Grasica - funkcje, choroby (zespół di George'a, miastenia, grasiczak)
Zachowanie wysokiej odporności organizmu nie byłoby możliwe bez działania grasicy. Grasica to niewielki narząd, który spełnia bardzo ważne funkcje dla zachowania dobrego zdrowia. Wiele osób wie o nim jednak niewiele, co wynika z faktu, że jest on obecny w organizmie tylko do pewnego roku życia, po czym zostaje zastąpiony tkanką tłuszczową. Co to jest grasica i jakie jest jej znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania organizmu?
1. Co to jest grasica?
Grasica jest narządem limfatycznym, zlokalizowanym w klatce piersiowej za mostkiem. Grasica ma bardzo ważne znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania i rozwoju układu immunologicznego.
To właśnie w niej odbywa się dojrzewanie białych krwinek, czyli limfocytów T, które mają duży wpływ na odporność organizmu. Grasica jest zbudowana z dwóch jednakowych płatów o dość dużych rozmiarach. Składają się na nią kora podzielona na zraziki oraz rdzeń.
Wzrost grasicy odbywa się do 3. roku życia, wówczas jej masa może wynosić od 30 do 40 g. Następnie wraz z rozwojem człowieka w wyniku działania hormonów płciowych następuje zanik grasicy i w konsekwencji jest ona zastąpiona przez tkankę tłuszczową.
Zdarzają się przypadki, w których to grasica zamiast ulec zanikowi, zaczyna się niepokojąco rozrastać. Taka sytuacja może być związana z pojawieniem się miastenii, której bardzo często towarzyszy właśnie przerost grasicy.
2. Funkcje grasicy
Grasica przyczynia się do produkcji hormonów takich jak:
- tymostymulina wpływa na wytwarzanie interferonu, jej niedobór osłabia ochronę przeciw wirusom,
- tyrozyna, tymulina, THF – mają pośredni wpływ na ochronę przeciw nowotworom, reakcje odrzucania przeszczepu oraz wpływają na dojrzewanie limfocytów T,
- tymopoetyna I, II – są to hormony odpowiedzialne za hamowanie przewodzących impulsów nerwowych.
Funkcje grasicy odgrywają ważną rolę w zachowaniu odporności. Przede wszystkim odpowiada ona za rozpoznawanie obcych antygenów i dojrzewanie limfocytów. Dzięki temu limfocyty typu T wędrują do poszczególnych tkanek limfatycznych, dzięki temu układ chłonny może działać nawet mimo zaniku grasicy.
Funkcją grasicy jest również kontrola funkcjonowania węzłów chłonnych i śledziony. Zajmuje się również produkcją hormonów: tymozyny oraz tymopoetyny. Tymozyna odpowiada za proces dojrzewania limfocytów T oraz wpływa na obecność limfocytów w szpiku.
Z kolei hormon tymopoetyna blokuje neuroprzekaźniki w mięśniach. Zbyt mała ilość tymopoetyny może być przyczyną pojawienia się męczliwości mięśni, czyli tzw. miastenii.
3. Co zaburza pracę grasicy?
Na pracę grasicy wpływ może mieć:
- przewlekły stres,
- narkotyki,
- papierosy,
- alkohol,
- antybiotyki,
- steroidy,
- tabletki antykoncepcyjne.
Powyższe czynniki mogą przyczyniać się do przerostu grasicy lub rozwoju choroby nowotworowej. Większość z nas zapomina o roli grasicy w organizmie, dbając w większym stopniu o inne narządy.
Niewiele osób wie, że grasica poza funkcją odpornościową zapobiega również pojawieniu się alergii, wpływa na procesy metaboliczne oraz opóźnia starzenie się organizmu.
Prawidłowe działanie grasicy może osłabić nieodpowiedni styl życia. Szczególnie negatywnie wpływa na nią częste stosowanie antybiotyków, stres oraz zbyt duża ilość estrogenów przyjmowanych wraz z tabletkami antykoncepcyjnymi.
4. Wpływ wieku na grasicę
Funkcjonowanie grasicy najbardziej ogranicza wiek. Narząd ten u noworodków waży około 15 g, powiększa się do 3. roku życia zyskując wagę 30-40 g. Jest to moment, gdy grasica staje się największa.
Duży rozmiar utrzymuje się do okresu dojrzewania. Gdy wzrastają hormony płciowe grasica zaczyna zanikać. U osób starszych jej waga wynosi zaledwie kilka gramów i stopniowo przekształca się w tłuszcz.
5. Choroby grasicy
5.1. Zespół di George'a
Chorobą grasicy związaną z zanikiem grasicy jest zespół di George’a. Niedorozwój lub rak tego narządu jest w tym przypadku spowodowany nieprawidłowościami chromosomu.
Choroba grasicy, jaką jest zespół di George’a dotyczy jednego na 4000–5000 niemowląt. Powoduje zaburzenia w systemie immunologicznym oraz problemy sercowo-naczyniowe.
W tej chorobie grasicy często występuje tzw. podśluzówkowy rozszczep podniebienia, który może powodować trudności ze spożywaniem posiłków. Poza tym u osób z zespołem di George’a można zauważyć dysmorfię twarzy – szerokie rozstawienie oczu oraz małe małżowiny uszne.
5.2. Zespół SCID
Zespół SCID to choroba grasicy, która oznacza ciężki i złożony niedobór odporności. Należy do wrodzonych chorób genetycznych, w przebiegu których można zauważyć brak komórek układu odpornościowego typu T oraz B. Chorobie tej towarzyszy stopniowy zanik grasicy.
5.3. Miastenia
Miastenia to choroba autoimmunologiczna, która skutkuje osłabieniem mięśni, wraz z upływem czasu może zyskiwać na sile. Miastenia to dość rzadka choroba, odnotowuje się około 10-15 przypadków na 100 000 osób.
W Polsce żyje około 5000 osób zmagających się z tą chorobą. Dolegliwość ta występuje niezależnie od wieku, jednak najwięcej chorych to osoby młode lub po 60. roku życia.
Do miastenii dochodzi wskutek nieprawidłowej pracy układu immunologicznego, który produkuje przeciwciała atakujące własne tkanki. Obecne w krwi przeciwciała po połączeniu z wybranymi cząstkami zakłócają przekazywanie sygnałów między mięśniami, a układem nerwowym.
Miastenia objawia się męczliwością mięśni i osłabieniem. U prawie połowy chorych pierwsze objawy związane są z mięśniami, odpowiadającymi za poruszanie gałką oczną.
Nieco rzadziej chorzy skarżą się na nieprawidłową pracę mięśni szyi lub twarzy, czasem mięśnie kończyn także ulegają osłabieniu. Chorzy na miastenię wyróżniają się zmienioną mimiką twarzy.
Mogą mieć problemy z opadającymi powiekami, zamykaniem ust, opadaniem żuchwy lub uśmiechaniem. Podczas choroby pojawiają się problemy z gryzieniem lub połykaniem pokarmu.
Miastenia może wpłynąć na ściszenie głosu, słabnące mięśnie szyi przyczyniają się do opadania głowy. Jeśli choroba dotknęła kończyny, uczesanie się lub mycie zębów może być dużym wyzwaniem.
Tempo rozwoju choroby jest różne, jej przebieg charakteryzuje się nawrotami i remisją. Objawy miastenii najbardziej nasilają się wieczorami. Duże niebezpieczeństwo stanowi zajęcie przez chorobę mięśni oddechowych.
Prowadzi to do niewydolności oddechowej, a nawet zgonu. Obecnie jednak medycyna jest w stanie poradzić sobie z tym problemem, przez co śmiertelność w przypadku przełomu miastenicznego wynosi zaledwie 5%.
Miastenię diagnozuje się wykonując badania elektromiograficzne i elektrofizjologiczne. Wykonywany jest także rezonans magnetyczny lub tomografia komputerowa, które pozwalają ocenić wielkość grasicy. U prawie 70% chorych obserwuje się przerost grasicy, natomiast około 15% posiada niezłośliwy nowotwór grasicy.
Wpływ grasicy na rozwój choroby nie jest w pełni znany. Wiadomo jednak, że niezaniknięta grasica może „uczulać” limfocyty na pewne elementy komórek mięśniowych.
Choroba leczona jest głównie środkami farmakologicznymi. Czasem konieczne może okazać się usunięcie grasicy. Podczas leczenia istotne jest odstawienie leków przyczyniających się do rozwoju choroby.
5.4. Grasiczak
Grasiczak to nowotwór grasicy prowadzący do zaburzenia pracy tego narządu. Na grasiczaka najczęściej chorują osoby w wieku 40-60 lat, występują dwa rodzaje tej choroby:
- grasiczak inwazyjny – charakteryzuje się obecnością tkanek nowotworowych w wysięku jamy opłucnej, naciek sąsiednich tkanek i przerzuty,
- grasiczak nieinwazyjny – nowotwór nie obejmuje żadnych struktur poza grasicą.
Niestety do tej pory nie poznano przyczyn powstawania grasiczaka. Nowotwór grasicy może powodować ból w klatce piersiowej, obrzęk szyi i twarzy, a także problemy z oddychaniem, kaszel i duszności.
W przebiegu grasiczaka mogą pojawić się różne choroby takie jak: miastenia, reumatoidalne zapalenie stawów lub toczeń układowy. Choroby te powodowane są przez nieprawidłową pracę układu immunologicznego.
Grasiczak w prawie 40% przypadków przebiega bezobjawowo, przez co wykrywany jest przypadkowo podczas wykonywania RTG klatki piersiowej. Leczenie grasiczaka opiera się na chirurgii, chemioterapii oraz radioterapii.
Nowotwór I stopnia ograniczony jest do grasicy, a leczy się go poprzez wycięcie samej zmiany nowotworowej. Przy II stopniu dodatkowo stosowana jest radioterapia, nowotwory III i IV stopnia leczy się indywidualnie, w zależności od pacjenta.
Po wycięciu grasiczaka I stopnia 5-letnie przeżycie wynosi około 90%. Najgorsze rokowania są przy zaawansowanych stopniach nowotworu, który daje przerzuty do wątroby, opłucnej, osierdzia lub kości.
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.
