Motoryka mała – czym jest? Zaburzenia i ćwiczenia

Motoryka mała to termin odnoszący się do sprawności dłoni i palców. Określa wszelkie czynności wykonywane przy ich pomocy. To rysowanie, lepienie z plasteliny, chwytanie przedmiotów, ale i zawiązywanie butów czy zapinanie guzików. Co warto wiedzieć o jej rozwoju, zaburzeniach i ćwiczeniach?

1. Co to motoryka mała?

Motoryka mała to pojęcie odnoszące się do ruchów rąk, dłoni i palców podczas czynności wymagających precyzji. To rysowanie, wycinanie, pisanie, wiązanie sznurowadeł czy zapinanie guzików. Z kolei motoryka duża dotyczy ruchów całego ciała. Jej rozwój jest powiązany z wzmacnianiem dużych grup mięśniowych, nabyciem koordynacji ruchowej, wzrokowo-ruchowej oraz słuchowo-ruchowej. Motoryka duża wpływa na rozwój motoryki małej.

2. Rozwój motoryki małej

Rozwój motoryki małej zależy od rozwoju psychoruchowego człowieka, a sprawność rąk ma decydujący wpływ na poziom jego funkcjonowania. Aby można było z nich korzystać, trzeba umieć zapoczątkować ruch, kontrolować jego siłę i czas trwania, a także zakończyć go w odpowiedniej chwili. Odpowiada za to kora mózgowa. Za pełną sprawność ręki odpowiedzialne są kości, mięśnie, jak i ścięgna.

Zobacz film: "Nocne objawienie. Niezwykłe, co nagrała domowa kamera"

Rozwój ruchowy człowieka rozpoczyna się już w życiu płodowym i przebiega etapowo. Noworodek nie panuje nad swoimi ruchami i ciałem, obserwuje się wiele odruchów wrodzonych. Maluch ma zaciśnięte dłonie, ale zaciska palce w drażnienia czy uciskania rączki (wykazuje odruch chwytny).

Pięści niemowlęcia zaczynają się rozluźniać dopiero w 2. miesiącu życia, a po miesiącu dziecko zwykle potrafi utrzymać grzechotkę. Można zaobserwować pierwsze próby zabawy nią, potrząsania, wkładania do buzi. Poprawia się współpraca ręki i oka.

Z czasem dziecko coraz częściej próbuje chwycić zabawkę całą dłonią, mocno zaciskając palce. Wzrasta zakres ruchów rąk, podejmuje pierwsze próby przekładania przedmiotu z rączki do rączki. Sześciomiesięczne niemowlę w radzi sobie z tym już całkiem dobrze.

W wieku siedmiu miesięcy maluch chwyta przedmioty palcami i wyprostowanym kciukiem, a dziewięciomiesięczny dotyka palcem wskazującym szczegółów zabawek. Doskonali się chwyt pęsetowy, zwiększa się koordynacja obu rąk. Pod koniec pierwszego roku życia ręce niemowlaka pozwalają mu na:

• ustawianie klocka na klocku,
• wciskanie klawiszy,
• pchanie i ciągnięcie przedmiotów,
• przekręcanie pokręteł,
• nawlekanie kółek na patyk,
• próby samodzielnego jedzenia łyżeczką,
• próby picia z kubka.

W drugim i trzecim roku życia dziecko:

• doskonali umiejętności samoobsługowe: coraz lepiej radzi sobie z łyżką i widelcem, próbuje zdejmować czapkę, buty czy skarpetki,
• rysuje pierwsze małe dzieła: pojawiają się kółka i głowonogi,
• umie przewracać strony kartonowej książeczki,
• stawia babki z piasku,
• buduje małe wieże z klocków.

W okresie przedszkolnym dziecko:

• umie się rozbierać, próbuje samodzielnie się ubierać,
• maluje farbami,
• lepi z plasteliny,
• rysuje uproszczoną postać ludzką,
• potrafi posługiwać się nożyczkami,
• umie trzymać ołówek.

W wieku szkolnym dziecko zdobywa umiejętność pisania i staje się coraz bardziej samodzielne. Proces rozwoju czynności manualnych kończy się pomiędzy 12. a 14. Rokiem życia kończy się.

3. Zaburzenia motoryki małej

Zaburzenia motoryki małej obejmują wiele niedoskonałości i deficytów, od trudności grafomotorycznych, przez trudności w opanowaniu czynności samoobsługowych, po brak kontroli nad kończynami górnymi. Odpowiadają za nie różne nieprawidłowości, zarówno słabe mięśnie, jak i ominięcie jednego z „kamieni milowych” w rozwoju ruchowym.

Wszystko to może obniżyć sprawność ręki. Gdy pojawią się niepokojące sygnały, należy skontaktować się z pediatrą, który w razie potrzeby zleci kontakt ze specjalistą.

4. Motoryka mała - ćwiczenia

Aby wspierać rozwój motoryki małej, należy zadbać o odpowiednią sprawność dużych grup mięśniowych. Podstawą są swobodne zabawy, aktywności podejmowane na świeżym powietrzu, takie ja bieganie, skakanie, wspinanie się. Na proces usprawniania ruchów dłoni doskonale wpływa korzystanie z różnych sprzętów na placu zabaw, ale również z piaskownicy. Przesypywanie piasku, robienie babek są w tym kontekście nie do przecenienia.

Z pomocą przychodzą również masy plastyczne. Dzieciaki lubią się bawić ciastoliną, masą solną czy plasteliną. To doskonałe ćwiczenia motoryki małej, dokładnie jak rysowanie, malowanie czy wycinanie oraz wszelkie inne zabawy i aktywności manualne.

Kiedy brakuje rekwizytu, można wykorzystywać różnezabawy paluszkowe, które polegają na pokazywaniu przez dorosłego gestów ilustrujących treść wierszyka. Dziecko e powtarza. Przy okazji dziecko rozwija słownictwo, pamięć słuchową i ruchową, ćwiczy koncentrację uwagi.

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.