Niedodma płuc – objawy, przyczyny i leczenie
Niedodma płuc to utrata powietrza przez miąższ płucny i zmniejszenie objętości tego obszaru. Przyczyną patologii mogą być różne czynniki, które uniemożliwiają optymalne wypełnianie płuc powietrzem podczas oddechu. Jakie są typy i objawy niedodomy? Na czym polega diagnostyka i leczenie?
1. Co to jest niedodma?
Niedodma (łac. atelectasis,) to pojęcie oznaczające bezpowietrzność miąższu płucnego, czyli zmniejszenie objętości powietrza w miąższu płucnym. Oznacza to stan, w którym płuco nie wypełnia się dostatecznie powietrzem.
Patologia może dotyczyć tak fragmentu płata, jak i obejmować cały organ. Niedodma to inaczej zapadnięcie płuca czy bezpowietrzność tkanki płucnej.
2. Typy niedodmy
Generalnie niedodmę dzieli się na dwa typy. To:
- niedodma obturacyjna (resorpcyjna), wywołaną niedrożnością oskrzela,
- niedodma z ucisku (niedodma kompresyjna, nieobturacyjna), która powstaje wskutek ucisku przez powietrze lub płyn gromadzący się w jamach opłucnej.
Można także wyróżnić niedodmę z obkurczenia powstającą na skutek bliznowaceń w obrębie płuc, a także niedodmę retrakcyjną i uogólnioną (rozsiana).
3. Przyczyny niedodmy
Płuca cechuje naturalną tendencję zapadania się, czemu zapobiegają siły rozciągania klatki piersiowej. Gdy te przestają działać, dochodzi do zapadnięcia się miąższu płucnego, zarówno jego fragmentu, jak i całego organu.
Bezpośrednią przyczyną niedodmy jest zamknięcie oskrzela, które doprowadza powietrze do miąższu płucnego (niedodma obturacyjna) czy ucisk będący skutkiem obecności płynu w jamie opłucnowej lub innej zmiany uciskającej na miąższ płucny(niedodma z ucisku).
Zwykle to konsekwencja obecności procesu nowotworowego, urazu klatki piersiowej, obecności ciała obcego bądź gromadzenia się wydzieliny w drogach oddechowych.
Przyczyny niedodmy resorpcyjnej obstrukcyjnej to:
- nadmierne gromadzenie śluzu w drogach oddechowych. Obserwuje się je u pacjentów po operacjach płuc i zabiegach medycznych przebiegających z zastosowaniem znieczulenia ogólnego oraz u osób chorujących na mukowiscydozę. U wcześniaków patologia ma związek z niedoborem surfaktantu,
- obecność ciała obcego w oskrzelu (np. element zabawki w przypadku dzieci czy nieprawidłowo połknięty kęs pokarmu),
- choroby dróg oddechowych, głównie powiększająca się guzy nowotworowe, często nawracające choroby zapalne górnych dróg oddechowych,
- urazy klatki piersiowej, w wyniku których w płucach pojawia się krew, której nie można odkrztusić,
Przyczyny niedodmy to:
- powiększające się guzy nowotworowe,
- przewlekłe stany chorobowe,
- patologie jamy opłucnowej.
4. Objawy niedodmy
Gdy płuco nie rozpręża się swobodnie podczas oddychania i ulega zapadnięciu, zwykle pojawia się wiele dolegliwości i niepokojących symptomów. Wiele zależy od zaawansowania procesu chorobowego.
W sytuacji, gdy zapadnięcie płuca obejmuje jego niewielki fragment bądź postępuje powoli, niedodmie może nie towarzyszyć żaden z objawów. W przypadku zajęcia dużej części płuca dolegliwości te mogą być silne, a i pojawiają się nagle.
Pierwszym objawem niedodmy jest spłycony, przyśpieszony oddech. Inne sygnały alarmowe to:
- ograniczenie ruchomości klatki piersiowej podczas oddechu,
- sinica spowodowana słabym wysyceniem krwi w tlen,
- duszność,
- przebarwienia na skórze,
- obniżona temperatura ciała,
- kaszel,
- ból w klatce piersiowej,
- szybsze bicie serca.
5. Niedodma – diagnostyka i leczenie
Diagnostyka niedodmy obejmuje wywiad lekarski, osłuchiwanie pacjenta oraz badanie, które ujawnia niesymetrycznie rozszerzającą się klatkę piersiową. By potwierdzić diagnozę wystarczy wykonać prześwietlenie klatki piersiowej (co istotne, niedodma płuc RTG nie musi cechować się zmniejszoną przejrzystością obszaru płuc).
W bardziej skomplikowanych przypadkach konieczna jest tomografia komputerowa. Leczenie niedodmy ma na celu przywrócenie funkcjonalności zapadniętego miąższu płuc. Rodzaj terapii w głównej mierze zależy od przyczyny choroby.
W leczeniu niedodmy płuc stosuje się bronchoskopię (w przypadku obecności ciała obcego w drzewie oskrzelowym), a także antybiotyki, leki wykrztuśne i rozszerzające oskrzela oraz drogi oddechowe, a także zmniejszające ilość produkowanej wydzieliny.
Wykorzystuje się również fizykoterapię, która obejmuje ćwiczenia oddechowe, oklepywanie klatki piersiowej, przyjmowanie pozycji ułatwiającej odpływanie nagromadzanego śluzu.
Gdy podłożem problemu jest powiększający się guz nowotworowy, konieczna jest operacja, celem której jest usunięcie zmiany, czasem także płuca. Nieduża niedodma może ustąpić samoistnie, bez leczenia.
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.