Nie tylko cukier. Zobacz, co naprawdę niszczy twoje zęby

Szkliwo to najtwardsza tkanka w ludzkim organizmie, ale mimo swojej wytrzymałości nie jest niezniszczalna. Działa jak tarcza, która chroni zęby przed działaniem kwasów, bakterii i zmianami temperatury. Każde obniżenie pH w jamie ustnej powoduje jednak, że jego powierzchnia staje się bardziej podatna na uszkodzenia. Szkliwo, z pozoru twarde i gładkie, stopniowo traci minerały, gdy kontakt z kwaśnymi produktami lub napojami trwa zbyt długo.

Dobra wiadomość jest taka, że organizm jest w stanie tę utratę częściowo odbudować, o ile ma dostęp do wapnia, fosforu i śliny z odpowiednim składem. Zła natomiast jest taka, że ten proces wymaga czasu. Dlatego poza dbaniem o higienę jamy ustnej ważne jest również to, aby wspierać szkliwo codziennymi wyborami żywieniowymi.

Kwas nie bierze się tylko ze słodzonych napojów gazowanych, mimo że to z nimi najłatwiej go powiązać. Często ukrywa się w codziennych produktach, takich jak soki owocowe, cytrusy, ocet a nawet wino. Każdy z tych produktów chwilowo obniża pH w jamie ustnej, a to wystarczy, by szkliwo zaczęło słabnąć. Im częstszy kontakt z kwasami, tym krócej trwa okres regeneracji.

Szczególnie groźne jest powolne popijanie kwaśnych napojów, bo wtedy szkliwo przez długi czas jest pozbawione ochrony. Nawet naturalne składniki, jeśli pojawiają się zbyt często, mogą działać erozyjnie. Właśnie dlatego dla zębów większe znaczenie ma nie tylko to, co pijesz i jesz, ale też jak często to robisz.

Zęby nie lubią, gdy coś trafia do ust dosłownie bez przerwy. Każdy kęs i łyk uruchamia procesy, w których bakterie przekształcają resztki jedzenia w kwasy obniżające pH w jamie ustnej. Jeśli przerwy między posiłkami są zbyt krótkie, ślina nie zdąży przywrócić naturalnej stabilności, więc tym samym szkliwo staje się coraz słabsze.

Największe ryzyko dotyczy osób, które często sięgają po przekąski, napoje gazowane lub słodzoną kawę w małych porcjach przez cały dzień. Niby to niewinne podjadanie, a jednak zęby nie mają chwili na odpoczynek. Nawet zdrowa przekąska staje się problemem, jeśli pojawia się zbyt często i uniemożliwia jamie ustnej powrót do neutralnego środowiska.

Zęby, podobnie jak kości, potrzebują odpowiedniej ilości minerałów, by zachowały swoją strukturę i odporność. Wapń, fosfor, magnez oraz witamina D i K wspierają proces remineralizacji szkliwa, czyli jego naturalnego wzmacniania po kontakcie z kwasami. Gdy w diecie brakuje tych składników, szkliwo staje się cieńsze i bardziej podatne na uszkodzenia.

Duże znaczenie ma też nawodnienie, bo to właśnie ślina pokonuje kwasy i dostarcza zębom minerały. Zbyt mała ilość płynów, stres lub niektóre leki mogą ją ograniczać i prowadzić do suchości w ustach oraz większego ryzyka próchnicy. Dbanie o zrównoważony jadłospis i nawodnienie to prosty sposób, by szkliwo miało z czego się odbudowywać.

Szkliwo może wydawać się niezniszczalne, ale łatwo je uszkodzić, gdy traktujemy zęby jak narzędzie niewymagające gwarancji. Gryzienie lodu, pestek i twardych cukierków prowadzi do mikropęknięć, które z czasem osłabiają całą strukturę zęba. Podobnie działa zbyt mocne szczotkowanie, tym bardziej zaraz po zjedzeniu kwaśnych produktów, ponieważ wtedy szkliwo jest chwilowo bardziej miękkie. Wtedy nawet delikatna szczoteczka może zetrzeć jego pierwszoplanową warstwę ochronną.

Zęby nie lubią też gwałtownych zmian temperatury, dlatego lepiej unikać łączenia bardzo gorących i zimnych potraw w jednym posiłku. Takie drobne błędy nie powodują natychmiastowych szkód, ale z czasem osłabiają naturalną ochronę, którą trudno później odbudować.

Niektóre nawyki niszczą zęby powoli, bez bólu i widocznych oznak. Należy do nich zgrzytanie zębami w stresie, zbyt mocne szczotkowanie i oddychanie przez usta, które wysusza śluzówkę i ogranicza działanie śliny.

Problemem może być też częste sięganie po kwaśne napoje lub ssanie cytryny, ponieważ są to czynniki utrzymujące w ustach kwaśne środowisko. Nawet nocne podjadanie, gdy ślina wydziela się słabiej, zwiększa ryzyko erozji szkliwa. Takie drobne zachowania nie wydają się groźne, ale z czasem osłabiają zęby bardziej niż okazjonalna kostka czekolady. Świadomość tych codziennych błędów to pierwszy krok, by zatrzymać proces, który przez lata działa niezauważenie.

Zdrowe zęby to efekt codziennych decyzji, a nie tylko unikania cukru. Szkliwo reaguje na to, jak jemy, co pijemy i czy w ogóle dbamy o nawodnienie, więc warto poza samą higieną skupić się również na odżywaniu. Odpowiednia dieta, przerwy między posiłkami i delikatne czyszczenie w odpowiednim momencie może zdziałać więcej niż najdroższa pasta. Warto więc myśleć o zębach jak o żywej części organizmu, która każdego dnia odczuwa nasze nawyki. Dbanie o zęby nie kończy się w łazience, ponieważ każdy łyk i każdy kęs wpływa na ich kondycję.

Źródła

1. NaukaJedzenia.pl