2,5 mln Polaków ma nerwicę. Lęk ich niszczy
Zaburzenia lękowe, potocznie nazywane nerwicą, dotyczą już ponad 2,5 mln Polaków. Przyjmują różne formy. Każda z nich jest jednak groźna dla naszego zdrowia. Jak rozpoznać zaburzenia lękowe? Kiedy należy zgłosić się po pomoc do specjalisty? Zapytaliśmy o to psychologa, Natalię Kocur.
1. Zaburzenia lękowe, czyli dawna nerwica
Można powiedzieć, że termin "nerwica" jest powszechnie znany i używany w mowie potocznej. Okazuje się jednak, że większość z nas używa go w niepoprawny sposób. Otóż, zaburzenia wcześniej określane mianem nerwicy zostały zastąpione wyrażeniem "zaburzenia lękowe". Z czego wynika ta zmiana?
- Do diagnostyki zaburzeń psychicznych używany jest podręcznik DSM (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders), który co jakiś czas jest rewidowany i unowocześniany. Aktualnie obowiązuje piąta wersja podręcznika, ale już w wersji czwartej zrezygnowano z określenia "nerwica", gdyż było ono zbyt pojemne i niejednoznaczne – wyjaśnia w rozmowie z WP abcZdrowie specjalistka od terapii lęku, Natalia Kocur, psycholog i psychoterapeutka. - Dziś mówimy o grupie zaburzeń lękowych, wśród których rozróżniamy konkretne jednostki chorobowe, jak np. fobie specyficzne czy lęk uogólniony – dodaje.
O nerwicy mówi się dosyć często. Jednak czy wiemy, na czym właściwie polega? Jest to bardzo zawiły temat, podobnie jak ludzka psychika. O pomoc w rozwianiu wątpliwości i usystematyzowaniu pojęć poprosiliśmy naszego eksperta. Jak podkreśla Natalia Kocur, lęk to naturalne uczucie, którego każdy z nas doświadcza. Samo poczucie lęku nie jest więc zaburzeniem. Psycholog wskazuje, że zaburzenia lękowe pojawiają się w określonych przypadkach.
- Zaburzenie lękowe jest wówczas, kiedy lęk pojawia się bez realnej przyczyny. W takiej sytuacji boimy się nie wtedy, gdy naprawdę dzieje się coś dla nas niebezpiecznego, ale wtedy, kiedy uważamy, że nam coś zagraża. Wtedy lęk wywołują same nasze myśli – tłumaczy.
Jednak nieuzasadniony lęk to niejedyny czynnik. Drugim z nich jest długotrwały i zbyt intensywny lęk. - Kiedy mamy do czynienia z reakcją lękową w granicach normy, lęk po pewnym czasie mija. U osób, u których wyształciło się zaburzenie, reakcja lękowa potrafi trwać bardzo długo. Pojawia się bardzo często i jest wręcz obezwładniająca – wyjaśnia.
Trzecim, ostatnim czynnikiem, który świadczy o zaburzeniu lękowym, jest unikanie. Co to oznacza? - Osoby z zaburzeniem lękowym unikają sytuacji, które wywołują w nich lęk – mówi psycholog. - Zmieniają swoje życie pod wpływem lęku. Rezygnują z różnych aktywności, np. ze spotkań ze znajomymi, z wychodzenia z domu, z pracy zawodowej – dodaje.
Warto również zdawać sobie sprawę, że psychologowie wyróżniają różne rodzaje nerwicy. - W skład zaburzeń nerwicowych wchodzą różnego rodzaju fobie: fobie specyficzne (czyli np. lęk przed wężami), agorafobia (lęk przed miejscami i zgromadzeniami publicznymi) czy lęk społeczny, ale też zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne, lęk uogólniony, lęk napadowy (inaczej ataki paniki) i lęk przyjmujący postać somatyczną – tłumaczy nam ekspert.
2. Kiedy mamy do czynienia zaburzeniami lękowymi?
Zazwyczaj, gdy trafiamy do gabinetu psychologa, zdajemy sobie sprawę z problemów, które nas dotykają. Jak więc rozpoznać u siebie lub u naszych bliskich objawy zaburzeń lękowych? Może być to szczególnie trudne z uwagi na fakt, że pojęcie nerwicy jest bardzo szerokie i ma wiele nie zawsze razem występujących objawów.
Jak podkreśla Natalia Kocur, ich objawy mogą wystąpić w trzech strefach funkcjonowania: emocjach, ciele i w myślach. Co to oznacza?
Wśród objawów, które dotyczą naszych emocji, psycholog wymienia ataki paniki, uczucie przygnębienia, zniechęcenia, apatii, zmartwienia lub irytytacji. Ponadto w takich przypadkach pojawia się uczucie nieokreślonego niepokoju lub lęku.
Nie tylko emocje świadczą o zaburzeniach lękowych. Objawy możemy także zauważyć w ciele pacjenta. Wśród symptomów wymienia się m.in. częste powyższone ciśnienie krwi, podniesione tętno i palpitacje serca, a także uczucie duszenia się lub niemożność złapania oddechu bądź też płytki oddech lub hiperwentylację. Nasz ekspert wskazuje również, że przy zaburzeniach lękowych mogą wystąpić dotkliwe bóle mięśni, skurcze, drżenie rąk, a także zawroty głowy, szum w uszach lub uczucie ucisku.
Ostatnią strefą, w której występują objawy nerwicy, są myśli. Wśród nich psycholog wymienia natrętne, obsesyjnie powracające myśli, a także zaburzenia koncentracji i pamięci. Co więcej, w takim przypadku mogą wystąpić zmiany w postrzeganiu rzeczywistości. Ma to miejsce zwłaszcza w sytuacjach podwyższego lęku, gdy nachodzą nas myśli np. "zaraz oszaleję“ czy "zaraz się uduszę“.
Niestety, zaburzenia lękowe dotykają sporą część społeczeństwa. Jak wskazuje psycholog, jest to problem 5-10 proc. populacji. Przyjmuje się, że z ich powodu cierpi ponad 2,5 mln Polaków. Co może być ich przyczyną? Wśród czynników, które mogą spowodować zaburzenia lękowe, ekspert wymienia styl życia związany ze stresem lub nadmiernym obciążeniem, trudne doświadczenia życiowe, a także niesprzyjające środowisko i niefunkcjonalne sposoby radzenia sobie, m.in. wycofywanie się, nadmierna odpowiedzialność lub brak asertywności.
Co więcej, warto podkreślić, że zaburzenia lękowe mogą wystąpić w każdym wieku. - Dotykają dzieci (najczęściej fobie specyficzne, zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne, fobia społeczna), nastolatków, dorosłych, a ostatnio coraz częściej osoby starsze – wyjaśnia psycholog.
3. Kontrontacja z lękiem
Niestety, wciąż wiele osób żyje z zaburzeniami lękowymi i nie szuka pomocy u specjalisty. Do czego może prowadzić życie z nieleczoną nerwicą? Jak wskazuje Natalia Kocur, konsekwencją może być znaczne upośledzenie życia, np. niemożność wykonywania pracy zawodowej, niewychodzenie z domu, brak relacji społecznych, co po pewnym czasie może prowadzić nawet do depresji.
Jeżeli zauważyliśmy u siebie objawy, które mogą nas zaniepokoić, kiedy więc powinniśmy zgłosić się do psychologa?
- Od razu. Im szybciej, tym lepiej. Zaburzenie lękowe to choroba, która rozwija się z każdym dniem. Co więcej, zaburzenia lękowe to taka grupa zaburzeń, gdzie nie można postępować "intuicyjnie”, bo akurat w przypadku lęku intuicja podpowiada działania odwrotne od skutecznych – mówi "uciekaj, unikaj”, a z lękiem należy się zmierzyć – wyjaśnia ekspert.
Czy to oznacza, że w przypadku występowania zaburzeń lękowych niezbędna jest pomoc specjalisty z tej dziedziny? - Z lękiem można walczyć na własną rękę, ale trzeba wiedzieć jak. Często osoby z zaburzeniami lękowymi podejmują próby poprawy swojego stanu bez zrozumienia mechanizmów lękowych, przez co mogą pogłębić zaburzenie (wzmacniają tzw. błędne koła, które pogłębiają chorobę) – tłumaczy nam Natalia Kocur.
Życie z nerwicą nie należy do najłatwiejszych. Na szczęście mamy powody do optymizmu. Każde zaburzenie lękowe można bowiem wyleczyć. Jak podkreśla psycholog, terapia poznawczo-behawioralna jest skuteczną metodą leczenia. Nie warto więc tłumić w sobie problemów i lęków. Najważniejszy jest pierwszy krok – skontaktowanie się ze specjalistą. Jest to duże wyzwanie. Jednak właśnie to spowoduje, że będziemy bliżej do pełnego wyzdrowienia.
Natalia Kocur, psycholog, psychoterapeutka w nurcie poznawczo-behawioralnym. Studia psychologiczne ukończyła na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, a szkolenie terapeutyczne odbyła w Centrum Terapii Poznawczo-Behawioralnej w Warszawie. Mieszka i praktykuje w Warszawie. Prowadzi psychoterapię indywidulaną oraz stronę internetową z bazą najnowocześniejszej wiedzy na temat zaburzeń lękowych i technikami samopomocy: www.pokonajlek.pl
Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.