Ciągłe zmęczenie - przyczyny, objawy, leczenie. Zespół przewlekłego zmęczenia

O ciągłym zmęczeniu możemy mówić, kiedy utrzymuje się ono przez większość czasu w ciągu doby i trwa nie mniej niż sześć miesięcy. Oznacza to, że organizm został wystawiony na próbę, której nie był w stanie przejść. Najczęściej przyczyną jest nadmierny wysiłek fizyczny lub umysłowy, ale chroniczne zmęczenie może mieć znacznie więcej przyczyn zdrowotnych.

Zespół przewlekłego zmęczenia dotyka najczęściej osoby pomiędzy 30 a 45 rokiem życia i charakteryzuje się poczuciem wyczerpania, pomimo regularnego odpoczywania. Takim osobom nie pomaga długi sen, kolejne kubki kawy ani spacer po świeżym powietrzu. Często dodatkowo zmagają się z bezsennością i mają problemy z koncentracją.

Zmęczenie kojarzy się głównie z tym fizycznym, czyli z sytuacją, w której dość mocno eksploatowaliśmy nasze organizmy. Może się pojawić po intensywnym dniu w pracy (np. w magazynie lub na budowie), a także po dużym wysiłku fizycznym związanym z uprawianiem sportów. Pojawia się po całym dniu bieganiny (od spotkania do spotkania) lub po kilku godzinach dokładnego porządkowania domu.

O zmęczeniu umysłowym (psychicznym) mówimy w sytuacjach, w których przez wiele godzin pracowaliśmy przed komputerem, dokonywaliśmy skomplikowanych obliczeń księgowych lub uczyliśmy się do późnej nocy. Zwykle w takim przypadku chodzi o intensywną eksploatację naszego umysłu. Szczególną odmianą jest tutaj zmęczenie sensoryczne, które pojawia się na skutek wyczerpania możliwości sprawnościowych jednego ze zmysłów - najczęściej wzorku.

Innym rodzajem zmęczenia, jest tzw. zmęczenie nerwowe. Pojawia się, kiedy jesteśmy wystawieni na długotrwały stres lub musimy zmagać się z traumatycznym wydarzeniem (np. chorobą w rodzinie lub śmiercią kogoś bliskiego).

Wszystkie te rodzaje zmęczenia mogą pojawić się jednocześnie, ale mogą także istnieć osobno.

Najczęstszą naturalną przyczyną chronicznego zmęczenia jest tzw. "wyczerpanie materiału". Długotrwały brak odpoczynku, mnóstwo obowiązków prywatnych i zawodowych czy intensywne treniengi przed zawodami. Ciągłe zmęczenie obserwuje się także w przypadku trudnych życiowych doświadczeń, problemów wychowawczych, finansowych czy zawodowych.

Jednak zmęczenie, szczególnie przewlekłe, może wskazywać także na to, że nasz organizm nie pracuje prawidłowo i odbiera nam energię, aby móc walczyć z zagrożeniem wewnątrz poszczególnych narządów czy układów.

Najczęściej przyczyną chorobową przewlekłego zmęczenia są:

• nietolerancje pokarmowe (np. celiakia lub uczulenie na laktozę)
• nadczynność lub niedoczynność tarczycy
• anemia
• bezdech senny
• cukrzyca typu II
• choroby i wady serca
• kłopoty z nerkami i wątrobą
• niektóre choroby płuc
• zakażenia wirusem EBV.

W przypadku nietolerancji pokarmowych, ciągłe zmęczenie może pojawiać się nie tylko tuż po kontakcie z danym produktem, ale utrzymywać się przez długi czas. Jeśli jednorazowo pozwoliliśmy sobie na kawę z krowim mlekiem, możemy czuć się wyczerpani przez kilka dni. Jeśli zaś pomimo nietolerancji glutenu codziennie rano jemy pszenny chleb, zmęczenie może utrzymywać miesiącami.

Choroby tarczycy są drugą co do częstości występowania przyczyną przewlekłego zmęczenia. Tarczyca, która jest odpowiedzialna w dużej mierze za funkcjonowanie całego organizmu, może wywoływać zmęczenie, szczególnie wtedy, kiedy nie podejmujemy leczenia lub przyjmujemy niewłaściwe dawki leków, a dodatkowo niechętnie sięgamy po suplementy, tak niezbędna dla "tarczycowców". W przypadku zapalenia tarczycy typu Hashimoto ciągłe zmęczenie to objaw, z którym bardzo trudno sobie poradzić. Jest to choroba autoimmunologiczna, która z czasem zaczyna wpływać na funkcjonowanie całego organizmu.

Szczególną przyczyną zmęczenia jest bezdech senny. Schorzenie to bardzo trudno zdiagnozować, ponieważ często nie zdajemy sobie sprawy, że coś takiego nas dotyczy. Jedyną opcją jest dopasowanie większośc objawów (wśród których wymienia się m.in. ciagłe zmęczenie, wybudzanie się w ciągu nocy, głośne i nierównomierne chrapanie, nadmierna potliwość i nocne parcie na mocz) oraz przeprowadzenie specjalnego testu diagnostycznego w klinice snu.

Samo wyczerpanie fizyczne i psychiczne to nie wszystkie objawy przewlekłego zmęczenia. Zalicza się do nich także:

• ból głowy trudny do zlokalizowania
• bóle stawów i mięśni
• problemy z pamięcią i koncentracją
• nadmierna senność lub kłopoty z zaśnięciem
• ból gardła i chrypka
• powiększone węzły chłonne
• silne zmęczenie po niewielkim wysiłku fizycznym.

Aby zdiagnozować zespół przewlekłego zmęczenia, muszą istnieć jednocześnie przynajmniej cztery z wymienionych objawów.

Jeśli poczucie ciągłego przemęczenia nie jest objawem choroby, a jedynie przepracowania lub nadmiernie odczuwanego stresu, podstawą jest zapewnienie sobie odpoczynku i relaksu. Kluczowa jest odpowiednia ilość i jakość snu. Warto stosować odprężającą aromaterapię (skuteczny jest olejek lawendowy), ciepłe kąpiele i ziołowe herbaty (działanie kojące ma melisa i rumianek).

Bardzo ważne jest także unikanie niebieskiego światła tuż przed snem. Warto więc zostawić telefon w drugim pokoju, wyłączyć telewizor, a w łóżku sięgnąć po książkę i relaksującą muzykę (koniecznie z radia, nie z telefonu).

Pomóc może także sport. Szybki spacer, przejażdżka rowerem lub 10-minutowe cardio to świetny sposób na zyskanie nowej energii do działania i mentalny odpoczynek. Sport pozwala oczyścić umysł i uwolnić go od natłoku myśli, który może wywołać nadmierne przemęczenie.

Istotne znaczenie ma zmiana diety na bardziej lekkostrawną i unikanie produktów, które mogą wywoływać reakcje alergiczne - w tym celu warto przeprowadzić testy w tym kierunku.

Warto także znaleźć sposób na redukcję stresu. To może być aromaterapia, joga, wieczorne spacery z psem lub wolontariat w domu starców. Wszystko, co może sprawić nam radość i ukoić nerwy, jest dozwolone.

Jeśli jednak ciągłe zmęczenie jest wynikiem jakiegoś schorzenia, najważniejsze jest odkrycie jego przyczyny i podjęcie odpowiedniego leczenia.