Nie lekceważ tego objawu. Przewlekłe zmęczenie może świadczyć o poważnych chorobach
Jest jednym z najczęściej bagatelizowanych przez Polaków objawem chorobowym. Łatwo je wytłumaczyć pracą, nadmiernym wysiłkiem lub stresem. Tymczasem długotrwałe zmęczenie może sygnalizować o poważnych schorzeniach, które niejednokrotnie zagrażają nie tylko zdrowiu, ale i życiu.
1. Przewlekłe zmęczenie. Kiedy powinno zaniepokoić?
Do redakcji Wirtualnej Polski napisała czytelniczka, która zmaga się z przewlekłym zmęczeniem. Mimo urlopu kobieta wciąż nie czuje się wypoczęta.
"Droga Redakcjo,
nieraz piszecie o tym, że zwykłe zmęczenie może być objawem wielu chorób, w tym raka. I o tym, że jest to mimo wszystko najbardziej bagatelizowany symptom. Do tej pory sama zwalałam go na karb pracy, stresu, nadmiaru codziennych obowiązków. Ale teraz poważnie boję się o swoje zdrowie. Właśnie wróciłam z dwutygodniowego urlopu, a czuję się wykończona. Nocy nie zarywałam, raczej się wysypiałam. Mam 32 lata, a czuję się jak emerytka! Zero energii, ciągłe zmęczenie, całymi dniami mogłabym spać. Zamiast tego chodzę jak zombie. Znajomi myślą pewnie, że nieźle imprezowałam na urlopie, ale nic z tych rzeczy.
Dlaczego ciągle jestem tak zmęczona mimo odpoczynku? Jakie badania muszę wykonać, by ustalić przyczynę? Czy wystarczy wizyta u lekarza rodzinnego i komplet podstawowych badań, czy od razu powinnam iść do specjalisty? Proszę o radę, bo to utrudnia mi codzienne funkcjonowanie" – pisze pani Anna.
Okazuje się, że problem, z którym zmaga się czytelniczka, dotyczy milionów ludzi w Polsce. Bowiem 11 mln pracujących zawodowo Polaków deklaruje, że zmaga się z uporczywym zmęczeniem. O ile czasami ten stan faktycznie jest konsekwencją przepracowania, o tyle u wielu osób świadczy o rozwijającej się chorobie.
Jak informuje prof. dr n. med. Anna Boroń-Kaczmarska stosunkowo niedawno, bo w 1998 roku, do listy jednostek chorobowych dodano zespół przewlekłego zmęczenia. Choroba uważana jest za wyniszczającą, której etiologia wciąż pozostaje nieznana. O występowaniu stałego lub nawracającego uczucia zmęczenia mówi się wtedy, kiedy utrzymuje się przez co najmniej sześć miesięcy i nie wynika z toczącej się choroby organicznej. Silnie wpływa na aktywność zawodową, społeczną i osobistą chorego.
- Zespół przewlekłego zmęczenia manifestuje się przede wszystkim brakiem chęci do podjęcia jakiejkolwiek aktywności fizycznej i umysłowej. W przebiegu choroby mogą pojawić się także objawy takie jak podwyższona temperatura ciała, bóle mięśniowo-stawowe, zaburzenia pamięci i koncentracji, zaburzenia snu, obniżenie nastroju, a także bóle głowy, powiększenie węzłów chłonnych, brak apetytu, mdłości, zawroty głowy, poty nocne i lęk. Zmęczenie występuje w przebiegu wielu chorób ogólnoustrojowych, stąd rozpoznanie choroby nie należy do najłatwiejszych. Aby je stwierdzić, należy przeprowadzić szereg badań z różnych dziedzin medycyny – tłumaczy w rozmowie z WP abcZdrowie hepatolog i specjalistka chorób zakaźnych prof. dr n. med. Anna Boroń-Kaczmarska.
Skala zespołu przewlekłego zmęczenia nie jest dokładnie określona. Szacuje się jednak, że w Polsce może na nie chorować nawet 300 tys. osób. Uważa się, że głównymi przyczynami zespołu przewlekłego zmęczenia mogą być zaburzenia funkcjonowania osi podwzgórze-przysadka-nadnercza, zaburzenia funkcjonowania układu immunologicznego oraz infekcje wirusowe.
Lekarka radzi czytelniczce, aby w pierwszej kolejności udała się do lekarza rodzinnego, który zbierze niezbędny wywiad medyczny i skieruje na odpowiednie badania.
- Z pewnością konieczne będzie wykonanie badań morfologicznych, TSH, CRP, glikemii, podstawowych parametrów nerkowych (np. kreatyniny czy mocznika) i prób wątrobowych (np. ALT, AST, bilirubina) oraz lipidogramu – wymienia ekspertka.
2. Zmęczenie jednym z objawów wirusa HCV
Zakażenie wirusem WZW C ze względu na swój bezobjawowy przebieg określa się mianem "cichej epidemii". Szacuje się, że około 140 milionów ludzi na świecie jest zakażonych wirusem HCV. Niestety choroba bardzo długo nie daje żadnych objawów, a te, które się pojawiają, są niespecyficzne. Hepatolodzy podkreślają jednak, że w przebiegu zakażenia pacjenci bardzo często uskarżają się na utrzymujące się zmęczenie.
- Ostre zapalenie wątroby typu C może przebiegać praktycznie bezobjawowo. Może się zdarzyć, że osoba, która się zaraziła, przez kilka dni odczuwać będzie pogorszenie stanu zdrowia, np. osłabienie, zmęczenie czy niestrawność. Ale to właśnie na zmęczenie najczęściej skarżą się pacjenci zarażeni HCV. Hepatolodzy uważają, że zmęczenie jest charakterystycznym objawem przewlekłego zapalenia wątroby WZW typu C, która jest chorobą postępującą powoli, jednak w ciągu 20–25 lat trwania prowadzi do marskości wątroby – tłumaczy hepatolog.
3. Borelioza
Lekarka dodaje, że zmęczenie jest także charakterystyczne dla boreliozy, czyli choroby odkleszczowej.
- Kleszcze są nosicielami krętek Borelii, powodujących tę chorobę. Borelioza może przybrać postać przewlekłą, która manifestuje się właśnie m.in. chronicznym zmęczeniem, które nie ustępuje nawet podczas odpoczynku. Oprócz zmęczenia, u pacjentów mogą wystąpić także bóle stawów, objawy grypopodobne, bóle karku czy wypadanie włosów – opisuje prof. Boroń-Kaczmarska.
Ekspertka podkreśla, że nieleczona borelioza może być bardzo niebezpieczna dla zdrowia i doprowadzić do powikłań bezpośrednio zagrażających życiu, dlatego niepokojące objawy należy jak najszybciej skonsultować z lekarzem.
4. Long-COVID
Istnieje szereg badań, które dowodzą, że utrzymujące się zmęczenie jest także najczęstszym objawem nowej jednostki chorobowej, jaką jest long COVID-19. Jak tłumaczy prof. Konrad Rejdak, kierownik Katedry i Kliniki Neurologii Uniwersytetu Medycznego w Lublinie, głównym powodem wystąpienia przewlekłego zmęczenia po COVID-19, jest specyficzne dla infekcji wykrzepianie krwi w małych naczyniach krwionośnych, które powoduje niedotlenienie komórek.
- A to powoduje z kolei uszkodzenie mitochondriów, czyli struktur w komórkach, które tworzą energię. Brak energii powoduje, że każda komórka, w tym np. komórka mięśniowa, nie ma siły, a to się potem przenosi na nasze odczuwanie zmęczenia – tłumaczy w rozmowie z WP abcZdrowie prof. Rejdak.
- Kiedy ustąpią objawy kliniczne zakażenia SARS-CoV-2, niezależnie od wariantu, pacjenci mogą odczuwać przewlekłe zmęczenie oraz niechęć do podjęcia jakiejkolwiek aktywności, poczucie przewlekłego osłabienia, gorszy sen, brak apetytu. Ozdrowieńcy mogą też uskarżać się na problemy z koncentracją, zapamiętywaniem, a także bólami mięśni czy głowy – dodaje prof. Boroń-Kaczmarska.
5. Choroby tarczycy
Przewlekłe zmęczenie oraz wyczerpanie może być również objawem niedoczynności tarczycy. Szacuje się, że niedoczynność tarczycy 10 razy częściej występuje u kobiet niż u mężczyzn, co ma podłoże w różnym układzie hormonalnym.
Jak podkreśla prof. dr n. med. Andrzej Milewicz, endokrynolog, wieloletni kierowniki kliniki Endokrynologii i Diabetologii Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu, w sytuacji, gdy nawet po kilkunastogodzinnym śnie wciąż czujemy się zmęczeni, należy koniecznie zgłosić się na konsultację do endokrynologa.
- Zmęczenie, marznięcie dłoni czy ociężałość to jedne z najczęstszych objawów towarzyszących zaburzeniom tarczycy. Jeśli zauważymy, że czynności, które dotychczas wykonywaliśmy bez zająknięcia, nagle przysparzają nam kłopot, to można podejrzewać, że są to pierwsze objawy niedoczynności tarczycy. Aby mieć pewność, że zmagamy się z tym zaburzeniem, należy udać się na konsultację endokrynologiczną, ponieważ są to objawy często występujące także w innych schorzeniach i to do lekarza należy wykluczenie większości z nich i postawienie właściwej diagnozy – stwierdza w rozmowie z WP abcZdrowie prof. Milewicz.
Do zbadania pod kątem zaburzeń tarczycy powinna nas też skłonić nadmierna potliwość ciała w okresie zimy, która może świadczyć o zbyt wysokim poziomie hormonów we krwi.
- Nadmierna potliwość połączona z drżeniem rąk, uczuciem gorąca, kołataniem serca, osłabieniem siły mięśniowej i poczuciem rozdrażnienia jest często diagnozowana u pacjentów z nadczynnością tarczycy. Warto, aby w momencie pojawienia się tych objawów zgłosić się na wstępne badanie oceniające czynność tarczycy (stężenie TSH we krwi) – radzi endokrynolog.
Katarzyna Gałązkiewicz, dziennikarka Wirtualnej Polski
Zobacz także:
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.
