Neuroprotekcja – na czym polega?
Neuroprotekcja to wszelkie mechanizmy, których celem jest przeciwstawianie się ubywaniu neuronów oraz utrzymanie struktury i funkcji komórek nerwowych w sytuacji, gdy doszło do ich uszkodzenia. Na czym polegają działania?
1. Co to jest neuroprotekcja?
Neuroprotekcja to termin, który obejmuje różne działania, celem których jest utrzymanie w możliwie dobrym stanie struktury oraz funkcji neuronów w sytuacji, gdy doszło do ich uszkodzenia wskutek chorób czy urazów czaszkowo-mózgowych, ale i stresu, nadużywania alkoholu, zażywania narkotyków lub innych toksyn.
Z neuroprotekcją wiąże się neuroplastyczność, czyli trwałe przystosowanie się aktywności mózgu do nowych warunków. Jest to możliwe, ponieważ układ nerwowy jest siecią powiązanych ze sobą komórek nerwowych (sieć neuronowa), pomiędzy którymi dochodzi do oddziaływania.
Ta wyjątkowa cecha układu nerwowego umożliwia rozwijanie się centralnego układu nerwowego mózgu pod wpływem zmiennych uwarunkowań otoczenia, zapamiętywanie i uczenie się nowych umiejętności, adaptację do zmian zachodzących w środowisku zewnętrznym i wewnętrznym, a także aktywizację procesów kompensacyjnych w wypadku schorzeń neurologicznych.
2. Na czym polega działanie neuroprotekcyjne?
Neuroprotekcja to działanie zapobiegające rozpoczęciu lub opóźnieniu degeneracji neuronów, czyli komórek nerwowych stanowiących podstawową jednostkę strukturalną i czynnościową układu nerwowego.
Naturalna neuroprotekcja jest endogennym procesem neurobiologicznym, który obejmuje mechanizmy skierowane bezpośrednio przeciw czynnikom uszkadzającym komórki. U jej podstaw leżą procesy przeciwzapalne, antyoksydacyjne, antyapoptotyczne i przeciwdziałające destrukcyjnemu działaniu jonów wapnia.
Wspierającą funkcję w działaniu neuroprotekcyjnym mają również związki pochodzenia roślinnego stosowane w ramach fitoterapii (zioła neuroprotekcyjne, suplementy neuroprotekcyjne) oraz substancje i leki neuroprotekcyjne (substancje ratujące komórki nerwowe przed uszkodzeniami to głównie cerebrolizyna i cytykolina). Związki o działaniu ochronnym dla neuronów to neuroprotektory.
Najlepiej poznane związki neuroprotekcyjne to:
- resweratrol (polifenol czerwonych winogron),
- flawonoidy,
- laktony i polisacharydy miłorzębu (Ginkgo biloba),
- karoteny i flawonoidy szafranu (curcumin),
- polifenole zielonej herbaty.
3. Znaczenie neuroprotekcji
Neuroprotekcja jest ważna, ponieważ chroni komórki nerwowe, które można znaleźć w strukturach układu nerwowego. Są zlokalizowane w ośrodkowym układzie nerwowym, a także w obwodowym układzie nerwowym, w tak zwanych zwojach nerwowych.
Jakie są funkcje neuronu? Główną funkcją neuronu jest odbieranie, przetwarzanie oraz przesyłanie impulsów nerwowych. Jest to możliwe dzięki specyficznym połączeniom pomiędzy komórkami nerwowymi.
Synapsy, bo o nich mowa, powstają wskutek połączenia aksonu jednej komórki z dendrytem drugiej komórki (synapsa nerwowo-nerwowa). Neurony mogą łączyć się również z mięśniami (synapsa nerwowo-mięśniowa) oraz gruczołami (synapsa nerwowo-gruczołowa). Warto wiedzieć, że każdy neuron składa się z części przyjądrowej, to jest ciała komórki oraz wypustek odchodzących od ciała komórki: licznych dendrytów i pojedynczego aksonu (neurytu).
Wyróżnia się dwa rodzaje synaps:
- elektryczne (przewodzenie impulsów odbywa się bezpośrednio między dwoma komórkami),
- chemiczne (przewodzenie impulsów nerwowych od aksonu jednej komórki do dendrytu drugiej komórki odbywa się za pośrednictwem neuroprzekaźnika).
Do komórki nerwowej, za pośrednictwem synaps, docierają neuroprzekaźniki. Powstaje przekazany impuls nerwowy. Neurony działają, ponieważ są ze sobą powiązane. Komórki nerwowe kontaktują się ze sobą poprzez synapsy, tworząc sieci neuronowe. Jak to działa? Informacje od neuronów są odbierane przez synapsy położone na dendrytach, przewodzone wzdłuż neuronu i przekazywane dalej, do synaps na zakończeniach aksonu.
Z uwagi na pełnioną funkcję komórki nerwowe dzieli się na:
- neurony czuciowe (inaczej dośrodkowe, aferentne): odbierają bodźce czuciowe, a otrzymaną informację przekazują do struktur ośrodkowego układu nerwowego,
- neurony kojarzeniowe (inaczej interneurony, neurony pośredniczące): przekazują impulsy w obrębie ośrodka nerwowego, są pośrednikami pomiędzy neuronami czuciowymi i ruchowymi,
- neurony ruchowe (inaczej odśrodkowe lub eferentne): przekazujące impulsy z ośrodka nerwowego do komórek efektorowych (mięśni lub gruczołów).
Neurony dzieli się również na wstępujące (przewodzą dane z receptorów do UON) i zstępujące (przewodzące dane w odwrotnym kierunku).
Treści w naszych serwisach służą celom informacyjno-edukacyjnym i nie zastępują konsultacji lekarskiej. Przed podjęciem decyzji zdrowotnych skonsultuj się ze specjalistą.
