Nagroda Nobla z medycyny. "Przełomowe odkrycie"
Komitet Noblowski ogłosił już tegorocznych laureatów Nagrody Nobla z dziedziny medycyny. Wybór dla wielu może być zaskakujący, gdyż zdobywcy prestiżowej nagrody rzadko byli wymieniali jako "czarne konie" w tegorocznym wyścigu.
1. Nagroda Nobla z medycyny przyznana
Nagrodę Nobla 2024 z dziedziny medycyny otrzymali **Victor Ambros i Gary Ruvkin za odkrycie mikroRNA i jego roli w regulacji aktywności genowej.
"Informacje przechowywane w naszych chromosomach można porównać do instrukcji obsługi wszystkich komórek naszego ciała. Każda komórka zawiera te same chromosomy, więc każda komórka zawiera dokładnie ten sam zestaw genów i dokładnie ten sam zestaw instrukcji. Jednak różne rodzaje komórek, takie jak komórki mięśniowe i nerwowe, mają bardzo odrębne cechy. Jak powstają te różnice? Odpowiedź tkwi w regulacji genów, która pozwala każdej komórce wybrać tylko odpowiednie instrukcje" - wyjaśnia Komitet Noblowski w oświadczeniu towarzyszącym ogłoszeniu laureatów.
"Tegoroczni laureaci medycyny Victor Ambros i Gary Ruvkun byli zainteresowani tym, jak rozwijają się różne rodzaje komórek. Odkryli mikroRNA, nową klasę małych cząsteczek RNA, które odgrywają kluczową rolę w regulacji genów. Ich przełomowe odkrycie ujawniło zupełnie nową zasadę regulacji genów, która okazała się być niezbędna dla organizmów wielokomórkowych, w tym dla ludzi".
W zeszłym roku nagrodę w dziedzinie medycyny otrzymali węgiersko-amerykańska biochemiczka Katalin Karikó i amerykański immunolog Drew Weissman za pracę nad technologią mRNA stojącą za szczepionkami przeciwko COVID-19.
Warto jednak zaznaczyć, że wśród pretendentów do tegorocznej Nagrody Nobla było wielu naukowców, których dokonania obejmują m.in. leki GLP-1, nowatorskie terapie nowotworowe czy zastosowanie sztucznej inteligencji w diagnostyce i badaniach.
1.1. Przełom w walce ze "współczesną plagą"
Jednym z głównych kandydatów do tegorocznej Nagrody Nobla byli Joel Habener, Svetlana Mojsov i Lotte Bjerre Knudsen. Opracowali oni leki na bazie GLP-1, które stanowią przełom w leczeniu cukrzycy, ale i otyłości – choroby dotykającej prawie 900 milionów dorosłych na całym świecie i bezpośrednio prowadzącej do cukrzycy typu 2.
Dzięki ich badaniom, osoby zmagające się z problemami metabolicznymi mają teraz dostęp do farmaceutyków, które efektywnie wspomagają utratę masy ciała. W przeciwieństwie do wcześniejszych nieudanych prób stworzenia skutecznych leków, preparaty na bazie GLP-1 okazały się bezpieczne i efektywne. Osiągnięcia tej trójki zostały już docenione przez komitet przyznający amerykańską Nagrodę Laskera.
1.2. Postęp w leczeniu nowotworów – terapia CAR-T
Terapia CAR-T, czyli terapia z wykorzystaniem zmodyfikowanych limfocytów T, to niewątpliwie jeden z większych przełomów ostatnich lat w medycynie - dokonali go Carl June i Michel Sadelain.
Terapia ta polega na zaprogramowaniu limfocytów T tak, aby niszczyły komórki nowotworowe. CAR-T odnosi szczególne sukcesy w leczeniu nowotworów krwi, takich jak białaczka czy chłoniak. Chociaż jest to metoda kosztowna i trudnodostępna, jej innowacyjność oraz skuteczność dają nadzieję na przyszłe zastosowania w szerszym zakresie onkologii.
1.3. Sztuczna inteligencja w medycynie
Demis Hassabis i John Jumper to twórcy sztucznej inteligencji AlphaFold, która rewolucjonizuje badania nad strukturą białek. Trójwymiarowy kształt białek decyduje o ich funkcji w komórkach, a badanie tego kształtu było przez lata trudnym wyzwaniem.
AlphaFold zrewolucjonizował tę dziedzinę, umożliwiając naukowcom na całym świecie szybkie ustalenie struktury praktycznie wszystkich znanych białek. Osiągnięcia AlphaFold przyspieszyły badania nad szczepionkami, lekami i nowymi terapiami, co czyni ten projekt jednym z najważniejszych odkryć ostatnich lat.
1.4. Przywracanie wzroku
W dziedzinie leczenia chorób oczu, Botond Roska i José-Alain Sahel wyróżniają się pracą nad optogenetyką – techniką, która pozwala na przywracanie wzroku osobom niewidomym. Ich badania nad retinopatią barwnikową otworzyły nowe możliwości leczenia chorób, które dotykają miliony ludzi na całym świecie. Już teraz ich prace dają obiecujące wyniki w klinicznych próbach na pacjentach.
1.5. Projekt Odczytania Ludzkiego Genomu
Sekwencjonowanie ludzkiego genomu, rozpoczęte w 1990 roku i zakończone w 2003 roku, stanowiło jeden z największych naukowych projektów w historii. W badania te zaangażowane były tysiące naukowców z różnych krajów, co czyniło przyznanie Nobla w tej dziedzinie trudnym – zgodnie z zasadami nagrody, mogą ją otrzymać jedynie trzy osoby. Niemniej, odkrycie to miało ogromny wpływ na rozwój medycyny i biologii i od lat spekulowało się o wyróżnieniu go nagrodą.
1.6. Pionierskie badania nad mikrobiomem
Jeffrey Gordon, uważany za ojca badań nad mikrobiomem, był kolejnym możliwym laureatem Nagrody Nobla. Jego prace nad mikroflorą jelitową, szczególnie w kontekście zdrowia dzieci, przyczyniły się do głębszego zrozumienia roli mikroorganizmów w naszych ciałach. Odkrycia Gordona mogą prowadzić do powstania nowych terapii, które poprawią zdrowie milionów ludzi, zwłaszcza tych cierpiących na choroby związane z mikrobiotą jelitową.
Aleksandra Zaborowska, dziennikarka Wirtualnej Polski
Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.