Osteoporoza kręgosłupa - charakterystyka, przyczyny

Osteoporoza jest chorobą kości. To, niestety, bardzo podstępna dolegliwość. Rozwija się latami i praktycznie nigdy nie da się jej od razu zdiagnozować. W osteoporozie kość staje się porowata i krucha. Kości zdrowego człowieka są bardzo wytrzymałe mechanicznie i łamią się dopiero pod wpływem dużych sił, jakie występują na przykład podczas upadku lub zderzenia samochodów. Kości chorego z osteoporozą są tak osłabione, że łamią się przy banalnym upadku w domu, a nawet bez urazu, podczas normalnego spaceru.

Osteoporoza kości polega na ubytku masy kostnej, który następuje powoli. W pierwszym, najdłuższym etapie nie odczuwa się praktycznie żadnego bólu. Dopiero w drugiej fazie można odczuć dolegliwości bólowe. Bóle osteoporotyczne są ostre i przewlekłe, potrafią być bardzo uciążliwe dla chorego. W większości przypadków dotyczą pleców, chociaż nierzadko pojawiają się w okolicy żeber. Wraz z postępowaniem choroby kości stają się coraz bardziej odwapnione, co może wzmagać ich łamliwość. Niekiedy nawet lekka kontuzja, czy obciążenie może spowodować złamanie kości. Najczęstsze miejsca, w których dochodzi do samoistnych złamań osteoporotycznych, to przede wszystkim nadgarstki, kości udowe, trzony kręgów kręgosłupa oraz żebra.

Tak zwanych czynników ryzyka osteoporozy jest wiele. Przede wszystkim są to skłonności i uwarunkowania genetyczne. Oprócz tego nie wolno nam lekceważyć takich czynników jak fizjologia organizmu i jego podatność oraz warunki zewnętrzne.

Jeśli chodzi o dziedziczność, badania i obserwacje na przestrzeni lat wykazały, że skłonność do osteoporozy dziedziczymy po matce. Jeśli nasza matka lub babcia cierpiały na tę chorobę, jest duże prawdopodobieństwo, że my także zachorujemy. Jednak sprawa nie jest przesądzona, a dziedziczenie cech przebiega w różny, indywidualny dla każdego człowieka sposób. Warto jednak w odpowiednim czasie przebadać się i sprawdzić, jaki jest stopień ryzyka zachorowania na osteoporozę.

Ważnym czynnikiem ryzyka jest wątła budowa ciała i, co może się z tym wiązać, osiadły, nieaktywny tryb życia. Osoby o „drobnych kościach” są zatem bardziej narażone. Najsilniejszym regulatorem pracy komórek kostnych jest fizyczne, bezpośrednie obciążanie szkieletu. Komórki kostne pod wpływem naprężeń budują kość, by im sprostać. Natomiast brak obciążeń, mało ruchu powodują niszczenie kości. Im więcej ćwiczeń, tym mocniejsze kości. Brak ruchu powoduje nieodwołalnie ich zanik. Ruchu nie da się zastąpić żadnymi lekami. Konieczny jest więc codzienny, co najmniej półgodzinny spacer lub kwadrans intensywnych ćwiczeń fizycznych.

Nieodpowiednia dieta, uboga w wapń i witaminy, jest niebezpieczna dla naszego szkieletu. Warto zadać sobie trud i stworzyć codzienne menu bogate w ważne dla kości minerały. Warto też zrezygnować z nałogów, szczególnie z palenia i picia alkoholu, które zatruwają nie tylko narządy wewnętrzne, jak płuca czy wątrobę, ale mają także bezpośredni wpływ na budowę kości.

Kręgosłup stanowi podporę dla całego ciała i to właśnie na nim spoczywają wszelkie obciążenia, dlatego co dzień sprawdzana jest jego wytrzymałość. Z drugiej strony osteoporoza, która w większości przypadków dotyka kobiet po okresie przekwitania, dość szybko atakuje kręgosłup. Schorzenie prowadzi do odwapnienia kręgów i zmniejsza ich funkcjonalność. Tymczasem, obciążenia kręgosłupa, z którymi zmagamy się każdego dnia w tym stanie dają się najbardziej we znaki – najsłabszy z odwapnionych kręgów pod wpływem nacisku zostaje zmiażdżony przez przylegające do niego kręgi. Sytuacja taka nazywana jest złamaniem kompresyjnym. Wskutek urazu może dojść do zniekształcenia postury człowieka, czy do skrzywienia kręgosłupa, co potocznie nazywa się wdowim garbem. Dodatkowo, w wyniku braku jednego kręgu dochodzi do obniżenia wzrostu chorego.

Najtragiczniejsze w skutkach są złamania szyjki kości udowej – wymagają one zabiegu operacyjnego. Śmiertelność w ciągu pierwszych 6 miesięcy po złamaniu wynosi do 20%. Jedynie 25% osób po uszkodzeniu kości udowej odzyskuje pełne zdrowie, 50% wymaga opieki, a 20% z nich pielęgnacji w trybie stałym. Jak więc widać, wiele chorych po złamaniu szyjki kości udowej potrzebuje nie tylko opieki lekarzy i pielęgniarek, ale i troski najbliższych osób. Wprawdzie złamania kręgosłupa w osteoporozie nie muszą być tak groźne, ale z pewnością mogą spowodować przewlekłe dolegliwości bólowe, zmniejszenie pojemności oddechowej klatki piersiowej, a przez to pogorszenie oddychania i krążenia.

Jak zatem uchronić się przed podstępną osteoporozą? Przede wszystkim zażywać ruchu i wyznaczyć sobie jakąś formę aktywności fizycznej, a także postawić na dietę bogatą w wapń i witaminę D – mleko, nabiał, ryby, mięso drobiowe oraz soki owocowe powinny na stałe wpisać się w nasze codzienne menu.