także w onkologii , zarówno w leczeniu nowotworów, jak i do zabiegów paliatywnych, których celem jest zmniejszenie dolegliwości bólowych związanych z rozsianym procesem nowotworowym.
4. Zastosowanie medycyny nuklearnej w diagnostyce
Medycyna nuklearna znajduje również zastosowanie w diagnostyce. Wykorzystuje się ją w celu lokalizacji zmian niewidocznych przy użyciu innych środków. To także narzędzie pomocne w diagnostyce i leczeniu chorób tarczycy (umożliwia różnicowanie między guzami „zimnymi” i „ciepłymi”).
Zasada diagnostyki z użyciem radioizotopów opiera się na badaniu farmakologii i biochemii podawanych pacjentowi substancji. To możliwe, ponieważ zmianom chorobowym towarzyszą zaburzenia metabolizmu różnych substancji. Występują one wcześniej niż zmiany w strukturze dotkniętego chorobą narządu. To dlatego wiele patologii może być zobrazowane za pomocą technik medycyny nuklearnej, a nie za pomocą technik radiologicznych.
Ponadto medycyna nuklearna zajmuje się diagnostyką in vitro, to jest oznaczaniem poziomu substancji we krwi metodami radioimmunologicznymi przy pomocy znaczników izotopowych.
5. Badania obrazowe medycyny nuklearnej a diagnostyka radiologiczna
Czym różnią się badania obrazowe medycyny nuklearnej od metod diagnostyki radiologicznej (RTG, tomografia komputerowa, mammografia, angiografia)?
Po pierwsze różni je źródło promieniowania. W radiologii wykorzystuje się lampę rentgenowską, zaś medycyna nuklearna wykorzystuje promieniowanie emitowane przez określone pierwiastki wprowadzane w śladowych ilościach do ludzkiego organizmu. Oznacza to, że w medycynie nuklearnej źródłem promieniowania jest pacjent po podaniu izotopu. Pierwiastek promieniotwórczy w połączeniu z nośnikiem nazywany jest radiofarmaceutykiem.
Substancje radioaktywne podaje się osobie badanej doustnie lub za pomocą iniekcji. Co istotne, dawki promieniowania jonizującego są najczęściej o wiele niższe niż te, na które są narażeni podczas badań radiologicznych.
Po drugie badania medycyny nuklearnej są ukierunkowane na wykazanie stanu funkcjonowania oraz metabolizmu narządu, zaś badania radiologiczne koncentrują się na ukazaniu anatomicznych szczegółów budowy narządów. To dlatego w wielu przypadkach metody medycyny nuklearnej patologiczny proces chorobowy mogą uwidocznić wcześniej niż obrazowanie radiologiczne. Niemniej warto zauważyć, że medycyna nuklearna, która dostarcza informacji o funkcji, jak i radiologia przynosząca informacje o strukturze, wzajemnie się uzupełniają.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.