Metionina – właściwości, funkcje, niedobór i nadmiar

Metionina (skróty: Met, M) – organiczny związek chemiczny z grupy podstawowych aminokwasów białkowych. Należy do aminokwasów niezbędnych dla człowieka. Nie może być syntetyzowana w organizmie. Należy dostarczać ją z pożywieniem. Jest ważna, ponieważ spełnia wiele funkcji, które wspomagają organizm w prawidłowym, codziennym funkcjonowaniu.

Źródłem metioniny są produkty mięsne (zwłaszcza mięso wieprzowe) i ryby, jajka, mleko i jego przetwory (np. 100 g parmezanu zawiera 1010 mg metioniny). Można ją również znaleźć w nasionach sezamu i orzechach brazylijskich, jak również w roślinach strączkowych. Należy jednak pamiętać, że bogata w nią fasola, groszek czy soczewica, w porównaniu do żywności pochodzenia zwierzęcego, zawiera stosunkowo nieduże jej ilości.

Rolą metioniny jest budowa białek. Wraz z cysteiną korzystnie działa na stawy. Chroni je przed chronicznym zapaleniem stawów (artroza). Uczestniczy w wielu procesach metabolicznych organizmu. Dostarcza grup siarkowych. Obok cysteiny jest jedynym aminokwasem, który zawiera siarkę. Ta wzmacnia chrząstkę stawową, odbudowuje ją.

Metionina pomaga łagodzić bóle reumatyczne, hamuje rozwój stanów zapalnych okolic stawowych. Aminokwas zakwasza mocz i żółć, a i wspomaga naturalne procesy regeneracji tkanki łącznej, skóry, włosów i paznokci. Od niego zależy prawidłowy wzrost tkanek, detoks organizmu czy tworzenie komórek odpornościowych.

Metionina uczestniczy w powstawaniu katecholamin, karnityny, DNA, RNA. W wyniku reakcji chemicznych przekształca się w homocysteinę. Ta, dzięki witaminie B12 i kwasowi foliowemu, może znów przekształcić się w metioninę (to część cyklu metylacyjnego), zaś dzięki witaminie B6 – w cysteinę (to proces nazywany reakcją transsulfuracji).

Cykl przemian metioniny, homocysteiny i cysteiny nazywa się cyklem metylacyjnym. W jego wyniku powstaje glutation. To antyoksydant komórkowy, który ma wpływ na przyswajanie minerałów, takich jak cynk czy miedź. Jest silnym antyoksydantem neutralizującym szkodliwy wpływ wolnych rodników i pestycydów.

Umożliwia też wydalanie z organizmu związków azotowych oraz chlorowcopochodnych toksyn. W dalszej kolejności powstaje S-adenozylometionina (SAMe), który chroni wątrobę i umożliwiają liczne przemiany chemiczne.

Czynniki, które regulują procesy przemian metioniny w organizmie to kwas foliowy, trimetyloglicyna, witamina B6, B12 oraz pirydoksalo-5-fosforan (aktywna forma witaminy B6).

Niedobór witamin B12, B6 lub kwasu foliowego sprawia, że w rezultacie może wzrastać poziom homocysteiny. Jeśli zachodzą normalne procesy fizjologiczne, ta pozostaje biologicznie nieaktywna. W przeciwnym razie, przy braku wsparcia organizmu do przekształcania metioniny, homocysteina może wyrządzić szkody. Jej nadmiar w organizmie nazywa się hiperhomocysteinemią. Gdy związek kumuluje się we krwi, zniszczeniu może ulec wyściółka naczyń krwionośnych.

Wysokie stężenie homocysteiny w surowicy krwi zaburza procesy krzepnięcia krwi, co jest związane ze zwiększonym ryzykiem chorób serca (ponieważ wpływa na powstawanie miażdżycy). W rezultacie dochodzi do odkładania tłuszczu, co z kolei prowadzi do wzrostu ryzyka pojawienia się zawału serca czy udaru mózgu. Ponadto prowadzi do powikłań w przebiegu ciąży, przyczynia się do schorzeń neurologicznych (choroba Alzheimera).

Objawami niedoboru metioniny jest:

• niedokrwistość,
• spadek odporności organizmu,
• osłabienie struktury włosów,
• choroby wątroby,
• spowolnienie lub zatrzymanie wzrostu u dzieci.

Zbyt niska ilość metioniny może prowadzić do zwiększonego ryzyka miażdżycy, w wyniku zwiększenia obiegu cholesterolu oraz wyższej skłonności lipidów do peroksydacji.

Z kolei nadmiar metioniny wiąże się z takimi objawami jak:

• bóle głowy,
• nudności i wymioty,
• senność i brak energii,
• zakwaszanie organizmu.

Dzienne zapotrzebowanie na metioninę wynosi od 1 do 5 gramów na 1 kg masy ciała. Nadmiar metioniny w organizmie jest zazwyczaj spowodowany zbyt dużą suplementacją. Należy pamiętać, że aminokwas nie powinien być suplementowany przez ciężarne, kobiety karmiące piersią oraz stosujące antykoncepcję hormonalną.