Pierwotniaki jelitowe – jakie wywołują objawy i choroby? Jak się leczyć?

Pierwotniaki jelitowe to jednokomórkowe organizmy o mikroskopijnej wielkość. Choć ich obecność często nie wywołuje dolegliwości i niepokojących objawów, mikroorganizmy często odpowiadają za wiele poważnych chorób. Jakie są najczęstsze infekcje układu pokarmowego wywoływane pierwotniakami? Jakie są ich symptomy? Na czym polega leczenie?

1. Jakie są pierwotniaki jelitowe?

Pierwotniaki jelitowe to to niewielkie jednokomórkowe organizmy, która w większość nie stanowią dla człowieka zagrożenia. Niestety wiele z nich wywołuje choroby, które są groźne dla zdrowia i życia.

Pierwotniaki u człowieka nie tylko Giardia intestinalis (ogoniastek jelitowy, Giardia lamblia), ale i Entamoeba histolytica, Toxoplasma gondii oraz pierwotniaki z rodzaju Plasmodium:

Zobacz film: "Polacy żyją aż 7 lat krócej niż Szwedzi"

• zarodziec ruchliwy (Plasmodium vivax),
• zarodziec pasmowy (Plasmodium malariae),
• zarodziec sierpowaty (Plasmodium falciparum),
• zarodziec owalny (Plasmodium ovale),
• zarodziec małpi (Plasmodium knowlesi).

2. Choroby wywołane przez pierwotniaki u człowieka

Jakie choroby wywołują pierwotniaki u ludzi? To najczęściej:

• giardiaza, inaczej lamblioza,
• toksoplazmoza,
• zimnica, inaczej malaria,
• pełzakowica, inaczej ameboza, czerwonka pełzakowa.

Najczęściej spotykane zakażenie pierwotniakami to lamblioza, za którą odpowiada Lamblia intestinalis, czyli wiciowiec jelitowy.

3. Zakażenie pierwotniakami

Do najczęstszych czynników ryzyka sprzyjających inwazjom pierwotniaków należą:

• nieprzestrzeganie zasad higieny osobistej (trzeba pamiętać zarówno o myciu rąk przed posiłkiem i jego przygotowywaniem, jak i po wyjściu z toalety czy przyjściu do domu. Bardzo ważny jest także odpowiedni sposób przechowywania produktów oraz ich przetwarzaniem),
• spożycie zanieczyszczonych kałem ludzi lub zwierząt warzyw i owoców, surowego lub niedogotowanego mięsa, jedzenia niewiadomego pochodzenia, picie nieprzegotowanej wody
• kontakt z zakażonymi ludźmi i zwierzętami
• podróże do krajów o niskim standardzie sanitarno-higienicznym.

Ma to związek z tym, że do zakażenia lamblią dochodzi za pośrednictwem zjedzenia zanieczyszczonych lamblią pokarmów oraz analnych kontaktów seksualnych.

Wrotami inwazji pierwotniaka toksoplazmozowego do organizmu człowieka jest najczęściej jama ustna. Rzadziej to uszkodzona skóra lub błona śluzowa.

Do zarażenia oocystami może dojść w wyniku kontaktu z zanieczyszczoną glebą, pojemnikiem z kocimi odchodami lub spożycia zanieczyszczonej wody lub żywności.

Możliwe jest także zarażenie się przez spożycie cyst tkankowych obecnych w surowym lub niedosmażonym mięsie bądź niepasteryzowanym mleku. W przebiegu pierwotnego lub reaktywacji przetrwałego zarażenia u ciężarnej może nastąpić przeniesienie patogenów do płodu przez łożysko.

Zarażenie człowieka pełzakiem czerwonki następuje przez spożycie owoców lub innych środków spożywczych zakażonych cystami, lub też wypicie zarażonej wody. W rozprzestrzenianiu tego zarażenia dużą rolę odgrywają muchy przenoszące cysty.

W przypadku malarii zarazek zimnicy jest przenoszony przez zarażonego komara widliszka. Do zarażenia dochodzi przez ukłucie insekta, w którego ślinie zawarte są chorobotwórcze pierwotniaki.

4. Pierwotniaki u człowieka – objawy

Pierwotniaki pasożytnicze mogą, ale nie muszą manifestować swojej obecności w organizmie. Oznacza to, że ich obecności nie zawsze towarzyszą jakieś dolegliwości.

Objawy związane z zakażeniem pierwotniakami jelitowymi to najczęściej:

• dolegliwości ze strony układu pokarmowego: bóle brzucha, biegunki, zaparcia, nudności, wzdęcia,
• obniżenie odporności,
• upośledzenie wchłaniania tłuszczów, witaminy B12 i witaminy A, kwasu foliowego i laktozy, gdy pierwotniak uszkadza błony śluzowe jelita,
• problemy skórne: świąd, wysypki, sucha skóra, wypryski, pokrzywka,
• przewlekłe zmęczenie, osłabienie, złe samopoczucie,
• zapalenie dróg żółciowych lub podrażnienie trzustki oraz żółtaczka w przypadku lambliozy,
• problemy ze snem,
• drażliwość, apatia, nadmierna pobudliwość,
• dekoncentracja, otępienie,
• bóle mięśni i stawów, bóle głowy,
• brak lub wzmożony apetyt, utrata masy ciała,
• krew lub śluz w kale,
• podwyższona temperatura ciała oraz objawy ze strony narządów objętych inwazją – np. w ostrej postaci toksoplazmozy nabytej, uczucie nadmiernego gorąca i zlewne poty w przypadku malarii,
• powiększenie węzłów chłonnych,
• zawroty głowy, zaburzenia równowagi, oczopląs,
• postępująca niedokrwistość i ogólne wyniszczenie w przypadku malarii,
• zaburzenia widzenia, mroczki przed oczami, ból, światłowstręt i łzawienie zajętej gałki ocznej (toksoplazmoza gałki ocznej).

5. Pasożyty jelitowe - badanie

Aby wykryć pasożyty jelitowe, wykonuje się wiele specjalistycznych badań, w ramach których diagnozowane są helminty, pierwotniaki jelitowe i kokcidia jelitowe. Testem objęte są różne gatunki pasożytów najczęściej występujące u człowieka, jak i tych występujących sporadycznie.

Lambliozę rozpoznaje się badając kał na obecność cyst pasożyta oraz krew na obecność przeciwciał. W diagnostyce giardiozy stosuje się badanie mikroskopowe kału, w którym poszukuje się cyst lub trofozoitów lub badanie mikroskopowe treści sondy dwunastniczej na obecność trofozoitów.

Poza metodami mikroskopowymi stosuje się także metody wykrywające antygeny Giardia za pomocą immunofluorescencji i techniki immunoenzymatycznej (ELISA).

O aktywnym zarażeniu człowieka w przypadku toksoplazmozy świadczą dodatnie odczyny serologiczne, próby immunofluorescencyjne lub próby barwne.

Rozpoznanie pełzakowicy opiera się na stwierdzeniu żywych lub martwych pasożytów w próbkach świeżego kału lub też cyst w wycinkach z błony śluzowej jelita, pobranych w czasie rektoskopii

6. Co niszczy pierwotniaki?

Niszczenie pierwotniaków jelitowych i leczenie wywołanych chorób polega na podawaniu leków przeciwpasożytniczych. W przypadku lambliozy lekiem z wyboru jest na przykład tinidazol, stosowany w jednorazowej dawce doustnej. Skuteczne są również: metronidazol, furazolidon, albendazol, nitazoksanid oraz quinakryna.

Gdy zdiagnozowana zostanie pełzakowica czy toksoplazmoza, wdraża się kurację antybiotykową. Wykorzystuje się pirymetaminę i sulfadiazynę. U ciężarnych zastosowanie znajduje spiramycyna. Leczenie ciężkich postaci malarii wymaga podawania środków przeciwmalarycznych drogą dożylną, zawsze w warunkach szpitalnych.

Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.