Narkotyki w ciąży

Wiele kobiet zażywających narkotyki nie uświadamia sobie do końca, jaką krzywdę wyrządza własnemu dziecku, które nosi pod sercem. Świadomość działania substancji psychoaktywnych na organizm kobiety i płód mogłaby uchronić niejednego malucha przed wadami wrodzonymi, przewlekłymi chorobami, niepełnosprawnością, a nawet śmiercią. Stopień zagrożenia dla dziecka zależy od tego, co zażywa kobieta i w jakich dawkach. Matka-narkomanka może uzależnić dziecko od substancji odurzającej, zanim szkrab przyjdzie na świat. Nawet okazjonalne zażycie narkotyku w czasie ciąży może być niebezpieczne, ponieważ wiele środków zawiera toksyczne zanieczyszczenia, które mogą uszkadzać płód. Uzależnienie od narkotyków samo w sobie jest ogromnym problemem. W czasie ciąży kobiety narkomania jest podwójnie niebezpieczna – zagraża i matce, i dziecku. Ponadto, ze zjawiskiem narkomanii wiążą się zazwyczaj inne trudności, np. niewłaściwa dieta matki, niedożywienie, anemia, choroby przenoszone drogą płciową, chroniczne infekcje, brak wsparcia ze strony rodziny, brak opieki przedporodowej. Kobiety zażywające środki odurzające zwykle prowadzą nieuporządkowany tryb życia, nie chcą poczętego potomstwa, odrzucają je z lęku, że nie sprawdzą się w roli matki albo z poczucia winy, że urodzą chore dziecko wskutek nałogu.

Jak narkotyki wpływają na płód? W bardzo różny sposób w zależności od rodzaju substancji psychoaktywnej i stężenia środka. Narkotyki zmniejszają ilość krwi matki, jaka dociera do łożyska, co może prowadzić do niedotlenienia płodu. Noworodek, któremu brakowało tlenu w łonie matki, wykazuje wiele cech charakterystycznych dla zespołu niedotlenienia – zaburzenia snu, słabe napięcie mięśniowe, zaburzenia koncentracji uwagi, drżenie i pobudliwość. Narkotyki, które szybko przenikają przez łożysko, mogą uszkadzać płód z tego względu, że dziecko nie ma enzymów, które metabolizowałyby substancje psychoaktywne. Ponadto, zaburzony zostaje transport składników odżywczych niezbędnych do prawidłowego rozwoju dziecka.

Narkotyki w ciąży to problem poważny, ale niejednorodny. Inaczej sytuacja przedstawia się, kiedy kobieta, mimo iż wcześniej zażywała substancje odurzające, odstawia je, gdyż chce mieć dziecko. Mniej sprzyjające okoliczności są wówczas, gdy kobieta-narkomanka zachodzi w ciążę, nie chcąc potomstwa i nie będąc gotowa na macierzyństwo. Warto pamiętać, że problem zażywania narkotyków nie ogranicza się tylko do tzw. marginesu społecznego, ale dotyczy też zamożnych środowisk. Wiele kobiet jednorazowo sięga po coś „mocniejszego”, nie mając świadomości, że są już przyszłymi mamami i zagrażają w ten sposób swojemu maluszkowi. Należy pamiętać, że każde, choćby jednorazowe, wzięcie narkotyku w czasie ciąży powinno zostać zgłoszone ginekologowi, który prowadzi ciążę kobiety. Szczególnie niebezpieczne jest działanie narkotyków w pierwszym trymestrze ciąży, gdyż wówczas kształtują się wszystkie narządy wewnętrzne płodu, które mogą zostać uszkodzone.

Gwałtowne odstawienie narkotyków przez kobietę ciężarną jest niebezpieczne i może zakończyć się obumarciem wewnątrzmacicznym lub zamartwicą płodu, dlatego zaleca się, aby najpierw podawany był metadon – substytut narkotyku, z którego stopniowo się schodzi, by złagodzić skutki głodu narkotycznego. Detoksykację należy przeprowadzić pod ścisłą kontrolą lekarza w wyspecjalizowanych placówkach medycznych. Detoks polega na podawaniu doustnych substytutów narkotyków, co pozwala na uniknięcie komplikacji związanych między innymi z uzależnieniem od dożylnego przyjmowania narkotyków. Dziecko matki-narkomanki może wykazywać po urodzeniu cechy syndromu głodu narkotykowego oraz typowe objawy zespołu odstawiennego.

Narkotyki w ciąży to ogromne niebezpieczeństwo. Decydując się na dziecko, najlepiej nie zażywać żadnych substancji psychoaktywnych – alkoholu, nikotyny czy narkotyków. Badań na temat wpływu narkotyków na rozwój płodu jest bardzo niewiele, ale te dotychczas dostępne nie pozostawiają złudzeń – środki odurzające mogą prowadzić do nieodwracalnych uszkodzeń płodu, a matki uzależnione od narkotyków zwykle mają więcej komplikacji w czasie ciąży i porodu.

Źródła

1. Bręborowicz G., Ginekologia i położnictwo, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2005, ISBN 83-200-3082-X.
2. Ciąża – 9 szczęśliwych miesięcy, Wydawnictwo Hachette, Warszawa 2010, ISBN 83-75758-56-6.
3. Murkoff H., Eisenberg A., Hathaway S., W oczekiwaniu na dziecko, REBIS, Poznań 2004, ISBN 83-7301-429-2.
4. Pach J., Zarys toksykologii klinicznej, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2009, ISBN 978-83-233-2717-2.
5. Piotrowski J., Podstawy toksykologii, Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, Warszawa 2008, ISBN 978-83-204-3401-9.
6. Wanat W., Narkotyki i narkomania, Iskry, Warszawa 2006, ISBN 83-244-0009-5.