Okostna - budowa, funkcje, przyczyny i objawy zapalenia okostnej
Okostna to silnie unaczyniona i unerwiona błona otaczająca kości, o właściwościach odżywczych i regenerujących. Podobnie jak inne tkanki, jest narażona na powstawanie stanów zapalnych na skutek infekcji bakteryjnych, przeciążeń lub czynników zewnętrznych, na przykład urazu mechanicznego. Co to jest okostna i jakie funkcje pełni?
1. Co to jest okostna?
Okostna (łac. periosteum) to włóknista, silnie unerwiona i unaczyniona błona otulająca od zewnątrz kość właściwą, poza powierzchniami stawowymi. Składa się z dwóch warstw: wewnętrznej (rozrodczej) oraz zewnętrznej (włóknistej), główną rolą okostnej jest ochrona i regeneracja kości, na przykład po złamaniu, a także poszerzanie grubości kości w okresie rozwoju.
2. Budowa okostnej
Tkanka okostna składa się z dwóch warstw:
- zewnętrzna - włóknista,
- wewnętrzna - rozrodcza.
Błona ta jest silnie unerwiona, ponieważ przebiegają przez nią naczynia chłonne i krwionośne. Uderzenie w okostną powoduje silny ból, o czym można przekonać się doświadczając urazu brzegu przedniej kości piszczelowej, gdzie tkanki tłuszczowej jest stosunkowo niewiele.
Zewnętrzna część okostnej łączy się z kością za pomocą włókien Sharpeya, jej włókna są ułożone w taki sposób, że idealnie dopasowują się kształtem, ma też zróżnicowaną grubość w zależności od konkretnego miejsca i tego, czy łączy się ze ścięgnami.
Warstwa wewnętrzna okostnej obfituje w składniki komórkowe i w okresie rozwoju zawiera komórki kościotwórcze, czyli osteoblasty. Po zakończonym procesie kostnienia giną i pojawiają się znowu na przykład na skutek złamania, wówczas między ubytkami kości powstaje guz kostninowy (tzw. kostnina), który ułatwia zrost. Warstwa jest też pokryta delikatnymi rozgałęzieniami naczyń krwionośnych i limfatycznych, które pochodzą od większych naczyń ukrytych w warstwie zewnętrznej.
3. Funkcje okostnej
Jaką funkcję pełni okostna? Przede wszystkim chroni, odżywia i regeneruje kości, a także jest czynnikiem ich rozwoju w czasie intensywnego wzrostu oraz naprawy na skutek uszkodzeń. Okostna produkuje osteoblasty, komórki niezbędne do wytwarzania tkanki kostnej i przyrostu kości na grubość.
Jej rola jest największa w okresie dziecięcym i nastoletnim, kiedy kości stają się coraz dłuższe i mocniejsze. W późniejszych latach tkanka wspomaga regenerację organizmu w przypadku przerwania ciągłości kości, na przykład złamania.
Dodatkowo okostna chroni kości przed wpływem czynników zewnętrznych, na przykład uderzeń. Jednocześnie dostarcza cennych składników odżywczych, które sprawiają, że kości wraz z upływem czasu stają się grubsze, mocniejsze i tym samym mniej podatne na uszkodzenia.
4. Przyczyny zapalenia okostnej
Zdarza się, że w okostnej rozwija się stan zapalny, bardzo często rozpoznawane jest zapalenie okostnej zęba, które wywołuje bardzo silny ból. Stan ten może być spowodowany przez wiele różnych czynników, na przykład infekcję bakteryjną przeniesioną z okolicznych tkanek, na przykład z zęba do okostnej w przypadku próchnicy lub nieprawidłowo wykonanego leczenia kanałowego.
Stan zapalny okostnej może być również wynikiem choroby ogólnoustrojowej, urazu mechanicznego kości, ekspozycji na promieniowanie jonizujące lub zatrucia fosforem. Zapalenie może mieć przebieg ostry lub przewlekły, w obu przypadkach wywołuje uporczywy ból i obrzęk.
5. Objawy zapalenia okostnej
Zapalenie tkanki okostnej wywołuje następujące dolegliwości:
- nagły ból, który staje się coraz silniejszy,
- opuchlizna wokół bolącej kości,
- stan podgorączkowy lub gorączka,
- ogólne rozbicie i złe samopoczucie,
- ból głowy.
Zapalenie w okolicy zęba bardzo często powoduje dodatkowo duszności, szczękościsk i sączenie się ropy. Po zauważeniu powyższych objawów należy jak najszybciej skontaktować się z lekarzem, ponieważ ból będzie coraz silniejszy.
6. Leczenie zapalenia okostnej
Zapalenie okostnej rozpoznaje się na podstawie prześwietlenia rentgenowskiego (RTG). Leczenie stanu zapalanego polega na antybiotykoterapii przez 7-14 dni, a także rozpoznaniu przyczyny wystąpienia zapalenia i usunięcia czynnika sprawczego, o ile jest to możliwe.
Często konieczne jest wyrwanie zęba czy ponowne leczenie kanałowe, a pominięcie zaleceń może skutkować nawróceniem stanu zapalnego. W przypadku opuchlizny zaleca się stosowanie zimnych okładów, a w przypadku problemu zlokalizowanego w jamie ustnej płukanek z szałwii i rumianku.
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.
