Rak jelita grubego nawet 15 lat może rozwijać się po cichu. Wykryje go tylko kolonoskopia
Nowotwór jelit to podstępna choroba, ponieważ często we wczesnej fazie nie daje żadnych symptomów lub też objawy są typowe dla niezbyt groźnych dolegliwości układu pokarmowego. Dla powodzenia terapii konieczne jest wczesne wykrycie tego nowotworu. W porę może nas ostrzec jedno proste badanie.
Artykuł jest częścią akcji "Pomyśl o sobie – sprawdzamy zdrowie Polaków w pandemii". Wypełnij TEST i dowiedz się, czego tak naprawdę potrzebuje twój organizm.
1. Objawy raka jelita grubego
- Rak jelita grubego to choroba zróżnicowana, jeśli chodzi o objawy. Ale można powiedzieć, że wówczas, gdy symptomy się już pojawiają, to zazwyczaj jest to zaawansowany etap choroby. Na wczesnym etapie tych dolegliwości praktycznie nie ma - mówi w rozmowie z WP abcZdrowie gastroenterolog, prof. dr hab. n. med. Piotr Eder z Kliniki Gastroenterologii, Dietetyki i Chorób Wewnętrznych Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu.
Objawy raka jelita grubego, jeśli już się pojawią, związane są z zaburzeniami perystaltycznymi. Co może świadczyć o chorobie?
Bóle odczuwane w różnych partiach ciała to jedna z najbardziej oczywistych wskazówek choroby. Bóle brzucha np. w postaci skurczów, mogą być objawami choroby Crohna lub zapalenia okrężnicy. Są to stany zapalne jelita grubego. Intensywne bóle brzucha mogą również być powodowane przez raka jelita grubego lub świadczyć o występowaniu polipa w jelicie.
Objawy nowotworu jelita grubego to też przede wszystkim ciężkie, dokuczliwe zaparcia, trwające wiele tygodni biegunki, niedająca się wytłumaczyć zmiana rytmu wypróżnień, wymioty, nudności, anemia, utrata apetytu, trudności w przełykaniu, ból w dole brzucha. Problemy z wypróżnianiem mogą być spowodowane niedobrymi nawykami żywieniowymi i przy odpowiednim leczeniu szybko ustąpią.
- Gdy pojawia się świeża krew w kale czy nagła utrata masy ciała, bóle brzucha, nagła zmiana rytmu wypróżnień – szczególnie w pewnym wieku – to wówczas bezwzględnie konieczne jest wykluczenie nowotworu - podkreśla ekspert.
Ważnymi objawami raka jelita grubego są krwawienia z odbytu, ciemne plamy krwi w stolcu, długie i ciemne stolce. Każdy z wymienionych objawów raka jelita grubego powinien być sygnałem, że koniecznie trzeba udać się do lekarza. Zazwyczaj oznacza to, że nowotwór jest już znacznie zaawansowany.
- Istotna jest lokalizacja nowotworu. Jeżeli nowotwór lokalizuje się na końcowym odcinku jelita grubego, te objawy zazwyczaj pojawiają się relatywnie wcześniej. Może wystąpić np. krwawienie z odbytu i podjęcie diagnostyki daje możliwość wyłapania nowotworu na wczesnym etapie. Natomiast gdy nowotwór lokalizuje się w początkowym odcinku jelita grubego, wówczas symptomy mogą bardzo długo w ogóle nie występować. Często pierwszymi objawami są objawy niedokrwistości albo niestety już objawy rozsianego procesu nowotworowego - tłumaczy gastroenterolog.
Jak najszybciej skontaktuj się z lekarzem również wtedy, jeżeli zaobserwujesz powtarzającą się krwawą biegunkę. Może ona być symptomem choroby Crohna, zapalenia okrężnicy, wystąpienia polipa czy też raka jelita grubego.
Jeżeli doznajemy nagłej potrzeby wypróżnienia i mamy problem z zatrzymaniem stolca, jest to oznaka dolegliwości takich jak zapalenie okrężnicy, choroba Crohna, zapalenie uchyłków czy zespołu jelita drażliwego.
Nowotwory złośliwe w jelicie grubym mogą blokować przejście dla kału i w ten sposób wydalany jest cienki stolec. Anormalny wzrost komórek w jelicie grubym doprowadza do uszkodzenia ważnych organów, powodując stany zapalne.
Obrzęk brzucha i poczucie napięcia lub pełnego brzucha są symptomami zapalenia jelita grubego, uchyłków, choroby Crohna oraz braku odpowiedniej drożności w jelicie grubym.
Nie warto więc czekać, aż objawy raka jelita grubego się pojawią i regularnie wykonywać badania przesiewowe, które pozwolą wykryć ewentualny nowotwór we wczesnym stadium. Wtedy terapia daje najlepsze rezultaty.
2. Nietypowe symptomy raka jelita
Objawy raka jelita grubego mogą być też nietypowe i mało charakterystyczne, jak np.: gorączka o niejasnej przyczynie, pojawienie się baktermii lub sepsy, inwazja miejscowa guza z wytworzeniem przetok, np. do pęcherzyka żółciowego.
Zażółcona twardówka oka (czyli biała jego część) jest pierwszą oznaką angiodysplazji, choroby Crohna, zapalenia okrężnicy, uchyłków oraz raka jelita.
Zaburzenia trawienia, brak apetytu, utrata około 10 proc. wagi w okresie 6 miesięcy lub 5 proc. wagi ciała w przeciągu jednego miesiąca (bez wyraźnej przyczyny) mogą być objawami choroby Crohna, raka jelita lub zapalenia okrężnicy. Afty, czyli wrzody pojawiające się na błonie śluzowej jamy ustnej, to dosyć rzadko spotykane objawy zaplenia okrężnicy oraz choroby Crohna.
- W przypadku jednego objawu – czyli gdy pojawia się w kale krew – pacjenci zazwyczaj już nie bagatelizują objawów choroby i zgłaszają się do lekarza. Natomiast jeśli te objawy są mniej spektakularne – jak na przykład zaburzenia rytmu wypróżnień – zdarza się, że są lekceważone. Niekiedy pierwszą myślą pacjenta jest myśl o nieprzyjemnej diagnostyce, w tym kolonoskopii i to czasami go skłania do tego, by jeszcze wstrzymać się z wizytą u lekarza - mówi prof. Eder.
3. Ryzyko zachorowania na raka jelita
Ryzyko zachorowania na raka jelita grubego wzrasta u osób po 50. roku życia. Dlatego ważne jest, by po przekroczeniu tego wieku poddać się badaniu, jakim jest kolonoskopia, które pozwoli wykryć wszelkie nieprawidłowości i zmiany przedrakowe (polipy).
- Na wczesnych etapach zaawansowania nowotwór często nie daje żadnych objawów dostrzegalnych przez pacjenta, ponadto rak jelita grubego nie pojawia się nagle – to proces, który trwa zazwyczaj nawet kilkanaście lat. Biorąc pod uwagę te fakty, rola badań przesiewowych wydaje się nieoceniona - potwierdza ekspert.
Niestety, do lekarza chorzy wciąż zgłaszają się za późno, gdy mają już charakterystyczne objawy raka jelita grubego. Niewielu chce korzystać z nieodpłatnej kolonoskopii. W zaawansowanym stadium nowotworu jelita grubego leczenie przez to daje często niezadowalające wyniki. Jak przebiega terapia nowotworu jelita grubego?
Stosuje się leczenie operacyjne raka jelita grubego lub terapię skojarzoną – najpierw zaatakowane przez nowotwór miejsca poddawane są napromienieniu, później wykonywana jest operacja. Ważne jest też łagodzenie objawów raka jelita grubego.
Czynnikiem ryzyka zachorowania na raka jelita grubego jest także nieodpowiednia dieta. Szczególne ma tu znaczenie spożywanie dużej ilości czerwonego mięsa, a zapominanie o jedzeniu warzyw, owoców i produktów bogatych w błonnik.
Badania potwierdziły również, że objawy raka jelita grubego częściej dotykają ludzi otyłych, nieuprawiających żadnego sportu i nadużywających alkoholu oraz papierosów. Czynnikiem wysokiego ryzyka zachorowani na raka jelita grubego są także geny.
- Głównym czynnikiem ryzyka jest wiek, ale na to wpływu nie mamy, podobnie jak obciążenia rodzinne. Natomiast mamy wpływ na to, jak się odżywiamy i jak żyjemy. Tutaj nie ma jednego konkretnego elementu stylu życia, który determinuje ryzyko zachorowania. Ale jemy dużo wysoko przetworzonej żywności, bogatej w konserwanty, żywności o działaniu prozapalnym, pożywienia, które promuje m.in. zaburzenia równowagi mikroorganizmów, zasiedlających nasz przewód pokarmowy, co współuczestniczy w generowaniu minimalnego, ale przeciągającego się w czasie stanu zapalnego. Uważa się, że to przyczynia się do zwiększenia ryzyka rozwoju raka jelita grubego - mówi prof. Eder.
Zobacz także:
4. Profilaktyka raka jelita grubego
- Oczywiście zdrowy styl życia, dieta, eliminowanie czynników ryzyka to jedna sprawa. Ale w przypadku tego nowotworu równie istotna jest diagnostyka. To nam może uratować życie - podkreśla gastroenterolog.
Tylko regularne badania przesiewowe umożliwiają wczesne wykrycie polipów – narośli w jelitach, okrężnicy lub odbytnicy, która z czasem zmieniają się w komórki rakowe i prowadzą do pojawienia się pierwszych objawów raka jelita grubego.
Proces rozrostu polipów trwa bardzo długo, bo nawet około 10–20 lat. Badania przesiewowe pozwalają na wykrycie i szybkie usunięcie zmian w tkankach, zanim zamienią się w nowotwór.
Podstawowym badaniem przesiewowym, który umożliwia wykrycie objawów raka jelita grubego, jest kolonoskopia. Badanie wystarczy wykonać raz na 10 lat.
Zdaniem gastroenterologa każdy z nas - niezależnie od czynników ryzyka - powinien co najmniej raz w życiu zgłosić się na badanie kolonoskopem.
- Kolonoskopia jest metodą, która pozwala na bardzo szczegółową ocenę jelita. Powinien wykonać to badanie każdy człowiek – chociaż raz w życiu, w ramach badań przesiewowych. Wtedy lekarz jest na przykład w stanie wychwycić i usunąć polip, który za 15 lat mógłby przeistoczyć się w raka - mówi prof. Eder.
Na szczęście możliwe jest jego usunięcie. Zabieg usuwania polipów jest bezbolesny. Pamiętajmy, że skierowanie na wykonanie kolonoskopii wystawić może lekarz pierwszego kontaktu albo gastrolog.
Z badania możemy jednak skorzystać również w ramach programu badań przesiewowych nadzorowanych przez Centrum Onkologii.
Czy warto? Ekspert nie ma żadnych wątpliwości, zwłaszcza że - jak podkreśla - postęp techniczny i szkolenia endoskopistów wpłynęły na jakość kolonoskopii i jej przebieg.
- Kolonoskopia ma swoje mankamenty – jawi się jako badanie dość inwazyjne i nieprzyjemne, co nie jest w pełni zgodne z prawdą, choć oczywiście może niekiedy powodować pewien dyskomfort. Biorąc jednak pod uwagę postęp techniczny, ale też postęp w kwestii szkoleń endoskopistów, naprawdę kolonoskopia może być i zazwyczaj jest bezbolesna. Ten mit kolonoskopii jako badania strasznego trzeba odczarować. Tym bardziej, że wciąż Polacy za rzadko zgłaszają się na to badanie.
Jedno jest pewne, nie należy bagatelizować objawów raka jelita grubego i gdy mamy jakiekolwiek podejrzenia, warto skonsultować się z lekarzem.
Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.